عصرجنوب-asrejonoob.ir: پرفسور حسین صدقی که از او به عنوان پدر علم هیدرولوژی نام برده می شود درباره استفاده از آب بندها برای جلوگیری از بروز سیل می گوید: استفاده از آب بندها سابقه ای چند هزار ساله دارد. همان طور که ما برای استفاده از آب زیر زمینی قنات داشتیم. در قدیم نیز رودخانه ها را در زمان سیلاب به زمین های وسبع و مسطح منحرف می کردند تا هم قابلیت جذب آب از سوی زمین بیشتر شود و در زمین ذخیره شود و هم قدرت تخریب آن کاهش یابد.

“استفاده از آب بندها و سدهای خاکی هم به تناسب تجهیزات و امکانات استفاده می شد. چنین سازه هایی در نواحی ایجاد میشود که اصطلاحا خشک رود دارند و سالی یک یا دوبار بارش های سیل آست در آن رخ می دهد.”

وی سیلاب های اخیر که در فارس، بوشهر و سیستان و بلوچستان رخ داده را یک پدیده کاملا اتفاقی می داند؛ آنچه به خاطر من می رسد چنین سیلابی در آذر ۶۵ در همین مناطق رخ داده است.

این استاد دانشگاه معتقد است اکنون ۳۰ سال گذشته است تا دوباره سیلی به این حجم رخ بدهد بنابراین استفاده از سازه های عظیم برای جلوگیری و کنترل از چنین سیل های عظیم مقرون به صرفه نیست.

“متاسفانه برخی مواقع شدت سیل آنقدر زیاد است که آب بندها نیز نمی توانند در برابر آن مقاومت کنند و شکستن این سدهای خاکی که مواردی از آن را در سیل اخیر نیز دیدیم شرایط را حادتر می کند و بلای جان مناطق پایین دست خود میشود.”

اما با این وجود چاره چیست؟ این استاد دانشگاه معتقد است این ما هستیم که چند صباحی روی زمین زندگی میکنیم اما طبیعت عمری به قدمت میلیون ها سال است؛ به عبارتی ما طببعت را اشغال کرده و با دستکاری در طببعت، روند طببعی آن را مختل کرده ایم.

“این ما هستیم که در برابر پدیده های طبیعی ناتوانیم، به سیل اخیر نگاه کنید میلیون ها لیتر آب در چند ساعت سیلی را تشکیل می دهد که هیچ یک از سازه های انسان ساخت توان مقاومت در برابر آن را ندارد. مقیاس طبیعت بسیار بزرگ است و ما خیلی کوچک و خرد.”

پدر علم هیدولوژی ایران با بیان اینکه ما نمی توانیم برای معضل آلودگی هوا تهران راه چاره ای پیدا کنیم یا نمی توانیم مانع از خشک شدن دریاچه ارومیه شویم توضیح می دهد: واقعیت این است که ما هر روز دست به تخریب و غارت طبیعت می زنیم.هم مردم و هم دولت هر دو در مقابل چشم یکدیگر دست به تخریب می زدند.

صدقی هشدار می دهد زمانی که در حدود چند دهه دست به تخریب طبیعت آن هم در مقیاس عظیم زده باشیم دیگر نمی توانید آن را به حالت اول برگردانید و این دردناک است.

“بشر به تدریج طبیعت را خراب میکند و وقتی متوجه وخامت میشویم که ببینیم دریاچه خشک شد و هوایی برای تنفس در شهر باقی نمانده است.سالیان درازی است که این اتفاقات جلو چشمان ما می افتد و ما به آنها توجه نکرده ایم.”

وی ادامه می دهد: برای مثال چند سالی است که گرد و خاک در خوزستان تبدیل به معضل شده و با یک باران هزار نفر دچار مشکل تنفسی شده و روانه بیمارستان میشوند.آیا گمان می کنید کسی این قدرت را دارد که جلو گرد و غبار را بگیرد و آن را مهار کند.این مشکلات یه شبه به وجود نیامده که یک شبه حل شود.

این استاد دانشگاه در مورد علت وقوع این پدیده می گوید: سالهای سال با وقوع جنگ در منطقه و احادث سد از سوی ترکیه، عراق، سوریه و … جلو رسیدن آب و سیلاب به بین النهرین گرفته شد و نتیجه آن برهوت هایی میلیون هکتاری است که با یک باد، گرد و خاک به راه می افتد.

“حالا یکی میگوید مالچ بپاشیم کسی میگوید شن بپاشیم. مگر یک هکتار و دو هکتار است؟ ابعاد آنقدر وسیع است که هیچ نیروی قدرت مهار آن را ندارد. واقعیت این است که دستکاری طبیعت نه با پول نه با زمان و نه با هیچ ابزاری مهندسی قابل جبران نیست.”

این استاد دانشگاه با بیان اینکه ۳۰ سال پیش که در خوزستان قرار شده بود مزارع نیشکر در مقیاس وسیع راه اندازی شود سمیناری برگزار کردیم و نسبت به وقایعی که امروز رخ داده است هشدار دادیم خاطرنشان کرد: ولی کسی توجهی نکرد و نتیجه این شد که پس از سال ها آبادان و خرمشهر از آب شیرین محروم شده است و ورود آب شور نخلستان ها را نابود کرد.

“مشابه این فاجعه با احداث سد گتوند رخ داد، این سد با هزینه های گزاف ساخته شد و حالا که اکوسیستم منطقه را با بحران روبه رو کرده به فکر چاره افتاده اند.اکنون شور شدن آب که به دنبال ساخت سد گتوند رخ داده سبب شده است نمک که سمی مهلک برای زمین های کشاورزی و مردم است، همه چیز را به نابودی بکشاند.”

به گفته صدقی سد گتوند هر سال ۱۲ میلیارد مترمکعب آب شیرین معادل حداقل ۱۰ تا ۱۵ درصد آب سطحی کشور را شور می کند و نمیدانیم با آب نمک چه کنیم. این ۱۲ میلیارد مترکعب آبی شیرین و مناسبی بود که هر سال جلگه خوزستان را آبیاری می کرد و ما از آن بهره می بردیم اما اکنون آب را تبدیل به نمک می کنیم و واقعا راه حلی برای آن وجود ندارد.

این متخصص علم هیدرولوژی متذکر می شود: تنها راه آن این است که مسیر آب ورود به سد از بالا دست سد به سمت سد شهید عباسپور منحرف شود تا سد گتوند در جای خود خشک شود و این نیز مستلزم صرف زمان خیلی زیاد و هزینه ای گزاف است.