عصر جنوب: تالاب بین‌المللی میانگران ایذه، به آرامی در حال به پایان رسیدن روزهای رؤیایی خود است.

تنها زیستگاه و سرپناه پرندگان بومی و مهاجر، جوندگان و سایر گونه‌های آبزی و دوزیست در دشت ایذه تالاب میانگران است که تخریب این زیستگاه صدمات جبران ناپذیری خواهد داشت و ضمن نابودی سرپناه این موجودات عواقب ناشی از آن در فاصله زمانی اندک به شهر نیز سرایت می‌کند.

 

درک این موضوع که تالاب میانگران به دلیل هم‌جواری با محیط زیست شهری و انسانی و رابطه متقابل این دو در یک اکوسیستم مشترک بسیار حائز اهمیت است، می‌تواند در راستای برنامه‌ریزی درست برای احیاء، ساماندهی و نجات آن مؤثر باشد و ضرورت درک اهمیت تالاب را می‌توان با برگزاری کارگاه‌های آموزشی برای مسئولان و مردم تبیین کرد تا همگان بر اهمیت هر چه بیشتر تالاب میانگران آگاه‌تر شوند.

 

این موضوع وظیفه نهاد‌هایی چون محیط زیست، منابع طبیعی و جهاد کشاورزی بوده که می‌تواند با تعامل و همکاری با نهادهای آموزشی عمومی چون دانشگاه‌ها و آموزش‌و‌پرورش اتفاق بیفتد.

 

این آموزش‌ها باید عموم شهروندان، جامعه‌ کشاورزان، بهره‌برداران محلی و برخی مسئولان و کارشناسان نهاد‌هایی چون شهرداری، اداره آب و فاضلاب شهری را شامل شود چرا که برای نجات تالاب میانگران همگان مسئولیم به‌این دلیل که کمتر شهری در ایران یافت می‌شود که شرایط همجواری با تالاب را بدین شکل داشته باشد. آموزش‌ها می‌تواند در قالب همایش‌های علمی فرهنگی انجام و مزیت‌های تالاب به عموم مردم آموزش داده شود.

 

تالاب میانگران در نوع خود کم‌نظیر است، به طوری‌ که بدون استفاده از رودخانه‌های دائمی و تنها از طریق نزولات جوی تغذیه می‌شود، متاسفانه تنها تالاب مورد هجوم فاضلاب‌های شهری نیز بوده و آتش‌ زدن و خشکی سطح تالاب و جریان باد تمام ذرات گرد و غبار و بیماری‌زا را به سمت شهر روانه می‌کند.

 

* ضرورت هم‌گرایی دستگاه‌های مسئول برای حذف فاضلاب و ساماندهی تالاب / تعیین حریم

 

فاضلاب شهری نه تنها سلامت و اکوسیستم تالاب را رو به زوال و نیستی و در معرض تهدیدهای جدی قرار داده، بلکه سلامت مردم را تهدید می‌کند بنابر‌این جای دارد تا پس از سال‌ها کم توجهی ادارات مسئول چون، آب و فاضلاب شهری، شهرداری، محیط زیست و سایر دستگاه‌های مرتبط به شکل ویژه نسبت به حذف فاضلاب به تالاب رسیدگی شود.

 

یکی از اقدامات اساسی برای ساماندهی تالاب میانگران، تعیین حریم تالاب برای ایجاد یک پاسگاه تحقیقاتی حفاظتی و پایش روزانه برای گزارش هر نوع آتش‌سوزی در ماه‌های پرخطر و خشک و جلوگیری از زیاده‌خواهی افراد سود‌جو برای تصرف اراضی ملی و مبارزه با زمین‌خواری است.

 

* ورود فاضلاب به تالاب و تهدید جدی سلامت شهروندان

 

فاضلاب شهری و تجمع آن در آب راکد تالاب، سبب تولید انواع ویروس‌ها و انتشار آن توسط موجودات ناقل و حشرات و نیز از طریق گرد و غبار است که این موضوع با آتش زدن تالاب و از بین بردن پوشش گیاهی که نقش فیلتر را نیز دارند سبب انتشار سریع‌تر آن خواهد شد.

 

دبیر انجمن دوستداران طبیعت و محیط زیست ایذه در ارتباط با وضعیت این تالاب در گفت‌و‌گو با خبرنگار فارس در ایذه اظهار داشت: آتش‌سوزی در تالاب میانگران در حالی به وقوع پیوست که اداره محیط زیست که در نزدیکی این تالاب بوده و پس از هشت ساعت که آتش سوزی تالاب به اوج خود رسید آن هم توسط نهادهای مردمی مطلع شد.

 

هژیر کیانی افزود: هر‌چند با ضعف امکانات اطفای حریق و بی‌تفاوتی مردم نسبت به اهمیت این تالاب که حالا بخشی نیمه‌جان از آن باقی‌مانده و در میان فاضلاب‌های شهری نفس تالاب میانگران به شماره افتاده است.

 

وی تصریح کرد: بیش از یک هزار هکتار از تالاب میانگران با همه‌ موجودات زنده‌ آن و تنوع گونه‌های گیاهی‌اش در مقابل دیدگان هزاران نفر از ما ناباورانه و غریبانه سوخت.

 

این دوست‌دار محیط زیست در ادامه ضرورت اجرایی شدن تفاهم‌نامه محیط زیست و دانشگاه پیام نور با حمایت فرمانداری شهرستان و تشکیل هرچه سریع‌تر کمیته ساماندهی و پایش تالاب میانگران را خواستار شد.

 

کیانی در پایان از مسئولان مرتبط خواست، تا با تجهیز اداره محیط زیست ایذه به دستگاه آتش‌نشانی و ایجاد گشت و مراقبت توسط اداره محیط زیست به شکل شبانه‌روز برای گزارش به موقع آتش‌سوزی‌های احتمالی اقدام تا از خطرات جبران ناپذیر کاسته شود.

 

* آتش زدن اراضی اطراف تالاب زیان‌ها و تهدید‌ها

 

طبق یافته‌های پژوهشگران، آتش ‌زدن اراضی کشاورزی سبب تخریب میکرو اورگانیسم‌های خاک و کاهش باروری زمین‌های کشاورزی برای سال‌های بعد خواهد شد و حرارت ایجاد شده سبب بر‌هم خوردن بافت خاک و حتی سبکی ذرات خاک و افزایش سرعت جابه‌جایی آن در هنگام وزش باد می‌شود، ضمن اینکه آتش زدن بقایای گیاهی منبع ارزان برای تغذیه دام‌ها را از بین می‌برد.

 

از آنجایی که این عمل سبب تخریب محیط زیست و به خطر افتادن سلامت محیط زیست شهری و انسانی در اطراف تالاب می‌شود، نیازمند انجام فعالیت‌های آموزشی و هشدار‌های لازم از طرف جهاد‌ کشاورزی به کشاورزان و حتی وضع قوانین بازدارنده در این زمینه است.

 

می‌توان با وضع قوانین بازدارنده و جریمه برای کسانی که اراضی را آتش می‌زنند از تخریب سرمایه‌های اکولوژیکی منطقه که طبق قانون متعلق به عموم مردم است جلوگیری کرد.

 

* نابودی زیستگاه هزاران نوع پرنده و موجود زنده در تالاب

 

تالاب میانگران سرپناه انواع مختلف پرندگان و موجوداتی بوده‌ است که اینک به دست انسان زیستگاه آنان به آتش کشیده شده و پرندگان مهاجری که هر ساله میهمان این سفره خدادادی بودند.

 

با دیدن این صحنه‌ دلخراش که در جغرافیای محیط زیست این تالاب یک فاجعه است نه تنها به حال خود خواهند گریست، بلکه به حال ما انسان‌های بی‌تفاوت خواهند گریست که با دست خود محیط زیست خود و نسل‌های آینده را نابود و برای تامین خواسته‌های خود بسیاری از موجودات را زنده در آتش می‌سوزانیم.

 

* انتقال خط اضطراری انتقال آب برای تامین حقابه و جبران کم آبی سال‌های خشک تالاب

 

انتقال آب از دریاچه کارون برای نجات تالاب میانگران و احیای آن می‌تواند دستاورد‌های بسیار مهمی برای این اکوسیستم مشترک انسانی شهری با تالاب داشته باشد.

 

آتش‌زدن تالاب و اراضی کشاورزی نه تنها محیط زیست را با خطر جدی مواجه کرده، بلکه یکی از منابع تغذیه دام‌های شهر را به نابودی کشانیده است که این موضوع اهمیت پیگرد قانونی و لزوم برخورد قانونی با عوامل این آتش‌سوزی را بیشتر می‌کند.

 

تحقیقات اولیه نشان داده، شرایط خاص دشت ایذه که حدود یک سوم آن را تالاب میانگران تشکیل می‌دهد و نزولات جوی ارتباط معنی‌داری با هم داشته باشد به گونه‌ای که نظر به عدم وجود کوه‌های مرتفع در حوزه تالاب و اراضی اطراف آن، رطوبت نسبی ایجاد شده تالاب سبب افزایش ریزش‌ها شود، بنابر‌این نگاهی به آمار بارش‌های دشت ایذه صرف‌نظر از خشکسالی‌هایی که وجود داشته نشان‌ دهنده تاثیر تالاب بر میزان بارش‌ها است.

 

* تلطیف هوای شهر

 

وسعت ۳ هزار هکتاری تالاب نقش بسیار مهمی در تلطیف هوای شهر دارد، به گونه‌ای که کاهش وسعت آب تالاب در روز‌های اخیر و تنها سه روز پس از این فاجعه‌ی آتش سوزی سبب انتشار بوی تعفن از سمت تالاب به نیمی از شهر شد هر چند تحقیقات برای اثبات این موضوع ادامه دارد، اما نمی‌توانیم منکر نقش تالاب در تلطیف هوای شهر باشیم.

 

ضمن اینکه بادهای داغ و غالبی که از سمت تالاب می‌وزند و پیش از آن از دشت داغ و بی‌آب و علف ایذه در فصل تابستان می‌وزند، به عبور از روی سطح تالاب خنک‌تر شده و سپس از شهر عبور کرده و تخریب و خشکانیدن و آتش زدن تالاب و نی‌زارهای آن سبب افزایش گرمای محیط شهری نیز خواهد شد.

 

* اهمیت تحقیقات برای دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی / گردشگری و ایجاد اشتغال تالاب

 

تالاب میانگران و اکوسیستم خاص آن می‌تواند محیط بسیار مناسبی برای تحقیقات رشته‌های گوناگون دانشگاهی باشد که از بین رفتن تالاب محققین را از این کارگاه بزرگ علمی پژوهشی محروم می‌کند.

 

در حال حاضر تالاب در تغذیه دام‌های منطقه نقش مهمی را ایفا می‌کند، از طرف زیبایی منحصر به فرد آن به شهر ایذه هویت گردشگری خاص بخشیده است، به گونه‌ای که ایذه‌ بدون تالاب میانگران برای بسیاری از ما معنی و مفهوم زیبایی و گردشگری را نخواهد داشت و عموم مردمی که تالاب متعلق به همه‌ آنان است از این موضوع نگران خواهند شد.

 

با برنامه‌ریزی و ایجاد زیرساخت‌ها می‌توان گردشگری تالاب و ایجاد اشتغال پیرامون آن را به انجام رسانید.

 

* تاثیر منفی فاضلاب وارد شده به تالاب بر سفره آب‌های زیر زمینی

 

طبیعی ‌است که ورود عناصر خطرناک فاضلاب و فعالیت‌های ناشی از کشاورزی به‌ویژه کودهای شیمیایی و نیترات سبب نفوذ به اعماق زمین و آب‌های زیر زمینی ‌است، و چه‌بسا افزایش حفر چاه‌های آب آشامیدنی به‌دلیل کاهش منابع آبی زیر زمینی زمینه را برای ورود این عناصر به آب آشامیدنی مردم فراهم کند، هر چند طبق تحقیقات دانشگاه شهید‌بهشتی تهران در سال‌های گذشته وجود نیترات در آب آشامیدنی ایذه گزارش شده و حتی بالاتر از حد مجاز نیز بوده است.