عصر جنوب – asrejonoob.ir:مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خوزستان نسبت به گسترش بیابان های استان هشدار داد و گفت: حدود ۴۰۰ هزار تا ۷۰۰ هزار هکتار از زمین های خوزستان در معرض بیابانی شدن قرار دارند.

 احمد مطیعی شنبه به مناسبت روز جهانی مقابله با بیابان زایی(۲۷ خرداد -۱۷ ژوئن) با اشاره به ۲ نوع منشاء ایجاد گرد و غبار در خوزستان، اظهار کرد: وقوع گردو غبار ناشی از کانون های رسی و دشت های رسوبی است همچون هورها، تالاب ها و مراتع که در گذشته زیر پوشش آب ها بوده اند.

وی افزود: بر اساس مطالعاتی که سازمان زمین شناسی انجام داده کانون های رسی یا کانون های گردو غبار در خوزستان مساحتی در حدود ۳۵۰ هزار هکتار دارند.

مطیعی اضافه کرد: دسته دیگر کانون های گرد و غبار شامل شن زارها هستند که طبق مطالعات اداره کل منابع طبیعی این کانون ها نیز وسعتی در حدود ۳۵۰ هزار هکتار دارند.

وی تاکید کرد: به این ترتیب در مجموع ۷۰۰ هزار هکتار از وسعت خوزستان ۶٫۴ میلیون هکتاری را کانون های گرد و غبار و شن زارها تشکیل می دهد که این زمین ها علاوه بر اینکه خود منشاء گرد و غبار هستند، می توانند زمین های اطراف خود را به وسعت ۴۰۰ هزار تا ۷۰۰ هزار هکتار زیر تاثیر فرسایش قرار داده و به مزارع، مناطق مسکونی و روستاها هجوم آورند.

مطیعی با اشاره به تفاوت مفهوم ‘بیابان’ و ‘کویر’ توضیح داد: بیابان نوعی اقلیم است که به مناطق خشک و نیمه خشک اطلاق می شود که لزوما کانون های گرد و غبار نیستند؛ ۱٫۲ میلیون هکتار از مساحت خوزستان را مناطق بیابانی تشکیل می دهند، به طور مثال آبادان جزو مناطق بیابانی است اما رودها در آن جریان دارند.

* سهم انسان در بیابان زایی

مدیرکل منابع طبیعی خوزستان همچنین عوامل محیطی و عوامل انسانی را ۲ دلیل اساسی بیابان زایی عنوان کرد و گفت: عوامل محیطی شامل اقلیم و سازندهای زمین شناسی است.

وی با اشاره به میزان تبخیر بالا در خوزستان افزود: میزان تبخیر در این استان سه هزار و ۲۰۰ میلیمتر و میزان بارندگی ۲۵۵ میلیمتر است که این مساله به معنی خروج آب هاست.

به گفته وی، سازندهای زمین شناسی نیز در خوزستان وجود دارند که در اثر زراعت تخریب می شوند.

وی با بیان اینکه عوامل انسانی در خوزستان سهم بیشتری در بیابان زایی داشته اظهار کرد: چرای بی رویه دام در مراتع، برداشت از معادن، طرح های عمرانی اعم از جاده سازی، خطوط لوله نفت و گاز، سدسازی و اجرای طرح های انتقال آب و شخم زدن زمین های کشاورزی همه در بیابانی شدن زمین ها نقش داشته اند.

مطیعی مهم ترین عامل ایجاد کانون های گرد و غبار را در خوزستان عوامل انسانی و سوءمدیریت منابع آب دانست و گفت: ۲۰۵ هزار هکتار از این کانون ها را مراتع، ۶۰ هزار هکتار را زمین های زراعی و ۴۰ هزار هکتار را هورها و تالاب ها تشکیل می دهند.

وی افزود: در شن زارها عوامل طبیعی بیشتر موثر بوده اند که باید آنها را با اجرای طرح هایی برای نگهداشتن رطوبت و افزایش پوشش گیاهی، کنترل و مهار کرد.

* تالاب ها در انتظار آب

مطیعی مهم ترین اولویت برای مهار کانون های گرد و غبار را تامین حقابه تالاب ها و هورهای خوزستان دانست و گفت: مهم ترین خواسته ما همکاری وزارت نیرو در دادن حقابه تالاب ها و هورها بوده که در مصوبه دولت نیز به آن اشاره شده است.

وی با تاکید بر مدیریت سرزمین برای جلوگیری از بیابان زایی و گسترش کانون های رسی، اظهار کرد: عوامل انسانی باید با مدیریت سرزمین کنترل شوند و به حداقل برسند؛ به طور مثال در اجرای طرح های عمرانی باید شاخص هایی رعایت شود تا موجب تشدید بیابان زایی نشود ، و جاده سازی و احداث خطوط لوله نفت و گاز نباید با مسدود کردن آبراهه ها همراه باشد.

مطیعی افزود: در مناطق بیابانی برخی دستگاه های اجرایی چاه هایی احداث کرده اند که به طور نمونه شرکت مناطق نفتخیز جنوب چاه های متعددی در منطقه غیزانیه (یکی از کانون های بحرانی ریزگرد در اهواز) حفر و از آنها بهره برداری کرده است.

وی افزود: در صورت پیش بینی کمبود بارندگی وزارت جهاد کشاورزی باید هماهنگی و خدماتی به کشاورزان ارائه دهد تا زمین ها برای کشت دیم شخم زده نشود و اداره کل منابع طبیعی نیز باید با ایجاد تعادل در دام و مراتع، جلوی تخریب آنها را بگیرد.

* زنگ خطر برای شادگان

مطیعی همچنین درباره نحوه مهار شن زارها و کانون های فرسایش بادی نیز اظهار کرد: با اجرای طرح های دولتی با مشارکت مردم از جمله مطالعه امکان حفر چاه و واگذاری عرصه ها برای کشت و کار و درختکاری به مردم و مالچ پاشی و درختکاری در تپه های شنی، می توان تا حدودی این کانون ها را تثبیت کرد.

وی با بیان اینکه بیش از ۵۰ سال تجربه در زمینه تثبیت شن های روان در خوزستان و کشور وجود دارد افزود: با مالچ پاشی و انجام اقدامات بیولوژیک و تقویت پوشش گیاهی می توان توان طبیعت را افزایش داد.

مطیعی تاکید کرد: سیاست ما این است که با مشارکت دستگاه های اجرایی و مردم عرصه ها را احیا و تثبیت کنیم، زیرا منابع طبیعی و به طور کلی دولت نمی تواند به تنهایی این طرح ها را اجرا کند.

وی یکی از تبعات بیابان زایی را مهاجرت مردم و فروش دام ها عنوان کرد و گفت: برای مهار بیابان زایی باید عزم و اراده جدی وجود داشته باشد و شیوه های جزیره ای و جداگانه که اکنون در حال کار هستیم، فایده ای ندارد.

مطیعی با تاکید بر رعایت حقوق ساکنان پایین دست حوضه های آبخیز افزود: برداشت بی رویه آب در بالادست حوضه ها، آسیب زیادی هم در شرایط فعلی و هم آینده وارد می کند.

وی نسبت به وضعیت بحرانی شادگان در جنوب خوزستان هشدار داد و گفت: این شهرستان هم اکنون بحرانی ترین شرایط را در خوزستان دارد زیرا رودخانه جراحی خشک شده و تالاب شادگان نیز حقابه خود را دریافت نمی کند و نخیلات در معرض نابودی هستند.

بر اساس این گزارش، ‘بیابان زایی’ نوعی از تخریب زمین است که در آن منطقه ای با زمین های تقریبا خشک، به طور فزاینده ای خشک و غیر قابل کشت می شود؛ معمولا چنین منطقه ای آب، پوشش گیاهی و حیات وحش خود را از دست می دهد.

بیابان زایی در کنار ۲ چالش تغییر اقلیم و کمبود آب شیرین به عنوان سه چالش مهم جامعه جهانی در قرن ۲۱ محسوب می شود. به همین منظور در سال ۱۹۹۷ ، ۱۷ ژوئن (برابر با ۲۷ خرداد) روز جهانی مقابله با بیابان زایی نام گذاری شده است.

عصر جنوب را در در تلگرام دنبال کنید… (کلیک کنید)