عصر جنوب/ asrejonoob.ir: استان خوزستان در تعطیلات نوروزی شاهد رونق بیش از پیش گردشگری دریایی بود و فرمانداران و دست اندرکاران مربوط نیز توانستند با برنامه ریزی، گام های مستحکمی در رونق صنعت گردشگری دریایی بردارند.

به مجموعه فعالیت های تفریحی و سرگرمی که در محیط های دریایی دور از ساحل از سوی گردشگران انجام می شود، گردشگری دریایی می گویند.

یکی از ظرفیت های بالقوه گردشگری ایران، دریا و ساحل است که هم ابعاد گسترده ای برای سرمایه گذاری دارد و از جذابیت بالایی توریستی نیز برخوردار است.

این صنعت در بیشتر کشورهای دنیا توجه به تورهای دریایی، حمل نقل دریایی، ورزش ها و تفریحات آبی، غواصی و سایر سرگرمی های مرتبط با ساحل و فراساحل در صدر برنامه های گردشگری قرار دارد.

در منابع مختلف، گردشگری آبی با واژه هایی چون ورزش، تفریح و سرگرمی نیز همراه بوده که این نشان از نقش بسزای این نوع از گردشگری در پرکردن اوقات فراغت متقاضیان گردشگری دارد.

از سوی دیگر، با توجه به آلودگی ها، مصارف نادرست و خشکسالی هایی که کره زمین را با بحران آب روبرو کرده است، گردشگری می تواند به عنوان یک صنعت درآمدزا، اهرم قدرتمندی برای حفظ و حراست از منابع آبی جهان باشد و این مهم را از طریق ارائه راهکارهای مناسب به منظور استفاده پایدار و صحیح از منابع آبی امکانپذیر کند.

**سابقه رونق گردشگری آبی در نقاط مختلف جهان

در میان تمامی ملت های جهان آب همیشه منشاء زندگی و عامل اصلی ساخت و احداث بسیاری از شهرها و سازه ها بوده است. چنان که در طول تاریخ ایران زمین، شاهد ساخت بناهای ارزشمند و شکوهمندی چون سی وسه پل اصفهان، آسیاب های بادی شوشتر و کوشک های ساسانی در کنار آب (یا روی آب) بوده و حتی یکی از شاخص های تمیزدهنده معماری ساسانی از معماری دیگر دوره های تاریخی، ساخت آن ها در کنار منابع آبی است.

این موضوع مختص ایران زمین نبوده و در شهرهای قدیمی سراسر جهان اهمیت وجود آب در مجاورت شهر به وضوح به چشم می خورد.

با پیشرفت فناوری نه تنها از این اهمیت کاسته نشد بلکه با شکل گرفتن تفریحات جدیدی چون قایق سواری، استفاده از خانه های ساحلی، اشتغال به ورزش های آبی متنوع مثل اسکی روی آب و همچنین بهره مندی از چشمه های آب گرم باعث رونق بیش از پیش استفاده انسان از این موهبت الهی بوده است.

شکل ابتدایی گردشگری آبی را می توان در سفرهای اشراف زادگان رومی برای فرار از گرمای تابستان و سکونت در خانه های ییلاقی کنار دریا مشاهده کرد.

با انقلاب صنعتی و بهبود شرایط کاری مثل کم شدن ساعات کار، افزایش تعطیلات و بالا رفتن درآمد در کنار پیشرفت فناوری حمل و نقل، سطوح میانی و کارگر جامعه نیز امکان تجربه چنین تفریحاتی را یافتند.

با افزایش محبوبیت و دسترسی به این اماکن، مالکان و ساکنان مناطق مجاور آب و دریا برآن شدند تا با ارائه خدمات و امکانات خاصی چون اماکن اقامتی دریایی، امکانات پزشکی-درمانی، ورزش های خاص دریایی و غیره تجربه گردشگران را هرچه بیشتر خاطره انگیز کنند.

کم کم تفریحات ساحلی به خوبی جای خود را در میان تفریحات دیگر اقشار جامعه باز و جذابیت روزافزونی برای گردشگران نقاط مختلف جهان پیدا کرد که این روند تا به امروز ادامه داشته است.

به شکل رسمی، با آغاز قرن ۲۱ شکل نوین و هیجان انگیزی از گردشگری به دنیا معرفی شد.

این نوع از گردشگری پاسخگوی نیازهای مختلف جامعه از جمله گردشگری، ورزش حرفه ای و تفننی، تفریح و گذراندن اوقات فراغت بوده است.

خدمات ارائه شده در زمینه گردشگری آبی در سطح وسیع، با قیمت های مختلف، با تجهیزات متنوع و در اماکن متفاوت به متقاضیان ارائه شده و هر ساله نیز به این تنوع و فناوری های به کار گرفته شده در آن افزوده می شود.

*فرصت های موجود کشور برای توسعه گردشگری دریایی

قایق سواری(متفاوت از قایقرانی) و ماهیگیری از قدیمی ترین اشکال فعالیت های آبی به شمار می روند.

قایق سواری به زمان مصریان باستان بازمی گردد،در طول تاریخ، ساکنان کشورهای دنیا از قایق های مختلف برای اموری چون تجارت، حمل ونقل و کشف اماکن جدید بهره می جستند.

نخستین گام در جهت استفاده از قایق به عنوان وسیله ای تفریحی، برگزاری اولین مسابقات قایقرانی در سال ۱۸۰۰ میلادی بود.

با کم شدن استفاده مردم از قایق، علاقه آن ها به آموختن شیوه کنترل و استفاده از آن به عنوان وسیله ای تفریحی افزایش یافت. این نیاز در طول زمان خود را به شکل های مختلف مانند ایجاد قایق های اکتشافی، کشتی های بزرگ تفریحی مثل کروزها، قایق های تک نفره برای مسابقات نشان داد.

قایق سواری همچنان از محبوبیت زیادی در جهان برخوردار است. در ایران نیز با توجه به دسترسی به انواع منابع آبی می توان رونق فراوانی را با فروش یا کرایه قایق شاهد بود.

با وجود دسترسی به آب های آزاد، در ایران کمتر شاهد استفاده شخصی از قایق های مجهز مدرن تفریحی هستیم.

*غواصی

نخستین بار توسط جکز کاستیو و امیلی گاگنان مخترعان اولین کپسول هوا به نام Self-Contained Underwater Breathing Appartus که واژه انگلیسی غواصی (SCUBA) از ابتدای حروف همین کپسول گرفته شده است، آغاز شد.

این کپسول ابتدا با هدف استفاده های پزشکی و دولتی ایجاد شد. ولی با تخیل فیلمسازان و داستان پردازان، بعدها به عنوان وسیله ای برای کاوش اعماق دریا مورد استفاده قرار گرفت.

غواصی در جزایر کیش و قشم از محبوبیت زیادی برخوردار است. برای مثال، یکی از برگ های برنده جزیره کیش در غواصی، مرجانی بودن سواحل آن است زیرا در سواحل مرجانی آبِ زلال امکان مشاهده و لمس بهتری از موجودات دریایی بستر آب دریا را به غواصان می دهد.

می توان با تدارک امکانات مناسب، تبلیغات بجا و البته با قیمت معقول، لحظات خوشی را برای گردشگران دیگر مناطق رقم زد.

با توجه به آمارها بین پنج تا هفت میلیون غواص در دنیا فعالانه به این رشته می پردازند، ولی به دلیل بی توجهی و گاهی عدم آگاهی و البته هزینه های بالا، این رشته هنوز در ایران مهجور باقی مانده است.

*ماهیگیری تفننی و مسابقات ماهیگیری

این رشته ریشه در زمانی دارد که انسان برای ادامه بقای خود به شکار ماهیان می پرداخت.

با روی کار آمدن قایق های موتوری و پیشرفته، این فعالیت در دهه های ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰ میلادی به فعالیت تفریحی محبوبی مبدل شد.

البته هنوز نیز این رشته به دلیل گرانی لوازم ابتدایی آن محدود به اقشار خاصی از جامعه است.

در ایران، با وجود رونق ماهیگیری به عنوان وسیله ای برای امرار معاش در مناطق شمالی و جنوبی کشور، کمتر شاهد برگزاری مسابقات ماهیگیری بوده ایم که این مهم، برنامه ریزی را ضروری ساخته است.

*ورزش های آبی موتوری

قایق موتوری محصول سده ۱۹میلادی است، ولی استفاده از این وسیله با هدف تفریح و سرگرمی از نیمه دوم سده ۱۹ آغاز شد. ارتقاء فناوری در ساخت چنین قایق هایی رفته رفته باعث ایجاد کشتی های تجاری برگزارکننده تورهای یک روزه شد.

ورزش های آبی در اواخر قرن بیستم و اوایل قرن بیست و یکم محبوبیت یافت و معروف ترین اشکال این دسته ورزش ها استفاده از قایق های سرعتی، جت اسکی و جت بوت، موتورسیکلت های آبی، اسکوترهای آبی و پاراگلایدرهای آبی بوده است.

در سال های اخیر این ورزش ها در مناطق شمالی و جنوبی کشور به وفور مشاهده می شود.

البته اقداماتی که در جزایر قشم و کیش صورت گرفته به مراتب بیشتر از مناطق شمالی کشور است که با برنامه ریزی می توان از این پتانسیل ها به بهترین نحو استفاده کرد.

*تورهای یک روزه

عنوان این گروه گویای اساس این نوع فعالیت هاست و در مناطق آبی مختلف مانند رودخانه ها، دریاها و دریاچه ها، خلیج ها و کانال های آبی شاهد برگزاری تورهای یک روزه ای هستیم که با وسایل مختلفی از جمله کروز و کشتی های تفریحی، مردم را از نقطه ای به نقطه ای دیگر برده و علاوه بر تجربه سفر روی آب، با ارائه امکانات تفریحی و سرگرمی جانبی، لحظات خوشی را برای گردشگران رقم می زنند.

از این نوع گردشگری می توان در جزیره کیش و قشم یاد کرد که به عنوان نمونه با کشتی هایی که دارای کف شیشه ای هستند، امکان رصد بستر دریا برای گردشگران فراهم شده است.

*آموزش قایقرانی

یکی از سرگرمی ها و تفریحات مولدی که گردشگران می توانند در طول سفر خود به مناطق آبی داشته باشند، یادگیری شیوه کنترل و استفاده از قایق ها و کشتی های مختلف است. این تجربه می تواند بعدها اولین گام در جهت سفرهای اکتشافی و ماجراجویانه افراد باشد.

برگزاری کلاس های کوتاه مدت، میان مدت و بلندمدت برای گردشگران علاقه مند، می تواند منبع درآمد مناسبی برای مردم محلی به شمار آید.

*موج سواری، Wing Surfing، کایاک سواری و قایقرانی در آب های خروشان

تاریخ موج سواری به دهه اول میلادی بازمی گردد ولی دوران طلایی آن با دهه ۱۹۵۰ همزمان بود که بسیاری از مردم این ورزش را به عنوان راهی برای تفریح و سرگرمی خود انتخاب کردند. Wind Surfing نیز نوعی موج سواری محسوب می شود، با این تفاوت که روی تخته موج سواری یک بادبان تعبیه شده است.

کایاک سواری قدمت تاریخی بیشتری دارد. از قایق های کایاک در ابتدا برای سفر در آب های منطقه گرینلند استفاده می شد. ولی به دلیل شکل ساختاری مناسب آن، بعدها به وسیله ای تفریحی مبدل شد.

قایقرانی در آب های خروشان نیز در اواخر قرن ۱۹ از سوی مردم غیربومی برای شکار و تجارت و همچنین کاوش در مناطق جدید مورد استفاده قرار می گرفت که بعدها به یک ورزش هیجان انگیز و پرطرفدار مبدل شد.

***

پتانسیل های گردشگری دریایی ایران

ایران با توجه به موقعیت های خاص جغرافیایی و دسترسی به دریا از مزیتی نسبی در توسعه گردشگری دریایی برخوردار است. دریای خزر در شمال ایران و مجاورت با سه استان شمالی گیلان، مازندران و گلستان موقعیت مناسبی را برای دسترسی به دریا فراهم کرده است و هر سال در فصل گرم سال چندین میلیون مسافر از شهرهای مختلف به این منطقه سفر می کنند.

آنچه در این منطقه بیشتر مورد توجه است گردشگری ساحلی است.

در جنوب کشور نیز، استان های ساحلی از خوزستان گرفته تا شهرستان های استان های هرمزگان و بوشهر، همه و همه ظرفیت های رونق این صنعت را دارند که می توان با توسعه این صنعت، اشتغال و ارزش افزوده ایجاد کرد.

**دستور استاندار خوزستان در خصوص رونق گردشگری دریایی

عبدالحسین مقتدایی استاندار خوزستان در نشست های متعدد خود با مسئولان استانی، از فرمانداران شهرستان های ساحلی و مسئولان دست اندرکار بخش گردشگری خواست بتا با برنامه ریزی مدون، گامی مهم برای رونق گردشگری دریایی بردارند.

شهرستان بندر ماهشهر، ۸۳ کیلومتر مرز آبی با خلیج فارس دارد و به عنوان قطب پتروشیمی کشور و استان خوزستان مطرح است.

منصور قمر فرماندار بندر ماهشهر نیز در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت:رونق گردشگری دریایی و صنعتی از تاکیدات استاندار خوزستان می باشد و فرمانداران شهرستان های ساحلی نیز بر این اساس در نوروز برنامه ریزی کردند.

وی اضافه کرد:برای رونق گردشگری دریایی در شهرستان و اجرای طرح سفرهای دریایی، کشتی فیروزه با ظرفیت جابجایی ۲۵۰ مسافر در هر سفر، راه اندازی شد و مورد استقبال گردشگران و مسافران نیز قرار گرفت.

قمر افزود:در این طرح، مسافران بیش از ۹۰ دقیقه سفر دریایی خواهند داشت و از جاذبه های دریا استفاده می کنند.

فرماندار شهرستان بندر ماهشهر همچنین با بیان اقدامات انجام شده برای رونق گردشگری صنعتی در شهرستان نیز، گفت:این طرح با همکاری منطقه ویژه اقتصادی بندر ماهشهر اجرا شد و مسافران و گردشگران نیز از جاذبه هیا صنعتی منطقه ویژه پتروشیمی این شهرستان دیدن کردند.

معاون استاندار خوزستان و فرماندار آبادان نیز در این خصوص گفت:این شهرستان در تعطیلات نوروزی، طرح گردشگری دریایی را برای جذب و افزایش ماندگاری گردشگر اجرا کرد.

عزیرالله شهبازی افزود: باتوجه به تاکید استاندار خوزستان مبنی بر استفاده از سواحل و آبراهای استان برای ایجاد محیط های مفرح برای مردم، این ماموریت به فرمانداران شهرهای ساحلی ابلاغ شد.

وی اظهار داشت: فرمانداری آبادان برای تحقق این مهم، نشست های مختلف همکاری با مشارکت دستگاه های مسئول تشکیل داد، امکانات محلی نظیر زیرساخت های بندری، شیلاتی و دریابانی در این خصوص سازماندهی شد.

وی گفت:در بندر آبادان نیز فضای مورد نیاز از جمله اسلکه ساماندهی و لنج های سنتی مورد نیاز و امکانات لازم در هر لنج تهیه شد.

شهبازی ادامه داد:نخستین سفر دریایی با لنج های سنتی به صورت نقطه به نقطه از اسکله آبادان به مقصد اروندکنار و چوئبده و بالعکس انجام شد و سقف ساعتی هرسفر حداقل یک و حداکثر ۳ ساعت می باشد.

معاون استاندار خوزستان اظهار داشت:برای ثبت نام مسافران نیز، سامانه ای طراحی و به فرمانداری و بندردریا نوردی آبادان معرفی شد.

فرماندار شادگان نیز با بیان جاذبه های این شهرستان در رونق گردشگری آبی، از تالاب بین المللی این شهرستان به عنوان فرصتی برای این صنعت یاد کرد.

بهروز فرج اللهی ادامه داد:به منظور استفاده از فرصت های گردشگری آبی این شهرستان، لنج هایی برای گردش دریایی گردشگران بازدید کننده از تالاب شادگان پیش بینی شد.

وی گفت:بر اساس آمار، در تعطیلات نوروز امسال روزانه بیش از ۱۰ هزار نفر از جاذبه های این تالاب دیدن کردند.

فرماندار شادگان گفت:شرایط مناسب این تالاب و امکانات و زیرساخت های پیش بینی شده، آمار بازدیدکنندگان از تالاب را افزایش داد.

ولی الله حیاتی فرماندار خرمشهر نیز در گفت و گو با ایرنا با بیان تاکید استاندار خوزستان مبنی بر برنامه ریزی فرمانداران برای رونق گردشگری آبی استان، گفت:راه اندازی خط دریایی گشت دریایی در اروندرود به همراه معرفی فرهنگ بومی و محلی شهرستان از ۲۸ اسفند ۹۳ اجرایی شد.

حیاتی اظهار داشت:در این طرح، از یک فروند کشتی دریایی تندرو استفاده شد که مسیر اروندرود و مرز مشترک ایران و عراق تا منطقه ام الرصاص و آبادان را طی می کند.

وی ظرفیت این کشتی سیاحتی را ۲۴۰ نفر بیان کرد و افزود:از ابتدای تعطیلات نوروزی روزانه یک فقره سفر آبی با پذیرایی یک وعده غذایی از شهروندان انجام شد و حدود پنج هزار گردشگر و مسافر در این تورهای آبی شرکت کردند.

حیاتی همچنین با بیان جاذبه های گردشگری آبی شهرستان، گفت:این شهرستان به دلیل بندری بودن، می تواند به عنوان مقصد تحقق گردشگری آبی مدنظر باشد.

فرماندار خرمشهر، استفاده از ظرفیت لنج های صیادی ۳۰ نفره و اتوبوسی ۷۰ نفره برای گشت های آبی را از اقدامات انجام شده برای رونق گردشگری دریایی این شهرستان خواند و افزود:هفت اسکله قایقرانی برای گردشگری آبی در رودخانه زیبای کارون، در نظر گرفته شده است که این اسکله ها دارای قایق هایی با ظرفیت هفت سرنشین و مجهز به جلیقه های نجات می باشد.

سیدبهادر حسینی تشنیزی