در شهرهای سیل‌زده خوزستان، مردم چگونه زندگی می‌کنند؟ / در شعبیه شوشتر چه می گذرد؟
عصر جنوب – asrejonoob.ir: سیل آمد و همه چیز را با خود برد؛ خانه‌ها، پل‌ها، ساختمان‌ها، دام‌ها و محصولات کشاورزی. آنها، همان بازماندگان سیل، حالا نه خانه و زندگی دارند و نه زمینی برای کشاورزی. سیل هر آنچه داشتند، با خود برد.
حالا خیلی از روستانشینان خوزستان، روی پشت‌بام‌ها زندگی می‌کنند، چون خانه‌هایشان را آب گرفته و امروز در نخستین روز از برداشت گندم‌هایشان، به سوگ زمین‌هایشان نشسته‌اند که فقط آب گل‌آلود است و سنبله گندم‌های کاشته‌شده‌شان در گل فرو رفته. امروز، برای آنها عزای عمومی است. به فاصله‌ای نه‌چندان دورتر، روستاهای لرستان هم که سیل به جانشان افتاد، یک هفته‌ای می‌شود که آب ندارند. تانکرهای آبرسانی برایشان کافی نیست.
سیلی که دو روز آخر هفته گذشته آمد، ٢١ استان را درگیر کرد و جان هفت نفر را گرفت. آماری که چند روز پیش از سوی سخنگوی سازمان امداد و نجات هلال‌احمر اعلام شد: «٢۶هزار و ٨٠٠ نفر در این سیل آسیب دیدند که به همه آنها امدادرسانی شد، برایشان ١٣۶٠ چادر امدادی برپا شد و ٧هزار و ۴٩٠ نفر هم اسکان اضطراری داده شدند.»
در میان همه این ٢١ استان وضع خوزستان، لرستان و ایلام از همه بحرانی‌تر بود. خوزستان با ٢١٨میلیارد تومان خسارت تنها به بخش کشاورزی، استان لرستان با ۴۴۶میلیارد خسارت و ١١میلیارد تومان خسارت تنها به بخش کشاورزی و تاسیسات آبی، رکورددار بودند.
مردم در سوگ محصولات کشاورزی سیل‌زده نشستند
گزارش‌ها از استان خوزستان، حکایت از بحرانی بودن وضع روستاهای این استان دارد. فرماندار و رئیس ستاد بحران شهرستان شوش به‌عنوان یکی از مناطقی که به شدت از سیل آسیب دیده، می‌گوید هنوز چهار روستای این شهرستان، همچنان در محاصره آب هستند.
به گفته رضا نجاتی، طغیان رودخانه دز از اواخر هفته گذشته، منجر به آبگرفتگی و خسارت به ۵٠ روستا در شهرستان شوش و دزفول در شمال خوزستان شد. «امین»، پزشک ساکن اهواز است.
او درباره وضع اهالی اهواز پس از وقوع سیل می‌گوید: «سیل در شهر اهواز، خسارت چندانی وارد نکرد، اما به مناطق نزدیک شوش و روستاهای اطراف آن، خسارت زیادی وارد کرد، حتی ما شنیدیم که آن‌قدر تردد سخت بود و راه‌ها بسته شده بود که مردم را با بالگرد از روستاها خارج کردند.» او ادامه می‌دهد: «آب رودخانه کارون، پس از سیل، حدود دو متر بالا آمده و روی نیمکت‌هایی که کنار رودخانه قرار دارند را گرفته. هنوز هم وضع به همان صورت است. جز این، شهر به روال عادی برگشته و مردم مشکلی ندارند.»
رضا ساکن دزفول است، یعنی جایی در نزدیکی منطقه سیل‌زده. او حرف‌های دیگری می‌زند: «سیل خسارت زیادی به زمین‌های کشاورزی وارد کرد. آنها که در حاشیه رودخانه دز زندگی می‌کردند، همه دچار مشکل جدی شدند، خانه‌هایشان را آب گرفته و زمین‌های کشاورزی‌شان از بین رفته است. ساکنان این مناطق خسارت سنگینی از نظر مالی دیده‌اند.»
به گفته «رضا» ساکنان پایین‌دست رودخانه بیش از همه متضرر شده‌اند: «مردم آن منطقه، همه روستایی هستند و منبع درآمدشان از طریق کشاورزی است. این افراد با مشکل تامین آب آشامیدنی هم مواجه هستند، به همین خاطر درحال حاضر، آبرسانی با تانکر برای آنها انجام می‌شود.» او ادامه می‌دهد: «مردم این مناطق گندم، ذرت و صیفی‌جات کشت می‌کنند که در این سیل تمام این محصولات از بین رفت. همه اینها درحالی بود که اکنون در فصل برداشت قرار داریم، یعنی از اول اردیبهشت‌ماه باید نخستین برداشت گندم انجام می‌شد، اما متاسفانه امروز اهالی این مناطق در سوگ زندگی از دست‌رفته‌شان نشسته‌اند.»
سازمان جهاد کشاورزی خوزستان در همان روزهای اول پس از وقوع سیل اعلام کرد که سیل ٢١٨میلیارد تومان خسارت به کشاورزی خوزستان وارد کرد.
مردم برخی روستاها روی پشت‌بام زندگی می‌کنند
«رسول» هم به‌عنوان یکی دیگر از اهالی دزفول، می‌گوید: «سیل که آمد، سه شهر دزفول، شوشتر و شوش بیش از همه آسیب دیدند. در شوشتر هم شعیبیه بیشترین آسیب را دیده. در این منطقه نزدیک به ١٨ روستا وجود دارد که همه آنها زیر آب رفتند و از همه مهم‌تر کشاورزی‌شان از بین رفت.»
او از نیروهای ستاد بحران به‌دلیل متصل نکردن راه‌های ارتباطی گلایه می‌کند: «نیروهای ستاد بحران و امدادی خیلی ضعیف عمل کردند. مردم روستاهای شوش در محاصره آب هستند. بیشتر ساکنان و خانواده‌های این روستا به شهر منتقل شده‌اند و تنها یک نفر به‌عنوان نگهبان باقی مانده که همان یک نفر باید روی پشت‌بام بماند.»
نصب نکردن سیل‌بند برای زمین‌های کشاورزی، انتقاد دیگری است که از سوی این شهروند دزفولی اعلام می‌شود: «اگر برای زمین‌های کشاورزی سیل‌بند نصب کرده بودند، این اتفاق رخ نمی‌داد. البته به‌جز این موضوع، نکته دیگر این است که کشاورزانی که در سال‌های گذشته زمین‌هایشان را بیمه کرده بودند، هنوز نتوانسته‌اند خسارت‌شان را بگیرند، بنابراین بیمه کردن زمین‌ها هم فایده‌ای ندارد.»
به گفته او، در شهر اهواز هم بر اثر وقوع سیل، آب رودخانه کارون بالا آمده و ساخت‌وسازهای غیرمجازی که در حریم رودخانه انجام شده، همه زیر آب رفت.
«موذنی» از ساکنان شهرستان شوشتر است. او که از نزدیک شاهد آبگرفتگی خانه‌ها و خراب شدن زمین‌های کشاورزی بود، از وضع ساکنان این شهرستان گلایه زیاد دارد: «متاسفانه در روستاهای بخش شعیبیه، امکان تردد وجود ندارد. مردم تمام خانه‌ها را خالی کرده‌اند. آنها که توانستند به شهر بروند رفتند، مابقی یا در مدرسه‌ها زندگی می‌کنند یا روی پشت‌بام‌ها. تعدادی هم در مناطق مختلف چادر زده‌اند.»
به گفته او، وضع زندگی مردم به شدت ناراحت‌کننده است. آنها در تامین نیازهای اولیه‌شان مشکل زیاد دارند. غذای مورد نیازشان را هم مردم مناطق دیگر می‌آورند.
با همه این مشکلات، محمد سعید انصاری، نماینده مردم آبادان درباره وضع سیل در استان خوزستان می‌گوید: «سیل شهر و روستاهای شمال خوزستان را درگیر کرده. ما در اهواز و آبادان خسارت‌های سنگینی نداشتیم و توانستیم شرایط را کنترل کنیم. این شهرها حالا شرایط عادی دارند، اما مناطق شهرهای شمالی همچنان مشکلاتی دارند و سیل زندگی آنها را با بحران مواجه کرده. مسئولان باید خواسته‌های مردم این مناطق را برآورده کنند تا از حالت بحران خارج شوند.»
**در روستاهای منطقه شعیبیه شوشتر چه رخ داد؟
سیلاب همچنان در جریان است
حجت الاسلام و المسلمین عبدالزهرا کعبی، دهیار روستای ابوعزام از توابع بخش شعیبیه شهرستان شوشتر درخصوص وضعیت پیش‌آمده به خبرنگار ایسنا گفت: اغلب اهالی روستا مجبور شدند روستا را ترک کنند. قسمت‌های زیادی از روستا به زیر آب رفت و خسارت‌های بسیاری به منازل و مزارع کشاورزی وارد شده است.
وی ادامه داد: گروه‌های امدادی پس از وقوع سیلاب حاضر شدند اما نتواستند کاری انجام دهند، زیرا نیروهایی که حاضر شدند تنها به دنبال آن بودند که افراد آسیب‌دیده را نجات دهند؛ حضور نیروهای امدادی قابل قدردانی است اما آن طور که باید باشد، نبود.
دهیار روستای ابوعزام شوشتر عنوانکرد: تعداد نیروها کم و بدون امکانات بودند و نتوانستند اقدامی در خصوص پیشگیری از سیلاب انجام دهند. خود اهالی روستاها ستادهای مردمی تشکیل و در جهت ایجاد سیل‌بند اقدام کردند؛ اگر اقداماتی انجام می‌شد، حداقل می‌شد از ۵۰ درصد سیلاب در روستاها جلوگیری کرد.
کعبی ادامه داد: چهار روستا در بخش شعیبیه کامل به زیر آب رفت؛ اکنون سیلاب در جریان است و روستاهای پایین دست شعیبیه در خطر هستند. در بخش غربی روستای ابوعزام وضعیت خطرناک است. آبی که از رودخانه وارد روستاها شده نه‌تنها کاهش نیافته، بلکه همچنان در جریان است و محلی که آب رودخانه از آن وارد شده همچنان باز است!
اجازه استفاده از کانال نیشکر داده نشد
دهیار روستای ابوعزام در خصوص عدم اجازه شرکت توسعه نیشکر از کانال‌های این شرکت برای دفع و هدایت آب گفت: شرکت توسعه نیشکر نپذیرفت که آب به سمت کانال هدایت شود و مسئولان این شرکت گفتند که حاضرند تمام خسارت وارده به زمین‌های کشاورزی را پرداخت کنند اما به کانال و زهکش‌های مزارع نیشکر آسیب وارد نشود.
کعبی افزود: پیگیری‌های بسیاری انجام دادیم اما مسئولان شرکت نیشکر قبول نکردند که کانال این شرکت باز و از حجم آب کاسته شود. معتقد بودند که در این حالت خسارت بسیاری به مزارع نیشکر وارد خواهد شد.
وی از مسئولان خواستار جبران خسارت وارده به منازل و مزارع کشاورزان شد.
اگر مشخص شود دستگاه‌هی موجب ضرر شده است با آن برخود می‌شود
همچنین هاشم بالدی، مدیرکل مدیریت بحران خوزستان به خبرنگار ایسنا گفت: در وضعیت بحرانی تمام دستگاه‌ها موظف هستند که تمام امکانات خود را اختیار بحران قرار دهند؛ در خصوص سیلاب تمام موارد پیگیری و بررسی می‌شود و اگر مشخص شود که دستگاهی به وظایف خود عمل نکرده و یا موجب ضرر شده است، با آن برخورد خواهد شد.
موضوع شرکت نیشکر پیگیری و بررسی می‌شود
وی ادامه داد: تاکنون چیزی در خصوص این‌که شرکت نیشکر جریان آب را به جهت سمت روستاها منحرف کرده و یا این‌که می‌توانست عملکرد بهتری داشته باشد، به صورت رسمی چیزی به ما اعلام نشده است اما پس از فروکش وضعیت بحرانی تمام این موارد پیگیری و بررسی خواهد شد.
مدیرکل مدیریت بحران خوزستان با تاکید بر این‌که دستگاه‌هایی در سیلاب اخیر مفید عمل کردند، تشویق و دستگاه‌های که موجب ضرر و زیان شده‌اند تنبیه خواهند شد، عنوانکرد: اکنون نمی‌توان گفت که شرکت نیشکر در سیلاب مقصر بوده یا نه، بلکه باید موضوع به صورت کارشناسی پیگیری و بررسی شود.
بالدی در خصوص این‌که گفته می‌شود شرکت توسعه نیشکر مانع از عبور ماشین‌های امدادی از جاده اختصاصی خود شده است، بیان‌کرد: در شرایط بحرانی تمام دستگاه دولتی و خصوصی موظف هستند در خدمت ستاد مدیریت بحران باشند؛ تاکنون گزارشی از دستگاه یا نهادی دال بر جلوگیری از تردد در جاده اختصاصی نیشکر به ما نرسیده است.
قرار نبود برای یک میلیارد تومان، ۵۵ میلیارد تومان را از بین ببریم!
حیدر نجفی، فرماندار شوشتر نیز در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا در خصوص بحث‌های مطرح شده در مورد عملکرد شرکت توسعه نیشکر اظهارکرد: شرکت کشت و صنعت امام خمینی (ره) یک هفته است که کار خود را تعطیل کرده و در خدمت مردم است؛ ۲۵۰ هکتار از اراضی خود را در اختیار دام سیل‌زدگان و امکانات خود را در اختیار مردم سیل‌زده قرار داده است. پس چگونه گفته می‌شود که از تردد در جاده خود جلوگیری کرده است؟ موضوع‌های مطرح شده در این خصوص را تکذیب می‌کنم.
وی ادامه می‌دهد: آیا زمانی که مشکلی برای من حاصل شود باید برای همسایه خود نیز مشکلی ایجاد کنم؟ اکنون شرکت نیشکر ۲۵ بیل میکانیکی را برای خدمت به مردم به کار گرفته است.
فرماندار شوشتر در خصوص این‌که مطرح می‌شود شرکت نیشکر از ورود آب به مزارع خود جلوگیری کرده و آب به سوی روستاها و زمین‌های کشاورزی هدایت شده است، عنوانکرد: این موضوع صحت ندارد، اگر لازم بود این موضوع را پیگیری می‌کردیم اما لازم ندیدیم. قرار نبود برای یک میلیارد تومان – اراضی کشاورزان منطقه-، ۵۵ میلیارد تومان – اراضی نیشکر منطقه- را از بین ببریم.
از امدادرسانی هر کسی غیر از هلال احمر جلوگیری می‌شود
نجفی همچنین بازداشت تعدادی از افراد که جهت امدادرسانی در روستاهای سیل‌زده حاضر شده بودند را تایید یا رد نکرد و در این خصوص گفت: ما اعلام کردیم که از امدادرسانی هر کسی غیر از هلال احمر جلوگیری شود.
وی ادامه داد: ضمن تقدیر از احساسات تمام مردم، اما طبق آنچه که در ستاد بحران شهرستان اعلام کردیم، هر کس که بخواهد به اهالی کمکی ارایه کند باید از طریق هلال احمر وارد شود و بنابراین از هر امدادرسانی دیگری جلوگیری و ممانعت می‌شود.
انتقادات بسیاری در خصوص عملکرد شرکت توسعه نیشکر در سیلاب اخیر در منطقه شعیبیه مطرح شده است. برخی از اهالی عنوان می‌کنند که سیل‌بند بتنی شرکت کشت و صنعت امام خمینی (ره) از خروج طبیعی سیلاب جلوگیری کرده و در نتیجه آب به سمت زمین‌های کشاورزی و روستاهای اطراف هدایت شده است. در حالی که در گذشته سیلاب در اراضی که اکنون در تصرف شرکت نیشکر است، جمع شده و رودخانه موقتی جهت دفع سیلاب شکل می‌گرفت. اتفاقی که در سیلاب اخیر رخ نداد.
جلوگیری از ورود آب به کانال شرکت نیشکر و عدم اجازه تردد از جاده اختصاصی این شرکت، از دیگر موارد مطرح شده توسط اهالی روستاهای منطقه شعیبیه در شوشتر است. اکنون آنچه مسلم است پیگیری و بررسی موضوع و اعلام شفاف نتیجه آن است تا پاسخی برای افکار عمومی در این خصوص پیدا شود و تمام نهادها مسئولیت خود را بپذیرند.