مسکن مهر جزو پروژه‌های بسیار پرسروصدای دولت نهم و دهم بود. از آنجا که بخش عمده ای از قیمت مسکن را نرخ زمین تشکیل می‌دهد، دولت تصمیم گرفت که قیمت زمین را حذف کند تا خرید خانه برای همه مردم به‌خصوص اقشار کم‌درآمد آسان و مشکل مسکن برای همیشه حل شود.
در برنامه‌ مسکن مهر دیده شده بود که تا ۲ میلیون و ۳۰۰ هزار واحد مسکن در سرتاسر کشور در حاشیه شهرها ساخته و به متقاضیان واگذار شود.
دولت وقت در آغاز برای برخی پروژه‌های مسکن مهر، دست به دامن پیمانکارهای خارجی شد و برای آنهایی که از شهرهای بزرگ دورتر بودند، پیمانکارهای ایرانی پیدا کرد و با سروصدای بسیار از مردمی که شرایط خاص برای دریافت واحدهای مسکونی داشتند، دعوت به ثبت‌نام کرد. اما خیلی زود کمبود و نقاط ضعف ایده مسکن مهر روشن شد.
دولت که در ابتدا تصور می‌کرد می‌تواند با اجرای طرح مسکن مهر در هر سال ۱/۵ میلیون واحد مسکن تولید کند، بعد از گذشت ۲ سال از آغاز پروژه و ثبت‌نام بیش از ۳ میلیون نفر در طرح مسکن مهر متوجه شد که دستش آن‌قدرها هم باز نیست.
وزیر مسکن دولت نهم از روشن نبودن ابعاد پروژه برای خود مسئولان وزارت راه و شهرسازی صحبت کرد و روشن شد که پروژه در همان سال های ابتدایی با مشکل فراهم کردن زمین و تسهیلات بانکی وعده داده شده به متقاضیان روبه‌رو بوده است. مکان‌یابی مجتمع‌های مسکونی که در قالب مسکن مهر قرار بود احداث شود، نگرانی در مورد بروز یک نوع حاشیه نشینی جدید را افزایش داد و حتی نگرانی در مورد درخواست مردم برای پس گرفتن پول های سرمایه گذاری شده در این پروژه هم بالاگرفت.
همزمان با کاهش توان اقتصادی دولت و کاهش نقدینگی در دست دولت، روند افتتاح پروژه‌های مسکن مهر هم کندتر شد. از طرفی فشار مردمی که رقم ناچیز پس اندازشان را به امید خانه‌دار شدن به حساب پروژه مسکن مهر واریز کرده بودند، روی دوش دولت سنگینی می‌کرد و فشار افتتاح سریع‌تر پروژه‌هایی را ایجاد می‌کرد که پیمانکارها هم می‌دانستند هنوز آماده بهره‌برداری نیستند. با این حال افتتاح پروژه‌هایی که آب و برق و فاضلاب نداشتند و زیرساخت های دیگر مانند مدرسه، کلانتری، فضای سبز، بیمارستان و مرکز خرید و حتی راه‌های دسترسی به شهرهای در حاشیه آنها پیش‌بینی نشده بود، در دستور کار قرار گرفت.

انتقاد وزیر مسکن دولت یازدهم از پروژه مسکن مهر
در چنین شرایطی بود که دولت یازدهم روی کار آمد. دولت جدید برای مدیریت شرایط اقتصادی کشور ناچار بود تا حد امکان سیاست های انقباضی مالی را در دستور کار خودش قرار دهد. ضمن اینکه دولت متعهد شده بود به وعده‌های دولت قبلی در مورد مسکن مهر هم عمل کند و پروژه را نیمه‌تمام نگذارد.
دولت اظهارنظر در مورد مسکن مهر را به وزیر راه و شهرسازی واگذار کرد، وزیری که به سختی از مجلس رای اعتماد گرفته بود، حالا باید چالش توقع‌ها در مورد ادامه پروژها را مدیریت می‌کرد که وزیر به صراحت در جلسه تودیع و معارفه اش گفته بود آن را قبول ندارد. «عباس آخوندی» که در جریان تلاش برای به دست آوردن رای اعتماد از مجلس از طرحی به نام «مسکن اجتماعی» برای کمک به حل مشکل اقشار کم درآمد در مورد تامین سرپناه حرف زده بود، چند ماه بعد از نشستن پشت میز وزارت راه و شهرسازی صراحتا گفت که مسکن مهر طرحی شتابزده و نوعی حاشیه‌نشینی مدرن است. آخوندی اما بارها اعلام کرده بود که انتقاد به پروژه مسکن مهر به معنی رد تعهد کلی دولت به اتمام پروژه و پرداخت حقوق افرادی که در این پروژه سرمایه گذاری کرده اند، نخواهد بود.
پس از آن اتمام مسکن مهر به پایان سال ۹۵ موکول شد اما روند فعلی پیشرفت مسکن مهر نیز نشان دهنده تحقق نیافتن این وعده است.

ساخت مسکن در شهرهای بدون هویت
در استان خوزستان دو شهر جدید وجود دارد؛ یکی شهر جدید رامین که ۵ هزار و ۷۷۲ واحد مسکن مهر دارد و دیگری شیرین‌شهر که دارای ۵ هزار و ۴۷۶ واحد مسکن مهر است. با توجه به مشکلات و کمبودهای این پروژه‌ها از جمله تأمین نبودن زیرساخت‌ها، تاکنون حتی یک واحد در این دو شهر به بهره برداری نرسیده است. چندی پیش مسئولان مربوط برای افزایش اقبال عمومی شرایط دریافت این واحدهای مسکونی را آسان تر کردند تا شاید راهی برای خروج از رکود باز شود.
نماینده اهواز در این باره به همشهری گفت: در اطراف شهر اهواز ۶ شهر حمیدیه، کوت عبدالله، شیبان، ویس، ملاثانی و الحایی وجود دارند که بیشترین فاصله آن‌ها با مرکز شهر ۱۰ کیلومتر است و معمولا سرریز جمعیت کم‌برخوردار اهواز به سمت آنهاست. چرا به جای اینکه به این شهر‌ها خدمات رسانی کند، ۴ هزار میلیارد ریال سرمایه در شهر رامین در ۴۰ کیلومتری اهواز بدون مطالعه اجتماعی، محیط زیستی و بدون استفاده هزینه شده است؟
«جواد کاظم نسب الباجی» ادامه داد: شیرین شهر را هم تاسیس کرده‌اند و به معلولان اصرار می‌کنند که در آنجا سکونت کنند اما آن‌ها حاضر نیستند. به نظر می‌رسد بهتر است که به جای هزینه بدون استفاده در این شهرک‌های جدیدالتاسیس به فکر شهرهای جاافتاده پیرامون شهر اهواز باشیم. چون حداقل بسیاری از زیرساخت‌ها ‌ـ هرچند فرسوده یا ناقص ‌ـ را دارند.

پرداخت تسهیلات مسکن مهر خوزستان شتاب گرفت
در سال جدید خبر خوشی در شهر پیچیده است، معاون اداره تسهیلات تبصره‌ای بانک مسکن از رفع موانع پرداخت تسهیلات متمم ۳۰ به ۴۰ میلیون تومانی مسکن مهر به منظور تکمیل پروژه‌های نیمه‌تمام مسکن مهر استان خوزستان خبر داد.
«تبسم فرجی» با اشاره به سفر خود به خوزستان اظهار کرد: این سفر به منظور رفع مشکلات پروژه‌های مسکن مهر شهرهای با جمعیت کمتر از ۲۵ هزار نفر این استان صورت گرفت و طی آن درباره پروژه‌های عقب مانده تصمیم‌گیری و تعیین تکلیف شد.
وی با اشاره به اینکه یکی از پروژه‌های مسکن مهر خوزستان به دلیل مواجهه با مشکلاتی، نیاز به رسیدگی ویژه داشت، گفت: از این رو در سفر اخیر به خوزستان با حضور نماینده بنیاد مسکن، موضوع مورد بررسی بانک ‌مسکن قرار گرفت.
فرجی با بیان اینکه بنیاد مسکن مکلف به نظارت بر پروژه‌های مسکن مهر متعلق به شهرهای با جمعیت کمتر از ۲۵ هزار نفر است، اضافه کرد: با تصمیمات تازه‌ای که اتخاذ شد و تکالیفی که برای بنیاد مسکن، بانک مسکن و مردم عادی صاحبان این پروژه در نظر گرفتیم، انتظار می‌رود مشکل این پروژه در آینده نزدیک برطرف شود.
به گفته معاون اداره تسهیلات تبصره‌ای بانک مسکن، این پروژه استان خوزستان متشکل از ۹۳۶ واحد است که مردم عادی مسئولیت ساخت آن را با نظارت بنیاد مسکن بر عهده دارند.
فرجی با بیان اینکه در سفر اخیر بر تسهیل پرداخت تسهیلات الحاقی مسکن مهر از ۳۰ به ۴۰ میلیون تومان تاکید شد، افزود: بانک مسکن به منظور رفع مشکلات پیش روی پروژه‌های نیمه تمام استان خوزستان، متعهد شد در پرداخت این تسهیلات تسریع کند. وی همچنین از استمرار این سفرها در استان‌های دیگر طی امسال به منظور نظارت و تسریع در نحوه پرداخت تسهیلات بانک مسکن به پروژه‌های ناتمام مسکن مهر خبر داد.

افزایش رقم تسهیلات مسکن مهر
از سوی دیگر، مدیر شعب بانک مسکن استان خوزستان در گفت‌و‌گو با همشهری اعلام کرد: پروژه‌های مسکن بخش مهمی از فعالیت های ما را به خود اختصاص داده اند. از ابتدای آغاز طرح مسکن مهر تاکنون، بانک مسکن بیشترین فعالیت‌ها را در این زمینه داشته است به گونه ای که در زمینه‌های مختلف این طرح برای ساخت بیش از ۱۰۷ هزار واحد از سوی مدیریت خوزستان قرارداد منعقده شده که این بخش، رقمی بالغ بر۲۱ هزار میلیارد ریال را به خود اختصاص داده است.
«علی اصغر نادری» با اشاره به ابلاغ متمم تسهیلات مسکن مهر به شعب مختلف این بانک برای پرداخت به متقاضیان در خصوص شرایط دریافت متمم اضافه کرد: برای دریافت این متمم، داشتن شروطی مثل ۵۰ درصد پیشرفت فیزیکی، فعال بودن پروژه، داشتن عضو موثر و داشتن هزینه باقی مانده برای واحدها لازم و ضروری است.
او با اشاره به افزایش رقم تسهیلات مسکن مهر از۳۰۰ میلیون ریال به ۴۰۰ میلیون در یک مدت معلوم طبق دستور دولت اظهار کرد: بانک مسکن این امر را برای تکمیل این طرح به عهده گرفته و اکنون این رقم بدون محدودیت خاصی به پروژه‌های فعال طبق ضوابط مشخص شده پرداخت می‌شود.

 فراهم کردن خدمات عمومی و شرایط زیستی
استاندارخوزستان در این زمینه به همشهری گفت: مسکن مهر از جمله برنامه‌های ملی به شمار می‌رود که در خوزستان نیز مانند سایر استان‌ها از سال های گذشته آغاز شد.
«غلامرضا شریعتی» گفت: اما بخش اعظمی از مسکن مهر استان همان‌گونه که وزیر راه و شهرسازی اشاره داشت، با اشتباهات جانمایی همراه بود و همین امر باعث کاهش اقبال عمومی مردم شد.
وی افزود: فعال شدن صنعت مسکن بی شک در صنایع مرتبط اشتغال را با خود به همراه دارد و می‌تواند بخشی از مشکلات بیکاری را در استان برطرف سازد.
استاندار ادامه داد: یکی از راه‌های اصلی برای خروج از رکود مسکن، فراهم کردن شرایط زیست محیطی و رفاهی برای شهروندان است. چرا که تا خدمات مناسبی به شهروندان در مناطقی که مسکن مهر احداث می‌شود داده نشود، آنها هیچ رغبتی برای سکونت در این خانه‌ها نخواهند داشت.
وی بیان کرد: همچنین فراهم کردن امکان دسترسی شهروندان به خدمات عمومی و بالا بردن کیفیت ساخت این منازل می‌تواند تاثیر بسزایی در تصمیم‌گیری شهروندان برای سکونت در این واحدها داشته باشد.
شریعتی تاکید کرد: باید شرایطی را ایجاد کرد که افراد با آرامش خاطر از مسکن مهر در استان استقبال کنند و اعمال این شرایط یک همت همه‌جانبه را می‌طلبد.

 واحدهای بی متقاضی
چندی پیش قائم مقام وزیر راه و شهرسازی گفت: ۲۷۰ هزار واحد مسکن مهر نیمه تمام داریم که با مشکلات متعددی مواجه است و ۱۱۰ هزار واحد بدون متقاضی هم در کشور وجود دارد.
«احمد اصغری مهرآبادی» از تحویل تمام واحدهای بدون معارض مسکن مهر تا پایان دولت یازدهم خبر داد و گفت: واحدهای فاقد متقاضی ممکن است خوابگاه دانشجویی شوند.
مدیرکل راه و شهرسازی خوزستان نیز چندی پیش به پیشرفت ۶۰ درصدی پروژه مسکن مهر خوزستان اشاره کرد و گفت: برای ۲۰ هزار واحد از واحدهای مسکن مهر باقی مانده متقاضی موثر وجود ندارد. همچنین تاکنون ۶۰ هزار واحد مسکن مهر به متقاضایان تحویل داده شده‌اند و احداث ۴۰ هزار واحد مسکن مهر باقی ‌مانده است که از این رقم ۱۴هزار واحد دارای متقاضی مؤثر هستند.
«منوچهر رحمانی» اما افزود: در خصوص پروژه مسکن مهر در خوزستان برای احداث ۱۰۳ هزار واحد قرارداد منعقد شد که از این نظر پنجمین استان کشور هستیم. همچنین از نظر تعداد واحدهای مسکن مهر در شهرهایی با ۲۵ هزار نفر جمعیت حائز رتبه دوم و از نظر تعداد مسکن مهر در شهرهای کمتر از ۲۵ هزار خانوار حائز رتبه هشتم در کشور هستیم؛ یعنی حدود ۷۵ درصد از واحدهای مسکن مهر در خوزستان در شهرهایی با جمعیت ۲۵ هزار خانوار تعریف و احداث شده اند.

احمد منصوری