آیا می توان بازسازی مناطق جنگ زده خوزستان که بیشترین ضربات و لطمات ناشی از جنگ را در بین استانهای دیگر کشور متحمل شد را یک طرح موفق دانست، آیا با گذشت بیش از ۲۰ سال از پایان جنگ که مدت کمی نیست شهرهای جنگ زده به وضعیت پیش از جنگ رسیده اند می توان گفت که لطمات و صدمات جنگ از این شهرها پاک شده است.

این شهرها نه تنها در بعد اقتصادی به جایگاه سابق خویش یا حداقل ۵۰ درصد آن برنگشته اند بلکه زیرساختهای آسیب دیده و تخریب شده مناطق جنگ زده مثل آب، برق، جاده های ارتباطی و فاضلاب کماکان با وضعیت اسفباری مواجه هستند و حتی در شهری مثل خرمشهر آثار جنگ در برخی خیابان ها به شکل خانه های مخروبه و زمین های متروکه که زخمهای التیام نیافته جنگ هستند، خود را نشان می دهد و بیانگر این موضوع تلخ است که بازسازی در این شهر به هیچ وجه به صورت موفق و حتی نیمه موفق اجرا نشده است.

با وجود اینکه پس از پایان جنگ و امضای قطعنامه در روز ۲۷ تیرماه سال ۱۳۶۷، بازسازی خرمشهر و دیگر شهرهایی که بر اثر جنگ آسیب دیده بودند، آغاز شد ولی خرمشهر که به علت قرار گرفتن در کانون اصلی حملات دشمن، بیشترین خسارت ها را متحمل شده بود هنوز به صورت مطلوبی مورد بازسازی قرار نگرفته و آثار جنگ در جای جای این شهر قابل مشاهده است.

منازلی که ۲۷ سال پس از جنگ تحمیلی هنوز به صورت مخروبه رها شده و برخی از آنها که حتی در وسط شهر به خصوص در کنار مسجد جامع، نماد مقاومت و آزاد سازی خرمشهر، قرار گرفته اند، سندی غیر قابل انکار از عدم توفیق مناسب بازسازی این شهر در سالهای گذشته به حساب می آیند. وجود چنین خانه هایی باعث تخریب چهره شهر خرمشهر که زمانی بزرگترین بندر ایران و حتی خاورمیانه بود، شده است.

این اتفاقات برای کسی که اولین بار قدم به این شهر می گذارد باور این مسئله که خرمشهر  قبل از جنگ تحمیلی از چه رونق و عظمت باشکوهی برخوردار بوده را سخت و مشکل می کند و این در حالیست که در سال ۱۳۵۹ و قبل از آغاز جنگ در خرمشهر ۲۲۰ هزار نفر با رفاه کامل زندگی می کردند، در حالی که بر اساس سرشماری سال ۱۳۸۵ هم اکنون ۱۵۵ هزار نفر با انواع مشکلات و تنگناها از قبیل نبود امکانات شهری و بیکاری بسیار بالا در این شهر حضور دارند و این کاهش جمعیت شهر در صورتی که با افزایش شدید جمعیت کشور مقایسه شود نشان از کاهش رونق خرمشهر دارد.

قطع اعتبارات بازسازی ظلم بود

نماینده مردم خرمشهر در مجلس شورای اسلامی در گفتگو با خبرنگار مهر در خرمشهر در این خصوص می گوید: متاسفانه اعتبارات بازسازی برای شهر خرمشهر از سال ۱۳۸۶ قطع شد در حالی که خرمشهر هنوز به اینگونه اعتبارات برای رسیدن به توسعه مناسب نیاز دارد و قطع آن ظلم به مردم خرمشهر به شمار می رود.

عبدالله سامری ادامه می دهد: باید قبول کرد که در این مدت روند توسعه خرمشهر بسیار کند بوده و اکثر ساکنان خرمشهر و سرمایه گذارانی که زمانی باعث رونق شهر شده بودند به این دلیل تمایلی برای بازگشت ندارند.

وی در خصوص وجود ساختمان های مخروبه در سطح شهر خرمشهر نیز اظهار می کند: به دلیل عدم تمایل به بازگشت از سوی مالکان و همچنین در قید حیات نبودن برخی از آنها و اختلافات ارثی در خصوص مالکیت این ساختمانها، این خانه ها به همان شکل بعد از بمباران رها شده و باعث تخریب چهره شهر شده اند و در این خصوص راهکارهایی اندیشیده شده تا بتوان حداقل این مشکل را در خرمشهر حل کرد.

سامری، راهکار برخورد با این مشکل را اقدامات قضایی عنوان کرده و می گوید: باید مدعی العموم در این خصوص دستوراتی به شهرداری بدهد تا نسبت به فروش، تخریب و یا تملک این خانه ها اقدام شود زیرا مالکان آنها قصد ندارند سروسامانی به وضعیت ناهنجار این خانه ها بدهند به همین دلیل برخورد قضایی در این خصوص اجتناب ناپذیر شده است.

نماینده مردم خرمشهر تصریح می کند: منازل مخروبه رها شده در شهر تنها بخش کوچکی از مشکلات خرمشهر است و این شهر هم اکنون با تنگناها و مشکلات بسیار جدی مواجه است که تنها با عزم ملی قابل رفع است و انتظار می رود که مسئولان توجه بیشتری به توسعه و عمران خرمشهر داشته باشند زیرا این شهر به عنوان پیش قراول جنگ برای دفاع از خاک ایران متحمل این ضربات شده است.

وی اظهار می کند: دو هفته پیش وزیر نیرو را به کمیسیون کشاورزی احضار کرده و طرح سوال کردیم. وزیر نیرو قول داد تا صرفا برای مسئله فاضلاب به خرمشهر سفر کرده و از پروژه های نیمه کاره این وزارت بازدید کند.

آب خرمشهر نوشیدنی نیست

نبود آب آشامیدنی سالم یکی دیگر از معضلات مردم خرمشهر است که آنها مجبور هستند آب مورد نیاز خود را از فروشندگان دوره گرد یا دستگاه های تصفیه آب خانگی تامین کنند چون آبی که در لوله ها جریان دارد به هیچ وجه قابل شرب نیست.

نماینده مردم خرمشهر در مجلس در این خصوص می گوید: پروژه های وزارت نیرو در خرمشهر همه در ابتدا پیشروی کرده بودند ولی بعد از مدتی یا کند شده و یا اینکه متوقف شده اند. راه اندازی سد مخزنی (سلولی) که محل نگهداری آب شیرین شهر بوده همچنان مسکوت باقی مانده است به همین دلیل در حال حاضر در خرمشهر با جنگ آب مواجه هستیم.

سامری تصریح می کند: با وجود اینکه طرح آبرسانی غدیر که قرار بود مشکل آب شرب خرمشهر را برای همیشه حل  کند در این شهرستان اجرایی شده است ولی مردم هنوز مزه آب شیرین را در لوله های خود نچشیده اند و مجبور هستند بابت تهیه آب شرب هزینه های سنگینی مثل خرید آب به صورت بشکه ای، خرید تصفیه خانه خانگی و این قبیل موارد را تحمل کنند.

نابودی کشاورزی خرمشهر

وی مشکل دیگر کمبود آب را نرسیدن آب به زمین های کشاورزی عنوان کرد و افزود: متاسفانه روستائیان خرمشهر برای کشاورزی با مشکل نبود آب مواجه هستند و زمین هایشان رو به نابودی است زیرا به آنها اعلام شده آبی در اختیار نداریم که به زمین های کشاورزی آنها داده شود.

نماینده مردم خرمشهر در مجلس تاکید می کند: خیلی جالب است که خرمشهر با آن همه نهرهای بزرگ و عظیم که تمام زمین های کشاورزی و نخلستان ها را به صورت جزر و مد آبیاری می کرد اکنون با مشکل نبود آب مواجه شده و این امر به دلیل ضعف مدیریت متولیان آب استان پدید آمده است.

یکی دیگر از مشکلات خرمشهر معضل فاضلاب است که نماینده خرمشهر با تائید این موضوع اظهار می کند: وضعیت فاضلاب در خرمشهر بسیار بد است. از سال ۹۱ که پروژه های آب و فاضلاب در این شهرستان کلنگ زنی شده مقداری از کارها را انجام دادند ولی قسمت اعظم کار باقی مانده است. باید پرسید کسانی که از قبل تا به حال خودشان را مدیرکل آبفای استان می نامند برای خرمشهر چه کاری انجام داده اند.

فاضلاب معضلی لاینحل

سامری می افزاید: برای اجرای پروژه های آبفا در خوزستان، ۶ شهر را اولویت بندی کردند که خرمشهر، آبادان، شادگان، هویزه و سوسنگرد جزو این شهرها هستند. خرمشهر در مقام اول اولویت بندی بود ولی مدیرکل سابق آبفای خوزستان با وجودی که برخی از شهرستان ها نیازی به پروژه های آبفا نداشتند اعتبارات تعیین شده برای ۶ شهر فوق را در سایر شهرستان های استان سرشکن کرد.

وی عنوان می کند: بعضی از پیمانکارانی که برای انجام پروژه در خرمشهر انتخاب شدند در لیست سیاه و ممنوعه هستند. نباید از این افراد برای اجرای پروژه ها در خرمشهر استفاده می شد و حالا که استفاده شده کاملا روشن است که در این خصوص تخلف شده است.

یکی از راهکارهای دولت برای احیای شهرهای آبادان و خرمشهر، ایجاد منطقه آزاد اروند بوده است و این سازمان در سال های گذشته حجم انبوهی از اعتبارات را داشته ولی به هیچ وجه در سیاست های محرومیت زدایی از چهره دو شهر موفق عمل نکرده است.

ظلم منطقه آزاد به آبادان و خرمشهر

نماینده خرمشهر در این خصوص می گوید: منطقه آزاد اعلام کرد که مبلغی حدود دو میلیارد تومان را برای خرید تجهیزات آب و فاضلاب به آبادان و خرمشهر پرداخت کرده ولی وقتی از مسئولان آبفا پیگیر می شویم آنها اعلام می کنند که فقط در حد تفاهم نامه است.

سامری می افزاید: در تحقیق و تفحصی که قرار است از منطقه آزاد انجام شود خیلی از اطلاعات مهم خارج می شود. همه می دانند که منطقه آزاد در حق آبادان و خرمشهر چه ظلمی می کند ولی چون جیبشان پر می شود و منافعی دارند هیچ حرفی نمی زنند.

وی بیان می کند: نباید ادعا کنند که در خرمشهر کاری انجام شده است اگر هم کاری انجام داده اند در شان خرمشهر قبل از جنگ نبوده است. متاسفانه حتی مناطقی که در محدوده منطقه آزاد است هم مشکل فاضلاب دارند. خیابان منازل دادگستری اکنون بالغ بر ۱۵ تا ۱۷ سال است که مشکل فاضلاب دارند.

سامری تصریح می کند: روی هم رفته کسی نباید ادعا کند که در خرمشهر کاری شده است. مردم به خاطر خرمشهر و خانه و کاشانه های خود به این شهر برگشتند. خرمشهر را مردم اصلاح و آباد کردند و همیشه برای بازسازی شاهد حضور مردم در شهر بودیم.

نماینده مردم خرمشهر در مجلس عنوان می کند: منطقه آزاد برای نمایشگاه نقاشی از یک نقاش ایتالیایی دعوت می کند و هزینه هنگفتی پرداخت می کند ولی بهتر بود که این هزینه را برای شهر صرف می کرد. به جای این هزینه های میلیاردی بهتر بود که به زخم های این شهر مرحم بگذارند. در برخی مناطق مشکل توسعه شبکه آب داریم. وقتی مشکلات را برای مسئولان کشوری و وزارت نیرو بازگو می کنیم اعلام می کنند که اعتبار نداریم آیا این نبود اعتبار تنها برای خرمشهر است؟

وی با انتقاد از مشکلات فرهنگی موجود در خرمشهر می گوید: برخی ها در خرمشهر به نام حزب الله افراط گری می کنند. مسائل گردشگری مردمی را با افراط گری در خرمشهر تعطیل می کنند ولی همین گردشگری ها در اهواز و آبادان اجرا می شود. اهواز با خرمشهر چه تفاوتی دارد. کشتی سوزایانایی که ۲۵ نفر در آن مشغول به کار بودند چرا باید به اهواز منتقل شده و برنامه شب های کارون از آن استفاده کند. چرا فعالیت آن در خرمشهر ممنوع است.

سامری ادامه می دهد: تالارهای خرمشهر رو به تعطیلی بوده و جشن ها در آن ممنوع می شود. چرا مردم این شهر باید عروسی های خود را در آبادان برگزار کنند. وقتی از سوی نیروی انتظامی پیگیر ماجرا می شویم اعلام می کنند مشکلی وجود ندارد.

نماینده مردم خرمشهر در مجلس عنوان می کند: ۱۲۰ مورد از قهوه خانه ها را در خرمشهر تعطیل کرده اند و اگر این مسئله قانونی است باید در شهرهای تهران، آبادان و اهواز نیز اجرا شود. چرا تمامی این قضایا فقط باید خاص خرمشهر باشد. حدود ۵۰۰ تا ۶۰۰ جوان در این قهوه خانه ها مشغول به کار بودند.

به هر حال خرمشهر با وجود گذشت ۲۰ سال از پایان جنگ تحمیلی، هنوز چهره یک شهر جنگی را تا حدودی حفظ کرده و آثار جنگ و شهادت در جای جای این شهر به خصوص در کنار مسجد جامع به ضوح قابل رویت است ولی آیا مردم خرمشهر که در آغاز جنگ با جهاد و مقاومت مردمی خیال خام دشمن در اشغال چند ساعته این شهر را به یاس تبدیل کردند استحقاق بهره مندی از محیطی توسعه یافته و دارای حداقل امکانات شهری برای یک زندگی معمولی را ندارند؟