هورالعظیم؛ حسرت بزرگ فعالان محیط‌زیست استان
عصر جنوب – asrejonoob.ir: در روزهای اخیر پس از این‌که گرد و غبار کمی مجال داد تا آسمان رنگ آبی خود را نشان دهد، فعالان محیط‌زیست به تکاپو افتادند تا خود وارد عمل شوند و برای بزرگ‌ترین تالاب کشور یعنی هورالعظیم چاره جویی کنند. در روزهای اخیر مساله «هورالعظیم» و خشکاندن آن درپی فعالیت‌های شرکت نفت و سدسازی‌های بی رویه، بازدید نماینده‌های سازمان محیط‌زیست و اظهارات آیت‌الله محسن حیدری، عضو مجلس خبرگان و پیگیری نمایندگان مجلس در صدر اخبار محلی و سراسری استان قرار گرفت. همشهری برای بررسی بیشتر این موضوع میز گردی با حضور کارشناسان و فعالان محیط‌زیست استان تشکیل داد؛ فعالانی که به گفته «مسعود باقرزاده کریمی» معاون امور تالاب‌های دفتر زیستگاه‌های سازمان حفاظت محیط‌زیست کشور، متفاوت تر و دقیق تر از همه استان‌ها به محیط‌زیست نگاه می‌کنند. فعالان محیط‌زیست خوزستان در این میزگرد تأکید کردند که خشک کردن تالاب هورالعظیم، رشد حاشیه نشینی و گسترش آسیب‌های اجتماعی را در پی دارد. آنها از مسئولان سازمان محیط‌زیست کشور خواستند که در صیانت از هور تلاش بیشتری کنند.
شفاف سازی درباره سدها
یکی از فعالان محیط‌زیست با اشاره به عدم شفاف سازی درباره سدسازی‌ها به همشهری می‌گوید: اخبار مربوط به سدسازی ضد و نقیض است. یکی از نمونه‌ها سد سیمره است. خواست فعالان محیط‌زیست این است که اطلاعات مربوط به سدهای در حال ساخت و سدهایی که در حال بررسی هستند، علنی و رسانه ای شود.
«علیرضا عامری» می‌افزاید: بازدیدها از هورالعظیم که توسط مسئولان یا نماینده‌هایی که از وزارت‌های مختلف می‌آیند از بخش‌هایی صورت می‌گیرد که در هر حالتی دارای آب است. حتی اگر دریچه‌های آب روی این اکوسیستم بسته باشد. چون طبیعت آن پستی و بلندی دارد و آب در بخش‌های پست آن جمع می‌شود. وی اضافه می‌کند: حوزه هورالعظیم به دلیل کم شدن میزان آب ورودی یک‌دست نیست. بنابراین انتظار می‌رود تعیین بخش‌های مورد بازدید هیات‌ها توسط سمن‌ها پیشنهاد شود.
لزوم بازدید دوره ای از هور
این فعال محیط‌زیست با درخواست بازدید از هورالعظیم به صورت دوره‌ای و مداوم بیان می‌کند: هنگام بازدید باید هر نماینده یا مسئول اجازه بدهد فعالان محیط‌زیست نقاط مورد بازدید را مشخص کنند تا بتوان همه واقعیت‌ها را نشان داد.
وی می‌گوید: انتظار می‌رود مسئولان سازمان محیط‌زیست کشور، همه مکاتبات و مجوزهای زیست محیطی مربوط به سدها طی ۵۰ سال اخیر را منتشر کنند و در اختیار رسانه‌ها و فعالان زیست محیطی استان قرار دهند.
عامری می‌گوید: از نمایندگان اهواز در مجلس تقاضا داریم ضمن هماهنگی با مدیران سازمان محیط‌زیست کشور، زمینه برگزاری دوره‌های تخصصی با موضوع هورالعظیم را برای علاقه‌مندان و اعضای سمن‌های زیست محیطی فراهم کنند.
سازمان محیط‌زیست حساس تر باشد
یکی دیگر از کارشناسان محیط‌زیست با مهم دانستن حوزه‌های آزادگان و یادآوران برای استخراج نفت در هورالعظیم به می‌گوید: اگرچه ایران در این ۲ حوزه با کشور دیگری مشترک است، اما این دلیل نمی‌شود یک اکوسیستم چندمیلیون‌ساله را برای بهره‌برداری از نفت نابود کنیم.
«سیدعباس مشعشعی» می‌افزاید: استاندار وعده احداث دکل شناور در هورالعظیم را داد اما وزارت نفت همکاری لازم را نکرد.
وی با اشاره به وظیفه سازمان حفاظت محیط‌زیست کشور در صیانت و حفاظت از هور بیان می‌کند: از این سازمان انتظار داریم حساسیت‌های بیشتری نسبت به نجات هورالعظیم نشان دهد. چون با از بین رفتن هور، آسیب‌های اجتماعی جان می‌گیرند.
مشعشعی اظهار می‌کند: درست است که ریزگردها از خارج کشور می‌آید، اما خشکی‌های هورالعظیم تشدیدکننده آن است. خاک هور بسیار نرم است. درحالی که صحراهای کشورهای همسایه شنی است و به نرمی خاک هور نیست.
حفظ امنیت هویزه با حفظ هورالعظیم
مشعشعی معتقد است که مساله هورالعظیم، یک مساله امنیت ملی و ژئوپولتیک است و اگر بخواهیم یک اکوسیستم چند میلیون ساله را خشک کنیم، مشکلات بسیار زیادی به وجود خواهد آمد.
وی می‌افزاید: اگر تالاب‌ها خشک شوند، تالاب‌نشینان به حاشیه شهرها می‌روند. با توجه به این‌که هویزه یک منطقه مرزی است و از اهمیت خاصی برای امنیت کشور برخوردار است، باید به هورالعظیم توجه ویژه کرد تا شاهد به وجود آمدن مشکلات اجتماعی و دیگر مسائل در منطقه نباشیم.
مشعشعی در پایان صحبتش بر ضرورت تحقیق و تفحص نمایندگان خوزستان از وزارت نیرو در خصوص طرح‌های انتقال آب تأکید می‌کند.
تحقیق و تفحص از وزارت نیرو
در ادامه این میز گرد، «شبنم قنواتی زاده» یکی دیگر از فعالان محیط‌زیست می‌گوید: انتقال آب از کارون، کرخه، مارون و جراحی مجوز محیط‌زیست ندارد. ما خواهان تحقیق و تفحص توسط نمایندگان مجلس شورای اسلامی از وزارت نیرو در رابطه با طرح‌های انتقال آب و سدسازی و ورود مدعی العموم به این طرح‌ها هستیم.
قنواتی زاده با بیان این که به یغما رفتن آب، هوا، تعطیلی کشاورزی و شیوع بیماری حق خوزستانی‌ها نیست، می‌گوید: براساس تحقیقات اگر وسعت تالاب‌ها کم شود و سپس خشک شوند، بارندگی هم کاهش می‌یابد. هر قطره آبی که منتقل می‌شود، به همان میزان بارندگی هم کم می‌شود؛ یعنی دو برابر کاهش منابع آب را در استان خواهیم داشت.
مدعی‌العموم ورود کند
قنواتی زاده اظهار می‌کند: ما با هر گونه انتقال آب مخالفیم و معتقدیم آب آشامیدنی استان‌های بالادست باید از شیوه‌های دیگری تامین شود. همچنین لازم است که الگوی کشت در کل کشور تغییر کند. مثلا کشت برنج در اصفهان باید تعطیل شود تا با این کار از آن ۴ برابر آب آشامیدنی برای این استان به وجود آید.
این فعال محیط‌زیست گوید: ما خواستار تحقیق و تفحص نمایندگان مجلس از پروژه‌های سدسازی و انتقال آب و همچنین ورود مدعی‌العموم به پرونده‌های پروژه‌های انتقال آب و سدسازی در سرچشمه‌های کارون هستیم.
خشک کردن هور، مساله اجتماعی است
یکی دیگر از فعالان محیط‌زیست خوزستان می‌گوید: دست بردن در اکوسیستم منطقه و انتقال آب‌های استان در روحیه مردم مناطق خوزستان تاثیر بدی گذاشته است. «مسعود کنعانی» با رد دیدگاه‌های غیرکارشناسی برخی مدیران درباره آلاینده‌های هوای خوزستان می‌گوید: خشک کردن هور یک مساله اجتماعی است و نباید اقدامی انجام داد تا جلگه‌ای را خشک کرد و کویری را به وجود آورد. وی خطاب به مسئولان سازمان محیط‌زیست می‌گوید: ۱۳ سال در حال پایش و سنجش هستید. تا چه زمانی می‌خواهید به نتیجه برسید؟
تشکیل کمیته حقیقت یاب
این فعال محیط‌زیست به بازدید خود از هورالعظیم اشاره می‌کند و می‌گوید: در این بازدید مشاهده شد که آبگیری این تالاب، از زهاب مزارع نیشکر بوده و بخش وسیعی از تالاب به واسطه عملیات وزارت نفت نابود شده است.
کنعانی ادامه می‌دهد: متأسفانه اکوسیستم تالاب دچار تغییرات و تخریب جدی شده است. به گونه‌ای که در بخش‌های وسیعی از تالاب شاهد از بین رفتن حیات گیاهی و جانوری هستیم که در نتیجه منجر به مهاجرت عده زیادی از بومیان شده است. وی با ابراز خرسندی از حضور نمایندگان خوزستان در مجلس و اصحاب رسانه و مشاهده وضعیت تالاب هورالعظیم معتقد است: تشکیل کمیته ای متشکل از معتمدان محلی، نمایندگان مجلس و فعالان محیط‌زیست استان و پیگیری امر از طریق مدعی‌العموم بر پایه اصل پنجاهم قانون اساسی می‌تواند در جهت حفاظت از زیست بوم خوزستان و سلامت مردم این استان چاره‌ساز باشد.
نابودی کشاورزی و انقراض گونه‌های نادر
یکی دیگر از فعالان حوزه محیط‌زیست همگرایی به وجود آمده میان نمایندگان مجلس شورای اسلامی و خبرگان رهبری با فعالان محیط‌زیست را نقطه عطف و زمینه ساز رفع و حل مشکلات تلنبار شده خوزستان خصوصا در عرصه پاسداشت محیط‌زیست می‌داند. «ناصر عبیات» می‌افزاید: امروز در سایه بی‌تدبیری‌ها و ادامه طرح‌های انتقال آب و استخراج بی برنامه نفت شاهد مرگ تدریجی هور و نابودی کشاورزی و انقراض گونه‌های منحصر به فرد جانوری و آبزیان در منطقه دشت آزادگان و هویزه هستیم. عبیات اظهار امیدواری می‌کند که بازدیدهای مکرر از هورالعظیم، وضعیت تاسف بار این تالاب را که با هجوم ریزگردها ارتباط تنگاتنگ دارد، بهبود ببخشد.
آبگیری در کار نبوده است
این فعال محیط‌زیست ادامه می‌دهد: متأسفانه پساب کشاورزی و فاضلاب شهری و روستایی علاوه بر جریان یافتن در نهرها و به اصطلاح رودخانه‌هایی که به هورالعظیم منتهی می‌شوند، در قالب دو کانال بزرگ، به بیابان‌های جنوبی هورالعظیم هم وارد شده و صحنه‌هایی دردناک پدید می‌آورند.
عبیات با بیان این‌که پساب کشاورزی و فاضلاب شهری و روستایی به بدترین شکل ممکن به اکوسیستم هورالعظیم آسیب رسانده و نابودی حیات وحش منطقه را رقم زده، می‌گوید: خانم ابتکار بدون آنکه اقدامی برای برطرف کردن بحران هورالعظیم انجام داده باشند، در یک برنامه تلویزیونی، از آبگیری ۶۳ درصدی هورالعظیم سخن می‌گویند و آن را از مهم‌ترین دستاوردهای دولت عنوان می‌کنند.