توجه ملی به ثبت ملی کارون
عصر جنوب/ asrejonoob.ir: حفظ و تداوم بقای هر پدیده و اتفاق حایز اهمیتی در سطح کلان جلب توجه و ایجاد عزم همگانی در سطح ملی مورد نیاز است. گزاره فوق را اگر نوعی اصل فرض کنیم شاید تنها راه‌کاری که می‌تواند نقطه پایان حاشیه‌ها، قیل و قال‌ها، حب و بغض‌ها و تعصب‌های دست و پاگیر ـ البته دلسوزانه ـ درباره رود کارون باشد اختصاص این پدیده طبیعی کهن به عموم مردم است. به بیان دیگر، وقت آن رسیده که توجه جدی به ثبت کارون در فهرست آثار ملی شود… اما چرا و چه گونه؟
رود کارون پرآب‌ترین و بزرگ‌ترین رود ایران است. این رود با طول ۹۵۰ کیلومتر طولانی‌ترین رود و همچنین تنها رود ایران است که بخشی از آن قابل کشتیرانی بود.
در حاشیه این رود تمدن‌های بزرگی از ایران شکل گرفته است. سرچشمه کارون زردکوه است و پس از عبور از مناطق کوهستانی و پر پیچ و خم در منطقه‌ای به نام گتوند وارد دشت خوزستان می‌شود.
رود کارون در شمال شوشتر به دو شاخه تقسیم می‌شود که در جنوب شوشتر به یک دیگر متصل می‌شوند. شاخه مهم کارون رود دز است که در شمال اهواز به رود کارون ملحق می‌شود. رود کارون در مرز ایران و عراق به اروند رود پیوسته و روانه خلیج فارس می‌شود.
پیچ و خم‌های موجود در سر راه این رود خوزستان را به جلگه‌ای بی‌نظیر تبدیل کرده است. سدهای مختلفی بر روی این رودخانه ساخته شده‌اند که مهم‌ترین آنها سدهای کارون ۱، کارون ۳، کارون ۴، مسجدسلیمان و در پایین‌تر سدهای شوشتر ـ عقیلی و گتوند هستند.
این رود در سنگ نوشته‌های باستانی کرن، کرنک و کوهرنگ نیز نامیده می‌شد برخی نیز رودخانه کارون را همان رودخانه باستانی کوپرتس می‌دانند. آب آشامیدنی کلان‌شهر اهواز از رودخانه کارون تامین می‌شود. رودخانه کارون به غیر از تامین آب آشامیدنی و کشاورزی و تولید برق مصرفی دارای مواهب دیگری نیز هست. از جمله بستر مناسبی برای جذب سرمایه‌گذاری و ایجاد مکان‌های تفریحی پررونق و نیز حمل و نقل کالا است رود کارون ۱۱۷اُمین اثر طبیعی است که توسط سازمان میراث فرهنگی در ۲۰ بهمن ۱۳۸۹ در فهرست میراث طبیعی ایران قرار گرفت.
عضو کمیته علمی کنفرانس ملی رودخانه کارون معتقد است: رود کارون می‌تواند در توسعه گردشگری خوزستان بسیار تأثیرگذار باشد چراکه این رودخانه به لحاظ گردشگری آبی پتانسیل بالایی دارد.
محمد بافقی‌زاده به ایسنا گفت: برای جذب گردشگر باید فضا‌ها و بسترهای مناسب تفریحی و ورزشی و افزایش فضای سبز شهر، آلاچیق‌ها و رستوران‌ها ایجاد شود. همچنین راه‌اندازی و گسترش ورزش‌های آبی از جمله اسکی روی آب، شنا و قایقرانی بر روی رودخانه کارون با هدف به وجود آوردن انگیزه برای دیدن کارون لازم است که صورت گیرد.
مدیر گروه جغرافیا دانشگاه پیام‌نور خوزستان خاطرنشان کرد: در بخش گردشگری دستگاه‌های مختلفی وجود دارند که صدور مجوز برای فعالیت در این بخش را طولانی کرده‌اند اما باید این قوانین دست و پاگیر برطرف شوند. سرمایه‌گذاری در بخش گردشگری کارون می‌تواند در ایجاد اشتغال و کسب درآمد برای مردم بومی منطقه بسیار موثر باشد.
بافقی‌زاده بیان کرد: یکی از ویژگی‌های صنعت گردشگری این است که در این صنعت برخلاف سایر صنعت‌ها نیاز به نیروی متخصص نیست و مردم بومی می‌تواند به راحتی به کسب درآمد بپردازند.
حال با توجه به اهمیت این رود نخستین موضوعی که به نظر می‌رسد نباید مغفول واقع شود تلاش برای ملی کردن کارون است تا از این رهگذر تلاشی همگانی برای حفظ و بهره‌برداری از آن صورت گیرد.
در این باره معاون میراث فرهنگی خوزستان با اشاره به ثبت ملی رودخانه کارون به ایسنای خوزستان گفت: ثبت ملی رودخانه کارون بین سه استان مشترک است چراکه رودخانه کارون فقط همین بخشی که از اهواز می‌گذرد نیست.
عاطفه رشنویی با بیان این که قرار است از سرچشمه تا حوضه آبریز کارون بررسی و ثبت ملی شود توضیح داد: هر سه استان خوزستان، چهارمحال و بختیاری، و کهگیلویه و بویراحمد در حال همکاری هستند تا کارون را به ثبت ملی برسانند.
رشنویی با اشاره به این که ثبت منابع عظیم طبیعی زمان‌بر است خاطرنشان کرد: در حال حاضر پرونده ثبت ملی کارون یک ماه است که شروع به کار کرده اما تا چند ماه کار ثبت آن طول می‌کشد تا تعیین حریم و کارهای قانونی آن انجام شود.
معاون میراث فرهنگی خوزستان با بیان این که این اجازه وجود دارد تا مناظر و مزایای طبیعی که در طول تاریخ برای بشر تأثیرگذار بوده‌اند ثبت ملی شوند اظهار کرد: رودخانه کارون نیز به واسطه گذر از دشت‌های پر آب خوزستان، استقرارهایی که در طول تاریخ در کنار آن صورت گرفته، تأثیر آن در به وجود آمدن شهر شوشتر و اهواز و اتفاقاتی که برای بارگیری کشتی‌ها در دوره قاجار رخ داده قابلیت ثبت در فهرست آثار ملی را دارد.
او همچنین درباره ضوابط آثار طبیعی که ثبت می‌شود توضیح داد: ضوابط ثبت آثار طبیعی با ضوابط ثبت محوطه‌ها و بناهای تاریخی کاملا متفاوت است. مثلا در یک رودخانه کارهایی همچون پل زدن، بهره‌برداری و استفاده از رودخانه برای ثبت مورد نیاز است.
رییس اداره میراث فرهنگی اهواز نیز از آغاز تلاش‌ها برای ثبت ملی کارون خبر داد و به خبرنگار ایسنای خوزستان گفت: نزدیک به یک ماه است که پرونده رود کارون برای ثبت در فهرست آثار ملی در حال آماده شدن است.
غلام‌رضا جلیلی‌نیا اظهار داشت: موضوع ثبت ملی کارون هم‌اکنون در مرحله مشاوره و زیرنظر کارشناسان اداره میراث فرهنگی اهواز قرار دارد.
وی خاطرنشان کرد: قرار است رود کارون از سرچشمه‌ها تا سرریز آن ثبت ملی شود.
جلیل جعفری (خبرنگار ایسنای خوزستان)