عصر جنوب: محمد کیانوش‌راد – مساله آب در بسیاری از کشور‌ها یکی از مسائل مهم است که می‌تواند مناقشات منطقه را تشدید کند. در ایران نیز به دلیل اهمال در ارائه توضیحات کافی، کارشناسانه و علمی بعضا مساله کمبود آب در برخی از استان‌ها به موضوعی برای گسترش مجادلات ژورنالیستی و افزایش حساسیت‌های میان استانی تبدیل شده است.

برای مثال امروز ما موضوع دریاچه ارومیه، مساله آب کارون، مساله زاینده‌رود و نیز رودخانه‌هامون را در پیش رو داریم. برخی رودخانه‌ها مانند کارون که از دبی آب قابل توجهی برخوردار بوده است و از پیش از انقلاب بخشی از سر‌شاخه‌های آن برای کشاورزی و فعالیت‌های صنعتی از اهمیت بیشتری برای خوزستان برخوردار شده است.

در حال حاضر استان‌هایی مانند کرمان و یزد نسبت به اصفهان در تقسیم حقابه‌ای که از سر شاخه‌های کارون و استان چهار محال و بختیاری به اصفهان منتقل می‌شود دچار اختلاف نظر هستند. از سوی دیگر، با توجه به اولویت اصلی کشاورزی در استان خوزستان و تاکیدات مکرر مقام معظم رهبری برای زیر کشت بردن ۵۵۰ هزار هکتار از زمین‌های دشت خوزستان، ضرورت توجه جدی مسئولان برای تامین آب این زمین‌ها دو چندان شده است و درحالی که دولت آقای روحانی با تاکید بسیار و با تخصیص اعتبار وعده بهره‌برداری از این زمین‌ها را در ۳ سال آینده داده است، مسئولان آب استان خوزستان نسبت به تامین چنین آبی برای بهره‌برداری از این زمین‌ها اظهار ناتوانی می‌کنند.

افزون بر این باید گفت به دلیل عدم تخصیص اعتبارات لازم برای آبرسانی با استاندارد‌های قابل قبول و حتی متوسط در برخی مناطق استان خوزستان و در روستاهای اطراف کارون مواجه هستیم. باید گفت همچنان برخی از روستاهای خوزستان فاقد آب آشامیدنی مناسب هستند.

در حالی که دولت‌ها می‌توانستند با حل مشکلات ابتدایی مربوط به آب شرب خوزستان از فراگیرشدن اعتراضات تا حدی بکاهند که متاسفانه چنین اتفاقی نیفتاده است و مردم شهرستان‌هایی مانند آبادن و خرمشهر از نامطلوب بودن آب آشامیدنی خود در رنج هستند.

به اعتقاد من دولت باید با فعال کردن شورای آب کشور و لحاظ کردن نظریات متخصصان در حوزه آب، کشاورزی و صنعتی و نیز با بهره‌گیری از اقتصاددانان بی‌طرف نسبت به بهینه کردن فعالیت‌های اقتصادی و کیفیت بهره‌گیری از آب‌های موجود با عدم سوگیری‌های استانی به این امر مهم بپردازد. مردم استان‌های خوزستان، اصفهان، یزد و کرمان باید احساس کنند آب سرچشمه‌های کارون برای حل مشکلات اولیه مردم به کار گرفته می‌شود.

این در حالی است که علاوه بر آب کارون، آب رودخانه دز نیز به مناطق مرکزی ایران از جمله قم و شهرهای همجوار منتقل می‌شود. آنچه مورد انتقاد مردم، مسئولان و فعالان محیط زیست در خوزستان است عدم استفاده درست از منابع آبی منتقل شده است.

درحالی که رئیس‌جمهور در اولین سفر استانی خود به خوزستان اعلام کرد که آب کارون تنها باید برای مصارف آشامیدنی منتقل شود اما، شاهد انتقال آب و مصرف آن در صنعت و کشاورزی هستیم. مردم، مسئولان و فعالان محیط زیست در خوزستان مشکلی با انتقال آب برای آشامیدن ندارند. حتی انتقال آب برای برای زنده ماند زاینده‌رود نیز با مخالفت چندانی رو‌به‌رو نیست.

نگرانی بیشتر از این بابت است که آب به استان‌های دیگر منتقل شود و در جاهای دیگر مورد استفاده قرار گیرد. اینکه کارون بمیرد تا صنایع استان‌های دیگر زنده بمانند پذیرفتنی نیست.

بدین ترتیب دولت تدبیر و امید باید با گسترده کردن دایره تصمیم‌سازان و تصمیم‌گیران در امور آب و نیز اطلاع‌رسانی دقیق و شفاف در راستای کاهش تنش‌های احتمالی گام بردارد. برداشت غیرکارشناسانه و غیرصیانتی از آب کارون و دز نه‌تنها آسیب‌های اساسی و جبران‌ناپذیری برای استان خوزستان به‌دنبال دارد بلکه استان‌های دیگر ماند ایلام را نیز دچار مشکل می‌کند.

این اقدامات غیرکارشناسانه و مجوز‌های نادرست بوده است که در سال‌های اخیر باعث ضربه زدن به منابع آبی کشور به‌ویژه آب‌های زیرزمینی شده است. مجوز‌هایی که برای حفر چاه‌های غیرمجاز صادر شده است منابع آبی زیرزمینی را دچار مشکل کرده است.

وقتی منابع آبی زیرزمینی دچار مشکل شوند مشکلاتی نظیر خشکی دریاچه‌ها، رودخانه‌ها و تالاب‌ها به وجود می‌آید. به نظر می‌رسد در این زمینه نیازمند اقدامات جدی هستیم وگرنه در آینده مشکلات تشدید خواهد شد و همانطور که دریاچه ارومیه دچار مشکل شد، کارون هم خشک خواهد همانطور که بسیاری از رودخانه‌های ایران در معرض خشکی هستند.

* نماینده اسبق مجلس ششم و رئیس بنیاد خوزستان شناسی