به گزارش خبرنگار مهر، چند دهه از جنگ تحمیلی می گذرد. جنگی که مردم شوش خشن ترین حالت ممکن آن را لمس کردند. خانه هایی که ویران شدند. زن های بارداری که سقط جنین شدند و مدارسی که تعطیل شد. همه و همه آسیب های شهر از این رهگذر بود. ارتش بعث به نزدیکی کرخه رسیده بود و شهرستان شوش را بمباران می کرد. بمب های عراقی حتی قلعه آپادانا و گنبد نبی دانیال را هم بی نسیب نگذاشتند.

 «ام قاسم» از زنان سالخورده شوشی به خاطرات دوران جنگ می پردازد. او در این باره می گوید: منزلمان در خیابان مفتح بود. ناگهان صدای خشن جنگنده ها را شنیدیم. صداهایی که انسان را به جنون می رساند.

«ام قاسم» با نگاهی که سرشار از رنج و سختی بود به آسمان اشاره کرد و گفت: آسمان پر از جنگنده های دشمن بود. آتش همه جا را سرخ کرده بود و همه دستپاچه شده بودیم. به گفته وی، سکوت همه منطقه را فرا گرفت و بعد از آن فقط صدای فریاد و شیون های زنان و کودکان به گوش می رسید.

این زن سالخورده شوشی همچنین افزود: در همین روزهای اولیه جنگ بود که شنیدیم خمپاره به نزدیکی یکی از نانواهای خیابان آزادی شوش برخورد کرد و بسیاری را مجروح کرد. کودکانی که دست و پاهایشان قطع و مردان و زنانی که ترکش آنها را زخمی کرده بود.

«ام قاسم» توضیح داد: وقتی شنیدیم ارتش عراق به نزدیک شوش رسیده عده ای از اهالی شوش، از شهر رفتند.

این زن اهل شوش یادآور شد: بعد از ترک خانه ابتدا به سمت روستای سید محمد تفاخ در نزدیکی هفت تپه رفتیم دیدیدم همه اهالی روستا به زیر تپه در کنار رودخانه رفته بودند.

یادمان شهدای فتح المبین

این زن شوشی گفت: در نهایت ما و بسیاری از اهالی شوش تصمیم گرفتیم به اراک برویم. بسیاری از خانواده های شوشی هر چه داشتند را در شوش رها کردند و پس از سال ها زندگی و سختی در اراک به شوش برگشتیم و دیدیم خانه کوچکمان با خمپاره خراب شده است.

 بیمارستانی که خم به ابرو نیاورد

 شوش و روستاهای اطرافش از آماج حملات نیروهای بعثی در امان نبود. با این حال، جنگ طی هشت سال تمامی مناطق این شهرستان از منطقه چنانه گرفته تا مناطق چعب، خسرج، شاوور، صرخه، بیت چریم و هفت تپه را به زیر بمباران گرفته بود.

 بیمارستان شوش را نباید فراموش کرد. بیمارستانی که تنها محل مداوای آسیب دیدگان جنگی بود. پرسنل این بیمارستان تا آخرین لحظه مقاومت کردند و خم به ابرو نیاوردند. با این حال وضعیت کنونی این بیمارستان دیگر مثل سابق نیست.

 فرماندار شهرستان شوش نیز در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: زمان جنگ، کل استان آسیب دید. برخی شهرها مثل خرمشهر و آبادان که به ویرانگی رسیدند و بعضی مثل شوش و دزفول نیز آسیب های جدی دیدند.

رضا نجاتی افزود: بعد از جنگ بود که شوش در مسیر توسعه قرار گرفت. قبل و در زمان جنگ شوش بخشی از شهرستان دزفول بود.

نجاتی با بیان اینکه بعد از جنگ، شاهد شکوفایی بسیاری از بخش های صنعتی، کشاورزی، آموزشی و غیره بودیم، گفت: امیدوارم که با تلاش مسئولان، روند توسعه همچنان ادامه پیدا بکند.

وی با اشاره به بیمارستان شوش اظهار کرد: شهرستان شوش به دلیل پراکندگی روستاها، قرار گرفتن در مسیر ترانزیت اهواز – تهران و راهیان نور نیازمند بیمارستانی مجهز است.

فرماندار شوش توضیح داد: نیاز مردم شوش بیش از این است و از مسئولان دانشگاه علوم پزشکی می خواهیم که توجه ویژه ای به این موضوع داشته باشند. با این حال بخش های مختلف بیمارستان نظام مافی نیز در حال توسعه هستند.

نجاتی گفت: طی بازدیدی که اخیرا از این بیمارستان داشتم شاهد توسعه بخش های دیالیز، بخش کودکان اتاق های عمل و … بودم.

 طرح های بر زمین مانده

 به گفته بسیاری از مسئولان استانی و محلی بیمارستان نظام مافی شوش توان پاسخگویی به جمعیت شوش را ندارد. چند سالی است که کلنگ احداث بیمارستان ۱۶۴ تختخوابی تأمین اجتماعی به زمین زده شده و پیشرفت فیزیکی آن تا مرحله اسکلت بندی فلزی ادامه داشت. پس از آن به فراموشی سپرده و بارندگی های این چند سال باعث زنگ زدگی اسکلت بندی این پروژه ملی شده است.

 رئیس بیمارستان نظام مافی شوش در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: زمان جنگ تحمیلی بیمارستان نظام مافی نقش مهمی را ایفا کرد. در این بیمارستان ۱۵۰ هزار نفر درمان و در همین حدود نیز اعزامی داشتیم.

صادق خوصیان افزود: از آن زمان تاکنون بخش های مختلف بیمارستان رو به فرسودگی گذاشت و نیاز به بازسازی داشت. پس از جنگ مقرر شد که بیمارستان بازسازی شود اما ۱۰ سال گذشت و خبری از بازسازی نشد.

خوصیان ادامه داد: پروژه بازسازی در دو فاز تعریف شده بود. پس از ۱۰ سال تنها بخش بستری بیمارستان که فاز اول به شمار می رفت بازسازی و دیگر بخش های مهم ازجمله اتاق های عمل، آزمایش و … همچنان معلق ماند.

 وی همچنین توضیح داد: در نهایت در سفر دوره دوم ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد بود که به دلیل وضعیت نامناسب فاز دوم بیمارستان، تصمیم گرفته شد که طرح ساخت یک بیمارستان در شوش اجرا شود.

رئیس بیمارستان نظام مافی اظهار کرد: از لحظه تصمیم گیری تا اجرای پروژه دو سال گذشت و تنها تا مرحله اسکلت پیش رفت و پروژه تاکنون معلق مانده است.

خوصیان یادآور شد: اخیرا هم با تغییراتی در نظام پزشکی مقرر شد که بیمارستان های فرسوده به طور کامل بازسازی شوند و از یکی دو ماه گذشته تاکنون آغاز به بازسازی فاز دوم بیمارستان و بیش از ۲۰۰ میلیون تومان تا کنون هزینه کردیم.

 وی با بیان اینکه فاز دوم بیمارستان که در فرسودگی به سر می برد در حال بازسازی است، گفت: حتی اگر این فاز به طور کامل بازسازی شود باز هم این بیمارستان پاسخگوی جمعیت شوش نیست و باید پروژه بیمارستان ۱۶۴ تختخوابه به پایان برسد.

 بی تعهدی، حمله به میراث

 با شروع جنگ تحمیلی و پیشروی ارتش عراق به نزدیکی شوش، دشمن بارگاه نبی دانیال را آماج گلوله باران خود قرار داد به نحوی که بخشی از گنبد اصلی آن تخریب شد. رژیم عراق در طی جنگ تحمیلی با خصومت آشکاری نسبت به میراث فرهنگی، میراث چند هزار ساله شوش و خوزستان را هدف قرار داد.

 کشور عراق معاهده ۱۹۵۴ لاهه در خصوص حفاظت از اموال فرهنگی در زمان مخاصمات مسلحانه را امضا کرده و متعهد به اجرای مفاد آن بود؛ با این حال امضای این معاهده سبب نشد تا بسیاری آثار تاریخی از گزند حمله در امان بمانند.

 به گزارش مهر، طبق معاهده ۱۹۵۴ لاهه، کشورهای امضا کننده متعهد می شوند اموال فرهنگی منقول، غیرمنقول، بناها و مجموعه های تاریخی و فرهنگی را چه در سرزمین خود و چه در سرزمین یکدیگر از طرفین این معاهده محترم شمارند و از هرگونه استفاده از خود اثر یا عرصه و مناطق مجاور آن به صورتیکه در صورت وقوع جنگ موجب تخریب یا آسیب وارد شدن به اثر شود، پرهیز کنند.

 در زمان جنگ مسئولان وقت میراث فرهنگی توانستند بخشی از آثار موزه شوش را به موزه ملی ایران در تهران انتقال دهند. با این حال برخی از آثار و اشیاء در اثر موج انفجار آسیب دید. محوطه باستانی هفت تپه و چغازنبیل و مناطق همجوار آن بر اثر اصابت موشک و راکت آسیب‌هایی دید.

فتح المبین یادگار شوش

 عملیات فتح المبین در ساعت ۳۰ دقیقه بامداد روز دوشنبه ۲ فروردین ۱۳۶۱با رمز یا زهرا علیها السلام در جبهه جنوب در منطقه غرب شوش و دزفول با وسعت حدود ۲۵۰۰ کیلومتر مربع انجام می‌شود. طرح ریزی عملیات فتح المبین از اواسط آبان ‌١٣۶٠ آغاز شده بود. این عملیات با فرماندهی مشترک ارتش و سپاه با استعداد ۳۵ گردان ارتش و ۱۰۰ گردان از سپاه، جمعا به تعداد حدود صد هزار نفر نیرو صورت گرفت و در مقابل ارتش عراق از استعداد ۷ تیپ زرهی، ۲۰ تیپ پیاده، ۱۰ گردان توپخانه معادل با حدود ۸۰ هزار تا ۱۶۰ هزار نیرو برخوردار بود.

منطقه عمومی فتح‌المبین در غرب رودخانه کرخه واقع شده است و از شمال به ارتفاعات صعب‌العبور «تی شکن، دالپری، چاه نفت و تپه سپتون»، از جنوب به ارتفاعات «میشداغ، تپه های رملی و چذابه (شیب)» و از شرق به مرز بین‌المللی (در شمال و جنوب فکه) منتهی می‌شود.

 منطقه مزبور ‌٢۵٠٠ کیلومتر مربع وسعت دارد و از لحاظ جغرافیایی ناهموار است و علاوه بر ارتفاعات یادشده،دارای تپه‌های ماهور بسیار و بعضاً غیر قابل عبور است. این بلندی‌ها به دلیل پستی زمین در شرق کرخه،روی شهرهای شوش، هفت تپه و جاده اهواز – اندیمشک کاملا مشرف هستند.

 «ارتفاعات ابوصلیبی خات» با ‌٢٠٢ و ‌١٨٩ متر، کوه‌های «برغازه، رقابیه تی‌شکن، کمر سرخ، تنگه ابوغریب و رقابیه، مراکز رادار، سایت‌های ‌۴ و ‌۵، پادگان عین خوش» و نقاط حساسی همچون «دوسلک و سه راهی قهوه‌خانه» از عوارض مهم منطقه عملیاتی فتح‌المبین بودند.

 جاده های آسفالته دزفول به دهلران، عین خوش به چم سری، جاده تنگه ابوغریب،جاده امامزاده عباس به چاه نفت و پل‌های ساخته شده روی رودخانه‌های «چیخواب» و «دویرج» نیز از مهمترین راه های مواصلاتی منطقه محسوب می‌شدند.

 درنهایت عملیات با پیروزی قاطع نیروهای ایران و آزادسازی حدود ۲۵۰۰ کیلومتر مربع از مناطق اشغال شده توسط عراق به پایان رسید. تلفات نیروهای ایران حدود ۳۰۰۰۰ نفر و تلفات نیروهای عراق ۲۵۰۰۰ نفر به علاوه ۱۵۰۰۰ اسیر بود.

——————————–

گزارش: قاسم منصور آل کثیر