علی محمد طهماسبی بیرگانی هدف از این تفاهم نامه چهارجانبه را مهار کانون های گرد و غبار با منشا خارجی بیان کرد و افزود: تفاهمنامه بین المللی با کشورهای همسایه می تواند آنها را مجاب کند که عملیات مقابله با گرد و غبار را شروع کنند و گامی در مهار کانون هایی که کشور ما را تحت تاثیر قرار می دهد، بردارند.

وی با اشاره به اهمیت جایگاه این سند، بیان کرد: از سال ۷۶ چند تفاهم نامه با کشورهای ترکیه، عراق، سوریه، قطر و بحرین امضا شده اما این تفاهم نامه ها الزام آور نبوده است به همین دلیل تصمیم گرفتیم مساله گرد و غبار را از طریق مجامع بین المللی پیگیری کنیم تا از طریق کنوانسیون های بین المللی ضمانت اجرایی داشته باشد.

طهماسبی بیرگانی ادامه داد: اعتبار مورد نیاز برای این اجرای این توافق از هر سه کشور تامین می شود که سهم مربوط به خوزستان از محل اعتبارات گرد و غبار خوزستان خواهد بود.

وی همچنین با تشریح دیگر برنامه های امسال این کارگروه ملی گفت: طرح مقابله با کانون های گرد و غبار کشور هم اکنون بیش از ۵۰ درصد پیشرفت دارد و این طرح تا تیر ۹۸ با استفاده از مدل های هواشناسی، مدل های زمینی و سنجش از دور مطالعه و تدوین می شود.

وی تهیه مطالعات جامع مقابله با گرد و غبار چهار استان خوزستان، کرمان، سیستان و بلوچستان و هرمزگان را از اولویت های این کارگروه دانست و افزود: بخشی از مطالعات جامع مقابله با گرد و غبار در خوزستان انجام شده و در سایر استان ها نیز تا پایان امسال و یا اوایل ۹۸ به اتمام می رسد.

وی اضافه کرد: مطالعات منشا یابی گرد و غبار خارجی تاثیرگذار بر جنوب غرب کشور با همکاری سازمان هواشناسی نیز در دستور کار امسال قرار دارد.

سازمان ملل متحد نخستین قطعنامه خود را با عنوان ‘مقابله با گرد و غبار’ و با پیشنهاد ایران در آذر سال ۹۵ به تصویب رساند. برگزاری یک اجلاس جهانی در تهران از مصوبات این قطعنامه بود که در تیر سال ۹۶ انجام شد. در زمان برگزاری این اجلاس ‘اریک سولهایم’ معاون دبیرکل و رئیس برنامه محیط زیست سازمان ملل سفری به اهواز داشت. او اولویت این نهاد برای مهار پدیده گرد و غبار در ایران را مربوط به اهواز دانست و گفت: مساله گرد و غبار در مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک مطرح خواهد شد.

* آغاز طرح جامع از آبان

مدیر ملی کارگروه مقابله با گرد و غبار در ادامه گفت: طرح جامع مقابله با گرد و غبار خوزستان از آبان امسال اجرایی می شود.

وی با اشاره به بازدید روز دوشنبه هفته جاری خود از کانون های گرد و غبار جنوب شرق اهواز بیان کرد: ۱۵۰ میلیون دلار از محل صندوق توسعه ملی به مقابله با آثار گرد و غبار اختصاص یافته که ۵۰ میلیون دلار از این اعتبارات برای بازسازی شبکه برق است؛ ۱۰۰ میلیون دلار بقیه با ارز نرخ سی و پنج هزار ریال (در زمان تقدیم لایحه به مجلس) معادل سه هزار و ۵۰۰ میلیارد ریال برآورد شده که به مهار کانون های گرد و غبار اختصاص می یابد.

به گفته وی، یک هزار و ۵۰ میلیارد ریال از این اعتبارات حدود ۱۰ روز پیش در اختیار سازمان مدیریت و برنامه ریزی خوزستان قرار گرفته است.

وی افزود: مقرر شده اعتبارات مقابله با گرد و غبار و اجرای طرح ها به استانداری خوزستان واگذار شود اما به منظور بهینه کردن هزینه ها و اثربخشی، این بار قرار است اعتبارات تنها بر اساس مطالعات مصوب و تایید شده کارگروه ملی گرد و غبار تخصیص شود.

طهماسبی بیرگانی گفت: مطالعات گرد و غبار توسط موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور آغاز و بخش جنگل و مرتع آن انجام شده که این مطالعات در یک هفته آینده به استانداری خوزستان تحویل داده می شود.

به گفته وی، طرح مطالعاتی در سطح ۸۹ هزار هکتار انجام شده و تا سقف ۳۲۰ هزار هکتار از کانون های گرد و غبار نیز در حال مطالعه است.

وی ادامه داد: پس از تصویب این طرح در کارگروه استانی گرد و غبار در استانداری خوزستان و تکمیل بخش های مختلف آن شامل هواشناسی، زمین شناسی، بهداشت و درمان، راه و ترابری و… دوباره در کارگروه ملی گرد و غبار طرح و تصویب می شود که پس از آن قابلیت اجرا خواهد داشت که پیش بینی می شود در آبان امسال اجرایی شود.

طهماسبی بیرگانی بیان کرد: کارگروه ملی گرد و غبار پیش از این مطالعات منشا یابی گرد و غبار را توسط موسسه آبخیزداری انجام داده ولی طرح جامع و برنامه عمل تاکنون تصویب نشده بود.

وی درباره دلیل آغاز عملیات مهار کانون های گرد و غبار پیش از تصویب مطالعات جامع گفت: عملیات اجرایی به صورت فوری و اضطراری اجرا شد به همین دلیل مطالعاتی وجود نداشت، اما موسسه تحقیقات جنگل ها به عنوان بازوی تحقیقاتی وزارت جهاد کشاورزی، مطالعات را همزمان با اجرا آغاز کرد.

طهماسبی بیرگانی افزود: استانداری خوزستان، دانشگاه شهید چمران اهواز را به عنوان بازوی علمی خود معرفی کرده و این دانشگاه تکمیل طرح مطالعاتی را که توسط سازمان جنگل ها آغاز شده بود، به عهده دارد.

** کهور پاکستانی سمی و آلرژی زا نیست

مدیر ملی کارگروه مقابله با گرد و غبار همچنین انتقادات مطرح شده نسبت به گونه گیاهی ‘کهور پاکستانی’ که در کانون های گرد و غبار کاشته شده را رد کرد و گفت: مطالعات نشان داده که این گونه سمی و آلرژی زا نبوده و هیچ مشکلی ندارد.

وی افزود: در هند و پاکستان، صمغ و میوه و همه اجزای این گونه به عنوان محصولات خوراکی و آرایشی تهیه می شود و از صمغ آن شربت می گیرند.

طهماسبی بیرگانی کشت کهور برای بیابان زایی غرب کرخه را موفقیت آمیز دانست و اضافه کرد: این گونه گیاهی، در خوزستان و بوشهر مهاجم نیست زیرا به صورت خودرو رشد نمی کند و حتما باید نهال آن کاشته شود اما در شرق جاسک هرمزگان و جنوب سیستان در کنار مزارع می روید و کشاورزان را آزار می دهد.

وی بیان کرد: البته این گونه نباید به صورت یکدست باشد و همراه آن باید گونه های بوته ای شورپسند نیز کاشته شود که اقدامات برای این منظور نیز انجام می شود.

** کانال بدون ارزیابی محیط زیست

طهماسبی بیرگانی در ادامه با بیان اینکه کانال آبرسانی به کانون های گرد و غبار اطراف اهواز مطالعات ارزیابی زیست محیطی ندارد، گفت: این انتقاد درباره این کانال آبرسانی وارد است و از مجریان در آینده می خواهیم که پیوست زیست محیطی آن را ارایه دهند.

وی افزود: این کانال آبرسانی قرار است علاوه بر آبرسانی به کانون های گرد و غبار و پخش آب در تالاب های محلی اطراف اهواز، برای آبیاری نخیلات شادگان نیز مورد استفاده قرار گیرد.

مهار کانون های گرد و غبار جنوب و شرق اهواز، در پی توفان شدید گرد و غبار اسفند ۹۵ با دستور رییس جمهوری آغاز شد.

بر همین اساس احیای پوشش گیاهی و تالاب های محلی در مناطق فوق بحرانی کانون های گرد و غبار در دستور کار قرار گرفته است.

خوزستان بیش از ۷۰۰ هزار هکتار کانون گرد و غبار دارد که بخشی از آن کانون های ماسه ای فرسایش بادی و بخشی نیز کانون های رسی است.