به گزارش مهر، با وجود خشکسالی هایی که کشورهای در چند سال اخیر به شدت با آن مواجه است که یکی از نتایج آن کاهش نزولات جوی و کمبود همیشگی آب به خصوص در پشت سدهای خوزستان به منظور تولید برق است، لزوم استفاده از انرژی جایگزین به شدت در استان احساس می شود. در دنیا، استفاده از انرژی خورشیدی را راهکاری برای جایگزین کردن تولید برق از سدها می دانند که تجربه های خوبی در این خصوص موجود است.

از سوی دیگر، استان خوزستان که یکی از کم بارش ترین استان های کشور است، از شرایط مناسبی برای استفاده از انرژی خورشیدی برخوردار است چون اغلب روزهای سال، آفتاب مناسب در این استان می تابد و استفاده از انرژی خورشیدی را با وجود هزینه بالا، به صرفه کرده است که در این میان باید مسئولان همت بیشتری به منظور توسعه استفاده از انرژی از خود نشان دهند زیرا در صورت تداوم روند خشکسالی در کشور و استان خوزستان، به نظر می رسد در سال های آینده باشد شاهد جیره بندی آب در استان و کشور باشیم.

در همین خصوص سید حسین فاضلی، مدیر کمیته کنفرانس ملی رودخانه کارون معتقد است؛ فرهنگ سازی استفاده از انرژی خورشیدی راهکار نجات از سدسازی است و باید در این خصوص این فرهنگ سازی را از خود مدارس آغاز کنیم ولی در شرایط فعلی متاسفانه معلمان به عنوان انتقال دهندگان علم و فرهنگ به نسل جدید و مدیران آینده با این تکنولوژی به خوبی آشنا نیستند.

به نظر شما دلیل عدم استفاده مناسب از انرژی خورشیدی در کشور ما چیست؟

موضع مثبت دولت در به کارگیری انرژی خورشیدی به منظور مصارف برق خانگی و غیر خانگی بارها اعلام شده و مصوبات وزارت نیرو، گواه بر اهمیت استفاده از انرژی خورشیدی را بیش از پیش تائید می کند. استان خوزستان نیز با دارا بودن پتانسیل به طور متوسط سالیانه، ۳۰۰ روز خورشیدی با تابش روزانه تقریبی پنج کیلو وات ساعت و بیابان‌های غیر قابل کشت توانایی قابل قبولی را در تولید برق دارد.

ولی با وجود این همه سدی که در کشور ساخته شده، کسی دیگر به فکر استفاده از انرژی خورشیدی نیست؟

متاسفانه تا حدودی وضع همین گونه است اگرچه وزیر نیرو معتقد است که مسیر مصرف انرژی را در تولید برق باید به سمت انرژی‌ های پاک تغییر مسیر داد ولی همچنان سدسازی در استان خوزستان برای تولید برق از بزرگترین معضلات زیست محیطی و اجتماعی استان بوده که به صورت کابوس در ذهن مردم جا گرفته است. نمونه بارز این کابوس را می توان در فاجعه غیر قابل انکار سد گتوند یافت. معضلی که به بهای تولید برق، زندگی مردم به عنوان بزرگترین سرمایه ملی را به مخاطره انداخته است.

با توجه به اینکه استان خوزستان، بسیار مستعد برای استفاده از انرژی خورشیدی بوده، تلاش نماینده وزارت نیرو در استان را می طلبد که باید به دنبال سرمایه ‌گذاری بزرگ علمی و اقتصادی در راستای استفاده از این نوع انرژی باشد. زیرا این امر باعث کاهش بهره وری از سدسازی و همگام شدن با دیگر کشورهایی است که بر این باور هستند این نوع انرژی همیشه در حال تولید و زایش است.

در این خصوص دولت مشوق هایی به کسانی که قصد استفاده از انرژی خورشیدی را دارند، اختصاص داده است؟

بله در این خصوص دولت کارهایی انجام داده که یک نمونه توسط معاون شرکت توزیع برق خوزستان ارائه شده و حتی یارانه ۵۰ درصدی برای نصب پانل های خورشیدی ویژه مشترکان خانگی اختصاص یافت اما متاسفانه استقبالی از این طرح نشد. طرح ارائه شده بسیار مثبت و کاربردی  بوده و اگر به کار گرفته می شد شاهد پیشرفت های خوبی بودیم. کاملا روشن است که با توجه به شرایط کنونی استان از استفاده از انرژی خورشیدی چندان استقبال نشود و بهانه ای را به دست نماینده وزارت نیرو می دهد که کسی تمایل به استفاده از انرژی خورشیدی در استان خوزستان ندارد.

به نظر شما چه راهکارهایی باید انجام شود تا استفاده از انرژی خورشیدی به یک فرهنگ تبدیل شود؟

اولین اصل فراموش شده در استفاده از انرژی خورشیدی عدم فرهنگ سازی استفاده از آن در استان خوزستان است. مگر می شود مردم از خوب بودن استفاده از انرژی خورشیدی درک خوبی داشته باشند ولی از آن استفاده نکنند. طبق تحقیق انجام شده در بین مردم اهواز، این نتیجه حاصل شده که تقریبا هیچکس حتی اطلاع اولیه ای از انرژی خورشیدی، راه های استفاده از آن و همچنین مزایای آن نداشت. جالب اینکه تاثیرگذاران جامعه مانند معلمان با فرهنگ استفاده از انرژی خورشیدی نیز بیگانه بودند.

بنابراین با وجود عدم فرهنگ سازی چگونه می توان از مردم خواست تا از انرژی خورشیدی استفاده کنند؟ معادله عدم استفاده از انرژی خورشیدی در استان خوزستان خیلی ساده بوده ولی نکته جالب این است که آیا درک این نکته برای نماینده وزارت نیرو در استان سخت بود که اول فرهنگ سازی شود و بعد پیشنهاد استفاده از انرژی خورشیدی را  ارائه کند. در زمینه ترویج فرهنگ استفاده از انرژی خورشیدی به عنوان نمونه آیا اقدام به آشنا کردن مردم از جمله برگزاری نمایشگاه هایی به منظور آشنایی با آبگرمکن های خورشیدی، اجاق خورشیدی، آب شیرین ‌کن خورشیدی و غیره در استان خوزستان انجام شده است؟ یا چه اقداماتی برای فراهم نمودن زمینه مثبت نگری مردم به استفاده از انرژی خورشیدی انجام گرفته شده است؟

ولی ظاهرا استفاده از انرژی خورشیدی هزینه فراوانی برای استفاده کنندگان دارد و به عبارتی به صرفه نیست؟

اولین قدم باید فرهنگ سازی و مثبت نگری استفاده از انرژی خورشیدی باشد. به عنوان نمونه در زمینه مثبت نگری نظر مدیرعامل سازمان انرژی ‌های نو (سانا) این بوده است که به دلیل ارزان بودن انرژی در کشور، فکر می ‌کنیم قیمت برق خورشیدی گران است در حالی که اگر مردم از انرژی خورشید استفاده کنند در طولانی مدت برای آنها مقرون به صرفه ‌تر از قیمت برق فعلی خواهد بود. بنابر نظر مدیرعامل سازمان انرژی ‌های نو(سانا) استفاده از انرژی خورشیدی بدون فرهنگ سازی کاملا غلط و مضحک است. برای فرهنگ سازی انرژی خورشیدی رعایت بعضی از اصول آن الزامی است. سرمایه گذاری اقتصادی نماینده وزارت نیرو در خوزستان به منظور فرهنگ سازی استفاده از انرژی خورشیدی در استان به عنوان فرهنگی که استفاده از آن می تواند در پایداری اقتصاد کشور کمک کرده و انجام آن به  نفع مصالح ملی است یکی از کارهایی است که باید انجام شود.

صدا و سیمای مرکز خوزستان به عنوان قطب تاثیر گذار می تواند بیشترین تاثیر را در فرهنگ سازی استفاده از انرژی خورشیدی ایفا کند. آموزش و پرورش و مراکز دانشگاهی استان می توانند تاثیر موفقی را در پوشش بعد علمی فرهنگ سازی استفاده از انرژی خورشیدی داشته باشند. این تاثیر موفق به دلیل ماهیت علمی و فرهنگی، گستره و نوع مخاطبان است. در راستای فرهنگ سازی، سازمان دهی فرهنگ سازی و دقت در اجرای آن باید رعایت شود چون در غیر اینصورت فرهنگ سازی بی معنی و حتی ممکن است نتایج مخالفی داشته باشد.

یکی از اهداف استفاده از انرژی خورشیدی، حفظ محیط زیست است. در این خصوص چه نظری دارید؟

توجیه اصلی و غیر قابل انکار در گسترش استفاده از انرژی خورشیدی حفاظت از محیط زیست است. بنابر نظر هماهنگ ‌کننده مقیم سازمان ملل متحد در ایران، بی ‌توجهی به انرژی ‌های تجدید پذیر و مصرف بیش از اندازه از انرژی ‌های تجدید ناپذیر باعث بروز این شرایط اقلیمی در ایران شده است. امروزه مباحث زیست‌ محیطی به مسائل روز جهان تبدیل ‌شده و بیشتر پژوهش ‌ها، اختراعات و اکتشافات سمت ‌و سوی این مباحث را به خود گرفته است. متاسفانه در خوزستان سدسازی را ملاک تولید برق قرار داده و از تبعات زیست محیطی آن چشم پوشی کرده و هر نوع اعتراضی را اعتراض به پیشرفت می دانند. در حالیکه حقیقت چیزی غیر از آن است. بنا نهادن حفاظت از رودخانه کارون باید براساس تجارب آکادمیک بنیادی موفق جهانی باشد یعنی اینکه حفاظت و تصمیم گیری تخصصی  درباره آب و رودخانه ها، تداعی علمی با حفاظت از محیط زیست دارد نه با تولید برق؛ تا زمانی که نگرش فعلی به رودخانه کارون باشد شاهد فجایعی مانند سد گتوند و به مخاطره انداختن زندگی مردم استان خوزستان خواهیم بود.

توسعه استفاده از انرژی خورشیدی نیاز به چه راهکارهایی دارد؟

نیاز است تا در بخش سیاستگذاری مسئولان با توجه به اینکه هزینه تهیه پنل ‌های خورشیدی برای تولید برق می تواند برای بعضی از مردم بسیار زیاد باشد، دولت راهکاری اتخاذ کند تا حد ممکن فشار تامین این هزینه از سبد مردم کاهش یابد. درحال حاضر کارخانه های کمی در کشور پنل ‌های خورشیدی تولید می کنند و چون تقاضا پائین بوده قیمت تمام شده تولید آنها بالا است ولی در صورتی که تقاضا بالا برود قیمت تمام شده کاهش یافته و مردم امکان خرید و استفاده را خواهند داشت. سهم عمده استفاده از انرژی خورشیدی برای تامین برق از مهمترین مزیت های قابل توجه تابش خورشیدی در استان است که نباید به راحتی مورد غفلت قرار گرفته و در مصارف غیر نیروگاهی به استفاده مستقیم و بدون دخالت شرکت های تولید کننده برق توجه خاص شود.

نکته قابل توجه و مهم در گستردگی استفاده از انرژی خورشیدی به منظور تامین برق این است که نماینده وزارت نیرو در استان باید برنامه ریزی تولید برق را بر اساس هر نوع جلوگیری از به مخاطره انداختن زندگی مردم خوزستان قرار داده و نگران این نباشد که عدم نیاز مردم به نماینده وزارت نیرو در استان در زمینه تولید برق، در سیاستگذاری آن سازمان در بهره وری از رودخانه کارون ایجاد اختلال کند. بعضی از سیاستگذاری های غلط مانند ممنوعیت کشت در استان باید مورد اعتراض جدی قرار گیرد.

اگرچه هیچ وقت فراموش نکنیم که حمایت همگانی مسئولان استانی و به ویژه مسئولان سازمان ها و ادارت مرتبط با رودخانه کارون تنها تضمین برای فرهنگ سازی و مثبت نگری به استفاده از انرژی خورشیدی به عنوان کلیدی برای حفاظت از  محیط زیست و به ویژه رودخانه کارون و جلوگیری از به مخاطره انداختن زندگی مردم استان خوزستان است.

گفتگو: کوثر کریمی