پادرهوایی هزاران تن سیب‌زمینی؛ بوی دست‌پخت مسئولان بلند شد/ بفرمایید سیب‌زمینی مُفت!
عصر جنوب/ asrejonoob.ir: بار سیب‌زمینی‌هایی که وزنشان از ۱۷۰۰ تن شروع می‌شود تا ۱۵۰ هزار تن این روزها روی دوش کشاورزان سنگینی می‌کند، دولت پای‌کار آمده است، خرید تضمینی کیلویی ۵۰۰ تومان؛ بفرمایید سیب‌زمینی مُفت!
تا چشم کار می‌کند مزرعه و سیب‌زمینی‌هایش را می‌توان دید که دستی برای برداشتن آن‌ها رغبت نمی‌کند، مرد روستایی گوشه مزرعه نشسته و دست‌هایش را از روی زانوهای خاکی‌اش آویزان کرده است و با نگاهش زمین کشاورزی را ورانداز می‌کند، درماندگی را می‌توان از نگاه دست‌ها و مزرعه سیب‌زمینی خواند.
صدای باد در دشت می‌پیچد، باد پاییزی انگار زخم مرد کشاورز و مزرعه‌اش را ناسورتر می‌کند، یقه کاپشن رنگ و رو رفته‌اش را بالا می‌کشد و دست‌هایش را به‌زانو می‌گیرد تا بلند شود، هنوز سر زانوهایش خاکی و پاچه شلوارش گِلی است، مزرعه زمین‌خورده‌اش را جا می‌گذارد تا باد پاییزی با خودش داغ زمین‌گیری سیب‌زمینی‌ها و آه سردش را ببرد جایی که برایش درمان بیابند، اینجا پای زمینی‌ترین محصول روی هواست!
جنجال سیب‌زمینی
سیب‌زمینی ازجمله محصولات کشاورزی است که جایگاه ویژه‌ای در سبد کالای خانوار ایرانی دارد و مردم همواره طالب خرید این محصول پرارزش غذایی بوده‌اند و این امر باعث شده تا کشاورزان استان‌های مستعد کشت سیب‌زمینی بخش عمده‌ای از زمین‌های زراعی خود را به کشت این محصول اختصاص دهند.
این در حالی است که امسال افزایش کشت سیب‌زمینی توسط کشاورزان، نبودن سردخانه کافی برای ذخیره مازاد تولیدشده، فقدان صنایع تبدیلی کافی و بی‌توجهی به صادرات باعث شد تا این محصول کشاورزی روی دست بسیاری از کشاورزان استان‌های مختلف اصفهان، فارس، زنجان، لرستان و … بماند.
و اما امسال جنجال سیب‌زمینی از کجا آغاز شد؟
شاید برای نخستین بار انتشار خبر دفن هزار و ۷۰۰ تن سیب‌زمینی در شیراز توجه همه مسئولان و مردم را به‌سوی این محصول جلب کرد تا درد دل‌های کشاورزان و معضلات پیرامون بازار سیب‌زمینی گوش شنوا پیدا کند، خبری که خیلی زود واکنش‌های مسئولان را به همراه داست.
زمانی که نه سیستم انبار و سردخانه مناسب و نه صنعت فراوری سیب‌زمینی وجود ندارد باید اجازه داد تا سیب‌زمینی گندیده شود و بوی تعفن آن باعث اذیت دیگران شود؟هادی پژوهش جهرمی معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی استاندار فارس از نخستین مسئولانی بود که از دفن سیب‌زمینی‌ها دفاع کرد تا بگوید: «دلیل این‌همه جنجال را نمی‌دانم، با دستور مقام قضایی بخش زیادی از سیب‌زمینی‌ها در میان مددجویان کمیته امداد و بهزیستی توزیع و مابقی نیز دفن شد که هیچ‌گونه فعالیت غیرقانونی نبوده است.»
وی در اظهاراتش از منتقدان سؤال کرد: زمانی که نه سیستم انبار و سردخانه مناسب و نه صنعت فراوری سیب‌زمینی وجود ندارد باید اجازه داد تا سیب‌زمینی گندیده شود و بوی تعفن آن باعث اذیت دیگران شود؟
اما برخی دیگر از مسئولان فارس این اظهارات را قبول نکردند تا پرونده سیب‌زمینی‌های دفن شده به مراجع نظارتی برسد و مدیرکل بازرسی فارس از پیگیری موضوع امحاء سیب‌زمینی‌ها در سازمان بازرسی خبر دهد.
مجبور شدیم…
حسین صفایی مدیرعامل سازمان مرکزی تعاون روستایی یکی از کسانی بود که با شدت گرفتن حاشیه‌ها پیرامون امحاء سیب‌زمینی به میان رسانه‌ها آمد و موضوع را این‌گونه توضیح داد: «قیمت سیب‌زمینی در تیرماه سال جاری در مزارع استان فارس به کمتر از ۱۰۰ تومان رسیده بود و به همین دلیل ما مجبور شدیم به این مسئله ورود کرده، سیب‌زمینی‌ها را خریداری و به انبار منتقل کنیم، ضمن اینکه در همان زمان خرید، صورت‌جلسه شد که این سیب‌زمینی‌ها تنها ۱۰ تا ۳۰ روز قابلیت نگهداری دارند بنابراین از حدود ۱۷۰۰ تن سیب‌زمینی، حدود ۱۵۰۰ تن آن به دلیل اینکه فاسد شده بود با حضور نماینده دادستان، نماینده وزارت بهداشت و چند تن دیگر از مسئولان امحا شد.»
این مسئول در پاسخ به این سؤال که چرا سیب‌زمینی‌های امحا شده در اختیار صنایع تکمیلی قرار نگرفته است هم گفته بود: اولاً که ما اجازه فروش این سیب‌زمینی‌ها را نداشتیم و اگر بخواهیم این محصولات را به هر واحدی بفروشیم، باید یکسری تشریفات قانونی طی شود، ضمن اینکه صنایع تکمیلی نمی‌توانند هر نوع سیب‌زمینی را خریداری و فرآوری کنند. سیب‌زمینی که توسط این صنایع استفاده می‌شود، از نوع «آگریا» است که به‌طور عمده در استان اردبیل تولید می‌شود.
مفت خَری سیب‌زمینی در اصفهان
و اما موضوع دفن سیب‌زمینی‌ها در شیراز آغازی بر ماجرای جنجال‌برانگیز سیب‌زمینی در کشور شد تا معضل تولید مازاد سیب‌زمینی و نبود انبار برای نگهداری هزاران تن از این محصول در سایر استان‌های کشور نیز خبرساز شود.
خبر بعدی درزمینهٔ این بحران از اصفهان مخابره شده، جایی که وجود ۸۰ هزار تن سیب‌زمینی مازاد در انبارهای شهرستان فریدن فصل دیگری از ماجرای معضلات سیب‌زمینی را رقم زد.
اسفندیار تاجمیری فرماندار فریدن مسئول بعدی بود که از سیب‌زمینی به‌عنوان «چالش» یادکرد و برای رفع این چالش از خریداری سیب‌زمینی‌های مازاد سخن گفت؛ هرچند که اظهارات وی روی تلخ دیگری هم داشت: «قیمت تعیین‌شده برای خرید هر کیلو سیب‌زمینی ۳۶۰ تومان اعلام‌شده و این در حالی است که برای هر کیلو تولید این محصول کشاورزان ۵۰۰ تا ۷۰۰ تومان هزینه می‌کنند.»
این اظهارات نشان داد که مفت خریدن سیب‌زمینی‌ها هم نمی‌تواند دردی از کشاورزان دوا کند.
سیب‌زمینی‌های سرراهی
بعد از اصفهانی‌ها نوبت به زنجانی‌ها رسید تا از داغ سیب‌زمینی بگویند، تولید ۱۵۰ هزار تن محصول مازاد سیب‌زمینی در استان زنجان خبر دیگری از ماجرای پردرد سیب‌زمینی در کشور بود تا سیب‌زمینی‌کاران زنجانی با چالش فروش نرفتن محصول خود مواجه شده و از خیر برداشت محصول خود بگذرند.
یکی از کشاورزان سیب‌زمینی‌کار روستای «بلگه شیر» استان زنجان می‌گوید: «بیش از ۲۲۰۰ تن سیب‌زمینی برداشت کردم ولی به خاطر نبود بازار در خانه‌های روستایی انبارشده است.»
کشاورز دیگری از اهالی روستای نعل‌بندان استان زنجان هم کنار تلخ‌کامی سیب‌زمینی‌کاران، ماجرای تلخ هندوانه را یادآوری می‌کند و می‌گوید: «برخی از کشاورزان به خاطر پرداخت بدهی‌هایشان مجبور به فروش دارائی‌های خود شدند.»
مشاهدات خبرنگاران مهر از زنجان حکایت از آن دارد که برخی کشاورزان به دلیل نداشتن انبار محصولات تولیدی خود را دور ریخته‌اند و اگر کنار جاده‌های خدابنده سری بزنید سیب‌زمینی‌هایی را می‌بینید که با گونی کنار جاده خالی‌شده‌اند.
سیب‌زمینی در همدان؛ فقط ۵۰۰ تومان!
اوضاع در همدان، قطب تولید سیب‌زمینی ایران به گفته مسئولان بهتر است ولی همان‌جا هم وضعیت بازار تعریفی ندارد تا حسین افشار معاون عمرانی فرماندار همدان بگوید: «در حال حاضر قیمت سیب‌زمینی در این استان۵۰۰ تومان است.»
مسئولان همدانی هم خرید تضمینی از کشاورزان را آغاز کرده‌اند و همچنان امیدوارند تا بابی برای صادرات این میزان محصول مازاد باز شود، شاید با صادرات بتوان از خاک شدن سیب‌زمینی‌ها جلوگیری کرد.
۱۵۰ هزار تن سیب‌زمینی روی دست لرستان
و اما اوضاع در خانه همسایه همدان وخیم‌تر است، وضعیت نگران‌کننده تولید مازاد سیب‌زمینی این بار ۱۵۰ هزار تن محصول رو روی دست کشاورزان لرستانی گذاشت، خبری که نشان داد ماجرای سیب‌زمینی همچنان در حال چرخش در استان‌های مختلف است.
متأسفانه سردخانه لازم برای نگهداری محصول مازاد سیب‌زمینی در استان نیز وجود ندارد و چند واحد فراوری سیب‌زمینی و تولید چیپس شرق لرستان هم تعطیل هستندمرتضی هادی پور رئیس گروه کشاورزی اتاق بازرگانی خرم‌آباد که از عملکرد مسئولان در رابطه با رعایت نکردن الگوی کشت کشاورزان انتقاد دارد، می‌گوید: «متأسفانه سردخانه لازم برای نگهداری محصول مازاد سیب‌زمینی در استان نیز وجود ندارد و چند واحد فراوری سیب‌زمینی و تولید چیپس شرق لرستان هم تعطیل هستند.»
مشکل مازاد تولید سیب‌زمینی در استان‌ها تا جایی پیش رفت که این موضوع از سوی نمایندگان استان‌های مختلف در مجلس پیگیری شد و درنهایت راهکار خرید تضمینی سیب‌زمینی از کشاورزان و صادرات سیب‌زمینی به کشور ترکمنستان در دستور کار قرار گرفت.
این راهکار در حالی اتخاذشده است که قیمت خرید تضمینی سیب‌زمینی از کشاورزان ۳۶۰ تومان اعلام‌شده درحالی‌که به گفته رئیس اتحادیه سیب‌زمینی کاران، قیمت تمام‌شده هرکیلوگرم تولید این محصول را در شرایط فعلی، ۱۰۰۰ تومان است، موضوعی که حسن محمدی تاکید می کند که راجع‌به آن حاضر است با هر دولتمرد یا مسئولی که بخواهد مناظره و این مساله را ثابت کند.
تولید ۵.۵ میلیون تن سیب‌زمینی
به گفته وزیر جهاد کشاورزی سالانه ۵.۵ میلیون تن سیب‌زمینی در کشور تولید می‌شود درحالی‌که حسن محمدی رئیس اتحادیه سیب‌زمینی‌کاران معتقد است: «اگر سطح زیر کشت این محصول به ۱۵۰ هزار هکتار با متوسط تولید ۳۰ تن سیب‌زمینی در هر هکتار برسد، حدود ۴ میلیون تن تولید خواهیم داشت که هم رضایت تولیدکننده و هم رضایت مصرف‌کننده را در پی دارد و نیاز کشور را پاسخگو است.»
به گفته وزیر جهاد کشاورزی سالانه ۵.۵ میلیون تن سیب‌زمینی در کشور تولید می‌شود درحالی‌که حسن محمدی رئیس اتحادیه سیب‌زمینی‌کاران ۴ میلیون تن تولید را رقم رضایت بخش می داند.بی‌برنامگی در رابطه با تولید محصولات کشاورزی و نیازسنجی بازار مصرف و صادرات، نبود سردخانه‌های کافی برای ذخیره سیب‌زمینی به‌منظور تزریق به‌موقع محصول به بازار مصرف و همچنین نبود صنایع تبدیلی کافی و یا تعطیلی واحدهای صنعتی مرتبط بر مشکلات حوزه تولید و عرضه سیب‌زمینی افزوده است.
این در حالی است که حوزه کشاورزی در کشور بخش عمده‌ای از تجارت و اشتغال را به خود اختصاص داده و باید برنامه‌ریزی در حوزه تولید، فروش و صادرات محصولات کشاورزی به شکل دقیق و ویژه در دستور کار مسئولان باشد تا معضل تولید و دفن مازاد سیب‌زمینی برای سایر محصولات کشاورزی تکرار نشود.
این روزها بعد از هندوانه‌هایی که خوراک دام شدند و سیب‌زمینی‌هایی که در خاک خفتند، به نظر می‌رسد شاید در میان بی‌تدبیری‌هایی که عادی شده این اظهارنظر مدیرکل دفتر میوه‌های گرمسیری و نیمه گرمسیری وزارت جهاد کشاورزی در نوع خود قابل‌تأمل باشد: پرتقال به سرنوشت سیب‌زمینی دچار نمی‌شود!