عصر جنوب: «اسماعیل فلاح خبرنگار واحد مرکزی خبر دفتر نخست وزیر انگلیس لندن» دیگر عادت کرده ایم پایان گزارش های خبرنگاران تلویزیونی، آنها را ایستاده و شق و رق رو به دوربین ببینیم و اینجور جملات را از زبانشان بشنویم. خبرنگارانی با لوگوی آبی که معمولا در کشورهای اروپایی و غربی از بحران ها می گویند و در کشورهای دوست از ثبات و موفقیت.

بعضی از این خبرنگارها را قبلا داخل کشور دیده ایم که از گزارشگری داخلی به گزارشگری در خارج رسیده اند. بعضی ها را تا به حال در داخل ندیده ایم و برخی دیگر، دوباره برگشته اند و چندتایی هم که کلا در خارج، ماندگارند.

چطور می روند؟

خبرنگاران واحد مرکزی خبر، زیرمجموعه معاونت سیاسی اند و مثل حسینی بای و رضوانی و … با میکروفون آبی دنبال سوژه های خودشانند اما بخش خارجی این حوزه هم مهم است و هم درآمد و پرستیژ خوبی دارد و طبیعتا همه خواهان رفتن به ماموریت خارجه هستند.

ماموریت های خارجی خبرنگاران هم مثل اکثر ماموریت های خارجی، ۳ ساله است یعنی همانطور که یک سفیر به مدت ۳ سال سفیر می شود، یک خبرنگار هم معمولا دوره ماموریتش به ۳ سال می رسد. این دوره، قابل تمدید است، مثلا فلاح الان حدود ۹ سال است در لندن مانده، ضمن اینکه خبرنگاران در شهرستان ها هم می توانند به خارج بروند، مثل حمید حاجی نژاد خبرنگار کابل.

دمشق، روزی ۳۰۰ دلار!

صدا و سیما در حدود ۱۵ کشور دفتر پروپیمان دارد و با تمام شدن زمان ماموریت یک خبرنگار به واحد مرکزی اعلام می کند که خبرنگار جدیدی را اعزام کند. خبرنگار جایگزین به اداره کل امور بین الملل سازمان منتقل شده و از طریق آنجا به خارج اعزام می شود. معمولا ۳ ماه قبل از اعزام به خبرنگار اطلاع می دهند تا زبانش را تقویت کند اما شرط الزام آوری نیست.

چقدر می گیرند؟

طبق معمول، حرف از درآمد و حقوق، جزو اسرار مگوست اما حقوق خبرنگاران اعزامی به خارج به صورت دلار و روزانه پرداخت می شود. این میزان بسته به هزینه های محل اقامت، فاصله از تهران، شرایط محل ماموریت و … متفاوت است. مثلا حداکثر دستمزد مربوط به مناطق جنگی است که روزانه حدود ۳۰۰ دلار (۹۰۰ هزار تومان) است یا در برخی مناطق ملتهب مانند لبنان دستمزد ماهیانه به حدود ۴ هزار دلار (۱۲ میلیون تومان) می رسد؛ ضمن اینکه سازمان، هزینه یک بلیت رفت و یک بلیت برگشت را متقبل می شود و مابقی هزینه ها را خبرنگار باید از جیب بدهد. خبرنگاران می توانند خانواده شان را هم با خود ببرند اما سازمان، هزینه اضافه ای بابت این کار به خبرنگار نمی دهد.

چند دسته اند؟

صدا و سیما حدود ۱۵ خبرنگار رسمی دارد که در دفاتر این سازمان در خارج از کشور کارمندند و حقوق ماهیانه دریافت می کنند. برخی از آنها عبارتند از: علی رجبی/ کاراکاس (ونزوئلا)، محمد دلاوری/ بروکسل (بلژیک)، اسماعیل فلاح/ لندن (انگلیس)، مصطفی قمری وفا/ پرتوریا (آفریقای جنوبی)، برمک بیات/ مسکو (روسیه)، محمد عرفانی/ بغداد (عراق)، حمید حاجی نژاد/ کابل (افغانستان)، حمید امامی/ کوالالامپور (مالزی)، ابراهیم شکوری/ نیویورک (آمریکا)، مجید اخوان/ آنکارا (ترکیه)، علی علوی/ پاریس (فرانسه)، محمدحسن فلاح/ بیروت (لبنان)، احمد صمدی/ برلین (آلمان)، محمد حسن حسینی/ دمشق (سوریه)، علیرضا اصلی/ اسلام آباد (پاکستان)، علیرضا خوش گفتار/ دوشنبه (تاجیکستان)، محمد کاظم روحانی نژاد/ پکن (چین).

در کنار این تعداد، عده ای ایرانی هم هستند که کارمند رسمی سازمان نیستند و در کنار شغل اصلی شان، کار خبرنگاری واحد مرکزی خبر را هم انجام می دهند. آنها خودشان را به صدا و سیما معرفی می کنند و بعد از تایید صلاحیت کاری و حراستی برای آنها لوگو و میکروفون واحد مرکزی خبر ارسال می شود. آنها برای هر گزارشی که ارسال کنند، پول می گیرند مثل حمید معصومی نژاد، خبرنگار واحد مرکزی خبر در رم ایتالیا که خودش و همسرش، کارمند نمایندگی شرکت هواپیمایی ایران (هما) در ایتالیا هستند و در کنارش هم کار خبرنگاری می کنند.

دمشق، روزی ۳۰۰ دلار!

بیزری در آرژانتین، سمیرا منتظری در مصر و … هم از این دسته اند. آنها تقید چندانی به اصول کارمندی سازمان ندارند و در برابر گزارش ارسالی، پول می گیرند. در کنار این دو دسته که ایرانی اند، دسته سومی هم هستند که خبرنگار محلی اند مثل خالد صبارنه در کرانه باختری، ابراهیم احمد در غزه، بشیر الضرعی در یمن که لوگو و میکروفون واحد مرکزی خبر برایشان ارسال می شود، گزارش هایشان را به زبان محلی می گیرند و در انتهای گزارش به سختی، عبارت فارسی «خبرنگار واحد مرکزی خبر» را بلغور می کنند.

کجاها می روند؟

حضور خبرنگاران، ارتباط زیادی به نوع رابطه ما با کشورها دارد و بر همین اساس، پراکندگی خبرنگاران در جهان، متناسب با نزدیکی یا دوری و اهمیت مناطق نیست. مثلا ما ۴ خبرنگار در ۴ کشور اروپایی آلمان، بلژیک، فرانسه و انگلیس داریم که تازه با توجه به قوانین اتحادیه اروپا، تردد بین مرزهای آنها راحت است اما در کل قاره آفریقا فقط یک نمایندگی آن هم در آفریقای جنوبی داریم.

نکته عجیب تر اینکه ما در کشورهای حوزه خلیج فارس مثل امارات، قطر و عربستان، خبرنگاری نداریم اما الجزیره قطر در تهران نمایندگی دارد! هر چند گفته می شود این عدم حضور به مخالفت شورای همکاری خلیج فارس برمی گردد. علاوه بر این، خبرنگار نیویورک هم می تواند تا شعاع ۳۰ مایلی سازمان ملل حرکت داشته باشد و حق رفت و آمد در کل آمریکا را ندارد.