برگزاری آئین سنتی گرگیعان در خوزستان + گزارش تصویری
مردم عرب خوزستان به ویژه شهرستان های آبادان، خرمشهر و شادگان در ماه مبارک رمضان مراسم ها و آئین های بسیاری دارند که ‘گرگیعان’ یکی از این آیین هاست.
گفته می شود این مراسم از دوران پیامبر اکرم (ص) و در هنگام میلاد نوه ایشان یعنی امام حسن (ع) به جا مانده است.
در شب نیمه ماه رمضان کودکان در شهرهای اهواز، آبادان، خرمشهر ، شادگان، سوسنگرد، ملاثانی و دیگر شهرها و روستاها با پوشیدن لباس های نو و محلی یعنی دشداشه برای پسران و عبا برای دختران، به خانه های مختلف می روند و عیدی و شیرینی می گیرند.
این کودکان، هنگام در زدن و قبل از گرفتن عیدی، شعرهایی می خوانند، آنها به خانه های مختلف می روند و پشت در خانه ها شعر می خوانند:’ماجینه یا ما جینه – حل الکیس و انطینا ‘ (آمدیم و آمدیم – در کیسه را باز کن و به ما (عیدی وشیرینی) بده)
اگر اهالی خانه مثلا در پشت بام باشند خطاب به آنها می گویند:’ یا اهل سطوح – تنطونه لو نروح’ (ای افرادی که بالای پشت بام ایستاده اید – به ما عیدی می دهید یا برویم؟)
همچنین ممکن است بچه هایی که دست جمعی برای گرفتن عیدی به کوچه ها می روند، دو گروه شوند و گروه نخست بگوید:’ گرگیعان و گرگیعان ‘ و گروه دوم جواب دهد:’ الله یعطیکم رضعان ‘ (خدا به شما پسر دهد).
یا اینکه ‘ گرگیعان و گرگیعان – الله ایخلی اولیدکم ( خدا پسر کوچولوی شما را نگه دارد).
در این مراسم، اهالی خانه ها به بچه ها که هر یک سبدی را در دست دارد ، پاسورک ، شیرینی و عیدی می دهند و این مراسم تا پاسی از شب نیمه ماه رمضان ادامه می یابد.
** ریشه کلمه گرگیعان
تعابیر و روایت های مختلفی درباره ریشه این کلمه مطرح شده است.
درباره معنی کلمه ‘گرگیعان’ یا ‘قرقیعان’، برخی معتقدند این کلمه از ‘قرع الباب’ به معنای در زدن گرفته شده به خاطر اینکه کودکان درب خانه ها را برای دریافت شیرینی و عیدی می کوبند.
نظر دیگری که در باب معنی ‘گرگیعان’ آمده است که می گوید این واژه از کلمه ‘قرّه العین’ گرفته شده که به معنای شادی و سرور انسان می باشد.
از آنجایی که مراسم گرگیعان مصادف می شود با تولد امام حسن مجتبی ( ع ) وخوشحالی رسول خدا(ص) برای تولد اولین نوه اش، می گویند که مردم برای عرض تبریک به امام علی(ع ) و حضرت فاطمه (س) ‘قره عین قره عین’ گویان به درب منزلشان می رفتند و کم کم به صورت مناسبتی هر ساله در میان مسلمانان رواج گرفت.
اجرای مراسم گرگیعان با نام های مختلف در بین مردم کشورهای عربی منطقه وجود دارد که اجرای آن نیز با اشعار خاصی همراه است.
برای نمونه مردم بغداد آن را ‘ماجینه’ می نامند و اهالی جنوب عراق به آن ‘کرکیعان’ می گویند.
در کشورهای حوزه خلیج فارس، بحرینی ها آن را ‘قرقاعون’، قطری ها به نام ‘قرنقعوه’و مردم کویت و عربستان به نام’ قریقعان’ می گویند.
در میان مردم عرب خوزستان چون در برخی مواقع ، قاف ، گاف تلفظ می شود لذا مراسم ‘قرقیعان’ با تلفظ بومی ‘گرگیعان’ خوانده می شود.
این آیین، در آبادان در خیابان امام خمینی(ره)، فرعی ۱۲، کافه شازده کوچولو برگزار شد.