جعفر مهرکیان اظهار کرد: هیات باستان شناسی در ادامه کاوش های فصل سوم دره شمی ، به دلیل برخورد به مواردی که نیاز به بررسی بیشتر داشت، با پشتیبانی و به درخواست اداره کل میراث فرهنگی خوزستان، پنج نقطه باقی مانده از فصل سوم کاوش در دره شمی را ادامه داد.
وی افزود: در این کاوش ها برای نخستین بار به آرامگاهی در زمین های زیر انباشتگاه سنگ های دورریز و غیر قابل کشت کشاورزان و با برداشت ده ها کامیون سنگ برخوردیم که برخلاف آرامگاه های شناخته شده، گوردخمه و زیرزمینی نبوده بلکه از سه جانب در فضای باز قرار داشته است.
مهرکیان گفت: این آرامگاه منحصر به فرد درگاهی سنگی و بسیار خوش ساخت دارد که هنرمندانه به صورت چهار قاپ ساخته شده و در چارچوب سنگی با یراقی آهنین و حلقه دار، تراشیده و جای گرفته و باز و بسته می شده است.
این باستان شناس با بیان اینکه این کشف در گستره ۵۰ هکتاری کاوشگاه اتفاق افتاد، یادآور شد: در نخستین فصل کاوش هیات مشترک باستان شناسی ایران و ایتالیا در سال ۱۳۹۲ یک نمونه از این در سنگی کشف شد اما در جایگاه اصلی و واقعی خود قرار نداشت و چگونگی کاربرد آن در محل و استقرار آن بر هیات کاوشگری نیز پوشیده بود.
وی اضافه کرد: این آرامگاه از یک سو به یک تختگاه تکیه داده و ساختار معماری آن تمام سنگی است که از گونه های مختلف سنگ استفاده شده و کالبد درگذشتگان روی آنها جای می گرفته است.
مهرکیان با اشاره به وجود یک جفت تخته سنگی که به صورت خرپشته ای پوشش بنا را تشکیل می داده، گفت: از بازمانده دیگر تخته سنگ ها مشخص است که این آرامگاه با ۱۲ تخته سنگ که به صورت جفت و خرپشته ای سر به هم داده، تمام سطح آن را می پوشانیده است.
سرپرست هیات کاوش دره شمی ایذه یادآور شد: نمای بنا از ورودی با سنگ های پاک تراش از چهارچوب در گرفته تا نعل درگاه و مثلث زیر خرپشته از سنگ های تراشیده تشکیل شده است.
وی افزود: این بنا و ساختار معماری پیوسته به آن با این دیدگاه که در آینده به نخستین پایگاه پژوهش های چند منظوره باستان شناسی تبدیل خواهد شد، مورد کاوش قرار گرفت.
این باستان شناس گفت: برخلاف دیگر یافته های معماری باستان شناسی که در دل زمین پوشیده بود، این یافته ها به صورت باز است.
مهرکیان اظهارکرد: بقایای بازمانده سه جمجمه انسانی آن هم به صورت شکسته شده در دو نقطه از این حفاری های بی رویه حکایت از این دارد که این آرامگاه پس از فروپاشی حکومت محلی الیماییان که بر سرزمین بختیاری فرمانروایی می کردند، مورد دستبرد قرار گرفته است.
وی گفت: میراث فرهنگی خوزستان با مدیریت جدید بسیار علاقه مند به پیگیری این موضوع است و بر آن است که با تامین اعتبار برنامه های کلان ساماندهی خود را در اینجا به منظور برپایی نخستین پارک موزه باستان شناسی که نقش تعیین کننده ای در راستای رونق صنعت گردشگری دارد، اجرا کند.
معمولا کاوش ها در یک منطقه در یک فصل انجام می شود که هر فصل یک ماه تا ۴۵ روز است.
هدف از کاوش های این جایگاه باستانی شناسایی این دوره کم شناخته پس از هخامنشیان است.
دره شمی ایذه توسط آندره گدار فرانسوی رییس وقت اداره باستان شناسی ایران به شماره ۳۶۲ در ۲۰ خرداد سال ۱۳۲۱با امضای وزیر وقت فرهنگ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
در کاوش های پیشین دره شمی نیز آثار تاریخی از جمله سکوهای آیینی، گورهای زیرزمینی، تکه های سفال، تختگاه، درب سنگی، پوشش خرپشته ای درگاه، سازه های معماری تمام سنگی و… کشف شد.