عصر جنوب – asrejonoob.ir: تدوین منشور حقوق شهروندی از وعده‌های مهم روحانی در انتخابات سال ۹۲ بود که با انجام مراسم رسمی رونمایی از این منشور در روز گذشته جامه واقعیت به خود پوشید. در باب منشور حقوق شهروندی چند نکته حائز اهمیت است که به اختصار به آنها پرداخته می‌شود:

۱- منشور حقوق شهروندی شامل مواد، اصول، توصیه‌ها و دستورالعمل‌هایی است که بر رعایت حقوق اساسی چون حیات، سلامت و زندگی شایسته، آزادی اندیشه، بیان و مطبوعات، دسترسی به اطلاعات، هویت فرهنگی، بیان رسانه‌ای و آفرینش هنری، حریم خصوصی، سلامت اداری، حکمرانی شایسته و حکومت قانون، شفافیت و رقابت، حق مشارکت شهروندان در سرنوشت اجتماعی، حقوق اقتصادی و مالکیت، اشتغال و کار شایسته، آسایش، رفاه، حمایت و تامین اجتماعی، عدالت قضایی، خانواده، زنان، کودکان و کهنسالان، محیط زیست و توسعه پایدار و… تاکید دارد.

۲- تدوین منشور حقوق شهروندی برآینده همت و تلاش رییس‌جمهور، معاون حقوقی رئیس‌جمهوری، حقوقدانان، مقالات علمی، کارشناسان و نظرات مردمی است که گامی مهم در یادآوری و احیای اصول شهروندی مندرج در قانون اساسی است. به عبارتی این قانون دارای اصول جدید یا مغایر با قانون اساسی و ارزش‌ها و آموزه‌های اسلامی ایران نیست، بلکه ۱۶۰ماده حقوقی و توصیه‌های اخلاقی برآمده از قانون اساسی، فرمان امام در خصوص حریم خصوصی و عمومی، فرمان ۸ماده‌ای ضدفساد از سوی رهبری، برنامه‌های توسعه و قوانین عادی در کشور است که مورد بازبینی و تجمیع قرار گرفته است.

۳- به باور برخی منتقدان منشور حقوق شهروندی بدون ضمانت اجرایی روشن و قوی و عدم تبدیل آن به قانون مصوب نمی‌تواند مطالبات و حقوق شهروندان را تضمین کند؛ انتقادی که درخور تاملی جدی است، اما نمی‌توان منکر این حقیقت مهم شد که احیای این حقوق و پررنگ‌کردن و توجه به آنها که برخی از آنها دستخوش تحریف، تغییر و بی‌توجهی قرار گرفته‌اند، خود دستاوردی بزرگ به شمار می‌آید. به عنوان نمونه مفاد مربوط به آزادی بیان و اندیشه هرچند با واقعیت امروز جامعه ما فاصله دارد، اما یادآوری آنها برای مسئولان و شهروندان می‌تواند مفید باشد.

۴- بررسی پیش‌نویس منشور حقوق شهروندی و بازبینی مفاد مندرج در این منشور نشان می‌دهد توجه به حقوق شهروندی و رعایت بسیاری از اصول و قواعد دموکراتیک تا چه اندازه مورد تاکید مسئولان نظام و انقلاب بوده و هنوز هم مطالبه جدی مردم است. متاسفانه به مرور زمان برخی از این اصول به وادی فراموشی سپرده شده و کم‌رنگ‌تر شد و برخی دیگر نیز چنان دچار دگردیسی قرار گرفته‌اند، که گاه مطالبه آنها به منزله معاندت با نظام و انقلاب شمرده می‌شود. این مهم در شرایطی صورت می‌گیرد که معمار کبیر انقلاب و واضعان اولیه قانون اساسی قائل به اجرای گزینشی اصول مندرج در قانون اساسی نبوده‌اند و بر اجرای تمامی موازین قانونی تاکید داشته‌اند. تردیدی نیست اگر مفاد موجود در این منشور به صورت جدی در دستور کار نهادهای مختلف قرار گیرد و نهادها، ارکان مختلف و دستگاه‌های حاکمیتی خود را ملزم به اجرای این منشور بدانند بسیاری از اختلاف‌نظرها و نارضایتی‌های موجود در جامعه کاهش خواهد یافت و سطح تکریم و حرمت مردم و اعتنا و اعتماد آنان را به دنبال خواهد داشت.

۵- حتی اگر بپذیریم منشور حقوق شهروندی دارای ابهامات جدی و فاقد ضمانت اجرایی قوی و موثر است، باید تلاش شود تا با تثبیت گام به گام این اصول و تلاش مدنی برای مطالبه‌گری و اجرای آن زمینه تحقق بسیاری از شعارها و مطالبات انقلاب را فراهم ساخت. خوشبختانه در پیش‌نویس منشور حقوق شهروندی به این مهم توجه شده که آموزش این حقوق از دوران مهدکودک آغاز شود که قطعا تاثیر زیادی بر شناساندن و نهادینه‌شدن این حقوق و آگاهی نسل جوان خواهد داشت. باید بپذیریم رابطه حق و تکلیف مردم و حکومت یک رابطه دوطرفه است که نمی‌توان بدون ارائه حقوق به مردم از آنها انتظار ادای تکلیف داشت؛ از سویی مردم ایران در طول بیش از ۴دهه پایبندی خود را به انقلاب نشان داده‌اند و اینک نوبت حاکمیت است که حقوق مسلم مردم را به آنها ارزانی دارد.