عصر جنوب: طی روزهای گذشته پایگاه خبری عصر جنوب، نسبت به مواضع پایگاه خبری فیدوس در خصوص تردد خودروهای پلاک اروند در استان، گزارش انتقادی ای را منتشر کرد (اینجا) که به مراتب دیگر پایگاه های خبری استان نیز ضمن انتشار این گزارش به تحلیل هایی در این خصوص پرداختند.

حال؛ سایت فیدوس در واکنش به انتشار اخبار انتقادی نسبت به مواضعش در خصوص خودروهای پلاک اروندی که در رسانه های استان منتشر شده بود، نوشت:

ماجرای تردد خودروهای اروندی در استان خوزستان هنوز تمام نشده است، نه برای دولت که با مصوبه اخیر خود بر اجرای قانون مناطق آزاد تاکید کرد، نه برای استاندار که برای بررسی مجدد بخشنامه جنجالی خود به پایتخت رفته یا قرار است برود، نه برای شهروندانی که این خودروها را در اقصی نقاط استان خریده اند یا در تردید خرید آن به سر می برند، نه برای رسانه های مرکز استان  که از منافع مردم می گویند و نه برای فیدوس که بر رعایت قانون مناطق آزاد کشور و نفی دروغ و تخلف اصرار می ورزد. برای هیچ کس این ماجرا تمام نشده است. اینکه ماجرا در نهایت به چه ترتیب تمام می شود؛ به رعایت قانون، به استمرار دور زدن قانون یا به تغییر قانون، هنوز مشخص نیست؛ هرچند به زودی تکلیف مشخص خواهد شد. دراین هنگامه فیدوس بر خود لازم می داند به عنوان تک صدایی متفاوت در این ماجرا مبنای موضع گیری های خود را آشکار کند و به قضاوت عموم بگذارد.

چرا فیدوس موضعی متفاوت دارد

تا زمان اعلام مصوبه دولت مبنی بر تردد خودروهای پلاک مناطق آزاد در محدوده این مناطق که البته چیز جدیدی نبود و تکرار مجدد قانون مناطق آزاد کشور به شمار می رفت، فیدوس بی هیچ موضع گیری خاصی  صرفاً به انعکاس اخبار آزاد اعلام شدن تردد خودروهای پلاک اروند از سوی استاندار خوزستان می پرداخت. زمانی که استاندار تحت فشار وزیر صنعت تعداد خودروی وارد شده در سطح استان را به تعداد جمعیت آبادان و خرمشهر گره زد و ناخواسته آشکار کرد که خودروهای وارد شده درواقع به اسم سکنه آبادان و خرمشهر در دیگر شهرهای استان استفاده خواهند شد، فیدوس قصد کرد که در خصوص سوءاستفاده از نام آبادان و خرمشهر موضع گیری کند. اما بعد تصمیم گرفت برای اطلاع از ابعاد ماجرا و اینکه یک طرفه به قاضی نرفته باشد قدری صبر پیشه کند. چند روز بعد زمانی که دولت مصوبه تردد خودروها صرفا در محدوده مناطق آزاد را صادر کرد، فیدوس با تیتر” دولت تصمیم استاندار خوزستان را باطل کرد” خبر مذکور را با تصور اینکه موضوع تمام شده است در حالی منتشر کرد که هیچ رسانه ای در استان این کار را نکرده بود. ولوله ای در استان به پا شد و سیل تماس ها با مدیران فیدوس گرفته شد که خبر را تعدیل کنید. فیدوس با بیان اینکه این مصوبه دولت است و در پایگاه رسمی اطلاع رسانی دولت درج شده برابر خواسته ها مقاومت کرد. روشن بود که کسانی مایل نیستند این موضوع از سوی رسانه ها پیش چشم مردم آشکار شود؛ روز بعد خبر را تکذیب  کردند و آنچه را دولت مصوب کرده بود سوءبرداشت یک رسانه نامیدند. فیدوس باید تصمیم می گرفت که در مقابل این دوگانگی ها چکار کند. آیا چنانکه خواسته بودند سکوت اختیار کند، منفعلانه به انعکاس پروپاگاندای مقامات استانی بپردازد یا با حقیقت ماجرا رودرو شود.
پاسخ به طور غریزی روشن بود؛ اما برای آنکه نکته ای مغفول نماند شورای سیاستگذاری فیدوس شامل سه روزنامه نگار آبادانی (ماندانا صادقی، حسین میرزایی و سید محمد میرفصیحی) تشکیل جلسه داد و ساعت ها جوانب مختلف امر بررسی شد. موضوع را از جنبه های مختلف: حقیقت، منافع عمومی شهروندان آبادانی و خرمشهری و دیگر شهرهای استان، نگره های سیاسی، مرام اصلاح طلبی و رسالت روزنامه نگاری مستقل و انتقادی مورد ارزیابی قرار دادیم. در جریان بررسی این باور در ما تقویت شد که در ماجرای تردد خودروها برخی حقایق از شهروندان پنهان نگه داشته شده است. وارد کردن خودروها به نام سکنه آبادان و خرمشهر و خارج کردن آن برای استفاده در دیگر شهرها از این جمله بود. پی بردیم که موضوع افزایش شعاع تردد محملی است برای دور زدن قانون مناطق آزاد کشور و لاپوشانی توقف دائمی خودروها در شهرهای دیگر استان آنهم برخلاف نص قانون. دیدیم که قانون منطقه آزاد اروند که در وبسایت رسمی این سازمان درج شده استفاده از خودروهای خارجی بدون پرداخت عوارض گمرکی را صرفا مختص سکنه آبادان و خرمشهر می داند و برای متخلفان مجازات تعیین کرده و اکنون کسانی تحت عنوان افزایش شعاع تردد، روز روشن قانون را دور می زنند و افزایش شعاع تردد را محمل توقف دائمی در شهرهای دیگر قرار دادند. نظرات اعضای شورای سیاستگذاری فیدوس درباره منافع عمومی و به خصوص منافع مردم آبادان و خرمشهر که خود را در وهله اول متعهد به آنها می دانیم ابتدا مختلف بود. اما آنچه هیچ اختلافی در آن نبود و از پیش به طور غریزی در ذهن داشتیم این بود که فیدوس به عنوان یک رسانه وفادار به اصول روزنامه نگاری در وهله اول به «حقیقت» وفادار خواهد بود. گفتیم که هیچ منفعتی بالاتر از حقیقت نیست و آنجا که اختلاف نظر وجود دارد تنها قانون معیار است و بس.

چرا فیدوس تک صدای استان  شد

اولین مطلب فیدوس در جدال با ناراستی و تخلف تحت عنوان “چگونه مفهوم تردد به توقف تبدیل شد؟” منتشر شد که بازتاب بسیار داشت. عده ای از اینکه به حدود مبهم حقیقت نور تابانده شد خرسند شدند و عده ای چهره درهم کشیدند که چرا پرده ها بالا زده شد. سخن وزیر صنعت که در تلویزیون مصوبه دولت را قرائت کرد با تاکید بر نفی تصمیمات خلاف قانون تیتر یک فیدوس شد. نمایندگان خوزستان که در مجلس به وزیر تذکر دادند و استاندار که هفته بعد در برنامه تلویزیونی پاسخ وزیر صنعت را داد مورد نقد حقوقی فیدوس قرار گرفتند. هیچکس تا این لحظه حتی یک مورد در نفی استدلال های حقوقی فیدوس پاسخی ارائه نکرده است. اما سیل تماس ها، تهمت ها و دشنام ها به سوی فیدوس روانه شد. ناجوانمردانه توسط ناهمکاران رسانه ای به فیدوس دروغ بستند که با استاندار دشمن اید و با مردم خوزستان چنان هستید و از کجاها که خط نمی گیرید. (مطلب مدیرمسئول فیدوس را در بخش یادداشت ها بخوانید تا ببینید از کجا خط می گیریم).

گناه فیدوس از نظر آقایان این بود که به اصلی ترین اولویت روزنامه نگاری عمل کرد. زیرا هر کتاب روزنامه نگاری را که بخوانید می گوید اولین اصل روزنامه نگاری پایبندی به حقیقت است. کتاب اصول روزنامه نگاری نوشته بیل کواچ و تام رزنتیل انتشارات روزنامه اطلاعات در عبارات مختلفی می نویسد:” نخستین التزام روزنامه نگاری به حقیقت است.” … ” تمایل بنیادین به حقیقت آن قدر قوی است که آشکارا ذاتی به نظر می رسد”… “سردبیر نخستین روزنامه در فرانسه، گرچه در مالکیت دولت بود، در یکی از شماره های خود قول داد:” در یک چیز به هیچ کس باج نخواهم داد: تلاش برای حقیقت”… ” کارکرد اخبار نورافشانی بر زوایای پنهان واقعیت است”… ” دیگر کافی نیست که واقعیت را به درستی گزارش کنیم، بلکه اکنون ضروری است که حقیقت را درباره واقعیت گزارش کنیم”.

فیدوس بر مبنای اصول روزنامه نگاری فوق در پس واقعیت تردد خودروهای اروندی تلاش کرد حقیقت ماجرا را گزارش کند. گرچه تنها ماند و دشنام شنید اما به اصول حرفه ای خود و حقیقت وفادار بود.

شاید کسانی که تازه و طی این ماجرا با فیدوس آشنا شده اند ندانند که فیدوس در طول یکسال و نیم فعالیتش همیشه این گونه افشاگر و انتقادی بوده است. فیدوس از پاداش های گزاف شورای شهر سابق آبادان به شهردار پرده برداشت، فیدوس کمیته فراقانونی ۵ نفره مجوز کنسرت ها در آبادان را معرفی کرد، فیدوس مخالفت پنهانی شهردار آبادان با منطقه آزاد شدن این شهر را علنی کرد، فیدوس تخریب صورت گرفته در هتل هلال هنگام خروج تشکیلات سازمان منطقه آزاد اروند را افشا کرد و…

اشاعه ناراستی در این ماجرا

به نظر مدیران فیدوس استقرار حقیقت بالاترین منفعت عمومی است زیرا ماجرایی که با ناراستی و دور زدن قانون آغاز شود لاجرم ناراستی ها و تخلف های عدیده به دنبال خواهد داشت. ما بخشی از این موارد در ماجرای خودروها را گفته ایم و بخش هایی مانده که اگر بمانیم خواهیم گفت. در اینجا به یک مورد خلاف واقع که هنوز فاش نگفته ایم اشاره مختصری می کنیم؛ همه می دانند که یکی از شروط ترخیص خودروهای پلاک اروند اثبات سکونت در شهرهای آبادان و خرمشهر است، اما چگونه می شود که سکنه دیگر شهرهای استان با ارائه مدارکی دائر بر سکونت خود در آبادان و خرمشهر این خودروها را خریداری و استفاده می کنند. برخی دستگاه های دولتی مرکز استان که وام خرید خودرو برای پرسنل خود در نظر گرفته اند با چه ترفندی سکونت این افراد در آبادان و خرمشهر را ثابت می کنند؟ در روزهای آینده به این موضوع خواهیم پرداخت؛ اما کسان دیگر نه تنها به این ناراستی ها و تخلف ها توجه نکردند که به فیدوس بابت حقیقت گویی اش معترض شدند. البته اغلب رسانه های استان در این ماجرا شرافتمندانه عمل کردند و گرچه به حقیقت ماجرا توجه نکردند اما نقطه نظرشان متکی بر منافع عمومی بود. اما یکی دو رسانه ناهمکار به جای اعلام مواضع خود به فیدوس حمله بردند و به این رسانه دروغ بستند. گفتند فیدوس با مردم خوزستان دشمن است اما نگفتند وقتی فیدوس همراه دیگران با انتقال آب کارون مخالفت کرد و اخبار مسائل مرتبط با انتقال آب کارون و اعتراض های مردمی را پوشش می داد دوست بود یا دشمن؟  حداقل در یک سال گذشته ۶۱  خبر در این خصوص در فیدوس منتشر شده است.( یادداشت یکی از مدیران فیدوس را درباره وضعیت کارون اینجا بخوانید).

به فیدوس دروغ بستند که با تردد خودروهای اروندی در استان مخالف است چون از اول هم با استاندار شدن مقتدایی مخالف بود. آه که اگر داستان پینوکیو حقیقت داشت دماغ این دروغگویان تا ۱۲۰ کیلومتر- عکس شعاع تردد خودروهای اروند- از اهواز تا به آبادان می رسید! فیدوس جدال بین رسانه ای را نمی پسندد چون این بازی برنده نخواهد داشت، اما محض اشاره به کسانی که با دروغ بستن به فیدوس می خواهند مواضع دیروز خود را پنهان کنند می گوییم: برخی رسانه های مرکز استان که امروز برای مقتدایی گریبان چاک می کنند در بدو استاندار شدنش حتی او را خوزستانی هم نمی دانستند، می گفتند مقتدایی کنارکوهی و بوشهری است و خواستار یک استاندار بومی بودند. آنها هویت مدرن آبادانی را بومی خوزستان نمی دانستند و به تاریخ و مردم یک شهر توهین می کردند. فیدوس در آن شرایط از معدود رسانه هایی بود که به دفاع تمام قد از مقتدایی پرداخت و تیتر زد: ” یک اصلاح طلب آبادانی استاندار خوزستان شد”. نویسندگان فیدوس چندین یادداشت و مقاله در دفاع از استاندار شدن مقتدایی نوشتند و او را مدیری توانمند معرفی کردند. (مقاله یکی از مدیران فیدوس درباره مقتدایی را یک روز پس از انتخابش به سمت استانداری اینجا بخوانید).

به دروغ گفتند فیدوس با اهوازی ها دشمن است. چه دروغ آشکاری! ما نه با مردم اهواز بلکه با تبعیض بین مرکز- شهرستان مخالفیم. به عنوان رسانه ای که در آبادان پایه گذاری شده است – گرچه لزوما نماینده افکار همه مردم آبادان و خرمشهر نیستیم- اما خود را متعهد به منافع مردم این دو شهر می دانیم و از این روست که با تبعیض مرکز- شهرستان مبارزه می کنیم. همانگونه که همه ما آبادانی ها و خرمشهری ها و اهوازی ها با تبعیض بین تهران و شهرستان ها مخالفت می کنیم. این به معنای مخالفت با مردم یک شهر نیست؛ این به معنای مخالفت با ذات قدرت نامسوول در برابر شهروندان دیگر مناطق است. قدرت اداری استان در اهواز متمرکز شده و چون ذات قدرت در تاریخ ایران نامسئول است امکانات و امتیازات را ابتدا به سمت خود می کشاند. قدرت نامسئول مانند یک آهن ربا عمل می کند و امکانات و امتیازات را تا آنجا که بتواند به سمت جایی که خود نشسته جذب می کند، برای همین است که در ایران همه شهرستان ها سعی می کنند استان شوند، یا مرکز استان شوند و الی آخر. نمونه اخیر این تبعیض ها هم همین خودروهای پلاک اروندی است که تا ترددش به اهواز آزاد شد مدیران ادارات بزرگ گفتند چرا ما نباید از اینها بهره مند باشیم. هم برای خود خریدند و هم به ابواب جمعی دور و ورشان وام برای خرید دادند. اما کارمندان ادارات آبادان و خرمشهر هیچ نصیبی نبردند، چون جناب مدیرکل مرکزنشین فقط تا چند متری خود را می بیند و به دوردست ها فکر نمی کند.

ما معتقدیم برای مبارزه با تبعیض مرکز – شهرستان باید شهرهای پیرامونی قوی شوند، نماینده قوی داشته باشند، رسانه های حق طلب داشته باشند، حقوق خود را مطالبه کنند و از امتیازات خود دفاع کنند. استان شدن آبادان و خرمشهر یک راه قوی تر شدن است که پیش تر در دهه ۷۰ مطرح بود اما به سرانجامی نرسید. تا اینکه زنده یاد محمدرضا عباسی در انتخابات دوره گذشته مجلس آن را دوباره مطرح کرد اما هیچ نماینده و مسئولی در آبادان این بحث را دنبال نکرد. سرانجام دولت روحانی محدوده منطقه آزاد اروند را به دو شهر آبادان و خرمشهر گسترش داد تا به قول دکتر علیرضا اقبالی، اقتصاددان آبادانی، نوعی استقلال این دو شهر از مرکز استان رقم بخورد. اما مقامات محلی و منطقه آزاد اروند این موضوع مهم را درک نکردند و امتیازات این دو شهر را به ثمن بخس فروختند. موضوع خودروهای اروندی در برابر آنچه  ادامه ی تبعیضات مرکز- شهرستان بر سر  آبادان و خرمشهر خواهد آورد موضوع کوچکی است اما جلویش را هم اکنون و از همین جا باید گرفت.

فیدوس، اصلاح طلبی و حاکمیت قانون

فیدوس یک رسانه اصلاح طلب است و برخی دوستان همفکر ایراد گرفته اند که چطور یک رسانه اصلاح طلب از اقدام یک استاندار اصلاح طلب انتقاد می کند. ابتدا باید بگوییم انتقاد ما به رویکرد و تصمیم استاندار است و نه شخص او. این انتقاد هم از موضع اصلاح طلبی هست و هم نیست. از موضع اصلاح طلبی نیست زیرا موضع فیدوس یک موضع تشکیلاتی نیست. فیدوس خود را ارگان هیچ تشکیلات اصلاح طلبی در استان خوزستان و فراتر از آن نمی داند. اساسا در خوزستان تشکیلات اصلاح طلبی(به جز یکی دو حزب حاشیه ای) هنوز نضج نگرفته که بخواهد ارگان داشته باشد، تازه قرار است گروهی از اصلاح طلبان استان شورای هماهنگی تشکیل دهند که آنچنان که گفته شده تا شش ماه دیگر شکل قطعی آن معین خواهد شد و طبیعتا تا آنوقت موضع تشکیلاتی وجود نخواهد داشت. ضمن اینکه خود مقتدایی و هوادارانش طیفی از اصلاح طلبان استان را تشکیل می دهند. رسانه های اصلاح طلب استان هم موضع واحدی در خصوص موضوع خودروهای پلاک اروندی ندارند چنانکه شوشان و   جانانه از تصمیم استاندار حمایت می کنند. پس موضع فیدوس موضع تشکیلاتی اصلاح طلبان نیست. فیدوس چنانکه در بالا گفتیم اساسا رسانه ای تشکیلاتی نیست، فیدوس به هیچ شخص یا حزب یا جناحی وابستگی تشکیلاتی ندارد و نخواهد داشت. فیدوس به مرام اصلاح طلبی آنهم در بعد تاریخی آن تعهد دارد. از این منظر موضع فیدوس درباره خودروهای اروندی می تواند موضع اصلاح طلبی قلمداد شود زیرا این رسانه اصلاح طلبی را با حقیقت طلبی و حاکمیت قانون همراستا می داند. بنابراین با در نظر داشتن گذشته اصلاحات، مدیران استان را به پای بندی به حاکمیت قانون فرا می خواند و از دور زدن قانون تحت هر عنوانی ولو منافع عمومی برحذر می دارد. عباس عبدی از تئوریسین های اصلاحات دوم خرداد در کتابی که تحت عنوان “اصلاحات به مثابه یک روش” درباره علل شکست اصلاحات دوم خرداد نوشته است اشارات خوبی به نسبت اصلاح طلبی و حاکمیت قانون دارد. او حاکمیت قانون را محوری ترین شعار اصلاحات می داند و معتقد است که نقض آن باعث شکست اصلاحات شد. عباس عبدی در این کتاب می نویسد: ” اصلاحات می توانست در هر زمینه ای سازش و عقب نشینی کند، اما در زمینه حاکمیت قانون چنین اجازه ای را نداشت، زیرا هرگونه کوتاهی در این قضیه به روالی برگشت ناپذیر از زنجیره تخلفات آشکار از حقوق می انجامید “.

بنابراین دفاع از حاکمیت قانون یعنی آنچه فیدوس در ماجرای خودروهای پلاک اروندی دنبال می کند از موضع اصلاح طلبی است. ما استاندار خوزستان را اصلاح طلب و مدیری قوی، توانمند و کاردان می دانیم اما معتقدیم او باید توانش را در چارچوب قانون بکار بگیرد زیرا نقض قانون با هر بهانه ای ولو به اسم منافع عمومی در نهایت به منافع عمومی ضربه خواهد زد. اگر قانون ایراد دارد تلاش شود قانون تغییر کند، مثلا قانونی در مجلس بگذرانند که همه شهرهای استان هایی که در آن منطقه آزاد وجود دارد بتواند از امتیازات آن استفاده کنند.

حقیقت یا دروغ

فیدوس در ماجراهای اخیر حقایق را برملا و ناراستی ها را فاش کرد که آن را برگ زرینی در کارنامه خود می داند. به همین خاطر هم تحت فشار قرار گرفت، فحش و ناسزا شنید و در آینده نیز خواهد شنید. اما راه فیدوس، راه روزنامه نگاری و اصلاح طلبی اصیل است و تا هنگامی که تیم مدیریتی فعلی فیدوس (ماندانا صادقی، حسین میرزایی و سیدمحمد میرفصیحی) در این رسانه مسوولیت دارند این راه ادامه پیدا خواهد کرد. ما از مخاطبان خود می خواهیم به این سوال فیدوس پاسخ دهند؛ آیا شما می خواهید حقیقت را از این رسانه بشنوید یا دروغ را؟