به اعتقاد کارشناسان گرد و غباری که در کشور وجود دارد از دو منشأ داخلی و خارجی است که پنج درصد آن داخلی و ۹۵ درصد منشأ خارجی دارد که عراق و سوریه به ترتیب بیشترین میزان تولید گرد و غبار را داشته و کشورهای دیگری مانند عربستان، اردن و حتی کشورهای واقع در شمال آفریقا در بروز این پدیده تاثیر دارند.

کارشناسان معتقدند علت اصلی گرد و غبار که در دو سه سال گذشته شدت گرفته خشکسالی‎ها و خشک شدن برخی تالاب‎ها است. احداث سد توسط کشور ترکیه در بالادستی که مانع از سرازیر شدن آب به پایین دست و کاهش رطوبت می‎شود نیز از دیگر دلایل بروز این پدیده است.

همچنین خشک شدن تالاب بین‎المللی هامون در سیستان و بلوچستان به دلیل کم شدن ورودی آب آن ناشی از رعایت نشدن حق آب ایران از سوی افغانستان نیز در این پدیده موثر بوده است.

*چالش بیابان‎زایی

بیابان‌زایی در میان ۳۷ چالش مهم جهانی، به عنوان یکی از سه چالش اصلی فراروی بشر در قرن ۲۱ ، پس از چالش‌های مهم تغییر اقلیم و کمیابی آب شیرین، محسوب می‎شود، به طوری که براساس گزارش‎های سازمان‎های بین‎المللی یک ششم جمعیت، سه چهارم اراضی خشک و یک سوم خشکی‎های جهان به مساحت پنج میلیارد هکتار در ۱۱۰ کشور جهان در معرض پدیده بیابان‎زایی قرار دارند.

در مجموع از نظر تناسب سطح مناطق خشک ایران با جهان، ایران روی کمربند خشک جهان قرار گرفته و ۶۴٫۶ درصد از مساحت آن دارای اقلیم خشک و فراخشک است که ۳٫۳ برابر درصد جهانی است. بیابان‎های گرم عربستان و آفریقا در فصل تابستان قسمت‌های جنوب و جنوب غربی کشور ایران را بیشتر در فصل تابستان تحت نفوذ خود در می‎آورند. با افزایش دما در شبه جزیره عربستان، دمای هوای مجاور سطح خاک افزایش پیدا می‎کند. این افزایش دما موجب بروز تلاطم و وزش باد در لایه‎های زیرین اتمسفر می‎شود. اگر سرعت وزش باد از سرعت آستانه جدایی‎پذیری خاک یا به عبارتی آستانه فرسایش فزونی گیرد مقادیر قابل توجهی ذرات خاک از بستر خود جدا شده و ذرات ریز آنها به صورت گرد و غبار به داخل جو وارد می‎شود.

در این میان خوزستان با وجود منابع عظیم نفت و گاز، پتروشیمی و سدهای عظیم شریان اقتصادی کشور است که متاسفانه دامنه خشکسالی، تاثیرات سوء بر این استان و بالطبع بر کشور داشته است. از تاثیرات خشکسالی‎های اخیر در خوزستان، تغییرات آب و هوایی و افزایش آلاینده‎ها و گرد و غبار در هوا بوده که مشکلات متعددی را برای مردم استان ایجاد کرده است. رکود و وقفه در فعالیت‎های اقتصادی خوزستان به دلیل شرایط نامساعد جوی و تغییرات شدید آب و هوایی مانند گرد و غبار اقتصاد کشور را متاثر و نبض اقتصادی کشور را به شماره می‎اندازد.

*تعطیلی مدارس و ادارات اهواز

همه مدارس و ادارات اهواز با اعلام استانداری خوزستان به دلیل بروز پدیده گرد و غبار امروز تعطیل شد.

از دقایقی پیش پدیده گرد و غبار در شهرهای مختلف استان شدت پیدا کرد و وضعیت زندگی مردم را برای هزارمین بار دچار مختل کرد.

این وضعیت سال‌هاست مردم استان خوزستان را رنج می‌دهد و با وجود همه تلاش‌های صورت گرفته هنوز هیچ راهکار موثری برای رفع این معضل اندیشیده نشده است.

با وجود پیش‌بینی‌های هواشناسی، اما متاسفانه مدارس و ادارات نقاط مختلف استان معمولاً از پیش تعطیل نمی‌شوند و همزمان با بروز این پدیده ناخوشایند با تصمیم و اعلام استانداری و فرمانداری‌ها رو به تعطیلی می‌شوند.

*هشدار برای ماهشهر

رئیس اداره هواشناسی ماهشهر گفت: روز سه‌شنبه احتمال وزش تندباد شدید و شکسته شدن درخت‌ها و تیرهای چراغ برق در ماهشهر وجود دارد.

علیرضا رشنو امروز در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در ماهشهر اظهار کرد: براساس نقشه‌های پیش‌یابی هواشناسی، روز سه‌شنبه احتمال وزش باد شدید و وقوع تندباد و شکسته شدن درخت‌ها و تیرهای چراغ برق وجود دارد.

وی ادامه داد: این موضوع را به فرمانداری اعلام خواهیم کرد تا تمهیدات لازم اندیشیده شده و هشدارهای به موقع و لازم به شهروندان داده شود.

رئیس اداره هواشناسی بندر ماهشهر خاطرنشان کرد: از اوایل صبح امروز نیز با وزش باد نسبتاً شدید با سرعتی بالاتر از ۱۲ متر بر ثانیه پدیده گرد و خاک شدید منطقه را فراگرفته و دید به کمتر از ۲۰۰ متر کاهش پیدا کرد.

رشنو افزود: تا بعد از ظهر امروز با فروکش کردن وزش باد از میزان گرد و خاک کاسته خواهد شد اما از اوایل وقت فردا دوباره با وزش باد احتمال تکرار وضعیت امروز وجود خواهد داشت.

وی در پایان متذکر شد: اما روز سه‌شنبه وزش باد با شدت بیشتری نسبت به امروز و فردا خواهد بود و احتمال وقوع تندباد شدید و در نتیجه شکسته شدن درختان و تیرهای چراغ برق وجود دارد.

*ذرات معلق موجود در استان خوزستان

یک فوق تخصص بیماری‎های ریوی نیز در این خصوص گفت: در چند سال اخیر تعداد افرادی که به دلیل شرایط بد آب و هوا بیمار شده‎اند در استان افزایش یافته است که اغلب این افراد را نیز کودکان تشکیل می‎دهند که دچار آلرژی‎های گوناگون شد‎ند.

اسماعیل ایدنی تصریح کرد: ذرات معلق موجود در استان خوزستان با توجه به اندازه‎ای که دارند، آسیب بیشتری به بدن می‎رسانند به گونه‎ای که اگر این ذرات بزرگتر (۱۰ میکروگرم) باشد، از طریق بینی به دام می‎افتند و به وسیله سرفه یا عطسه و یا حتی شستن دهان از بین می‎رود اما هرچه حجم این ذرات کوچکتر (۲ میکروگرم) باشند وارد حباب چایه‎های ریوی می‎شوند و از طریق گردش خون به بخش‎های مختلف بدن می‎روند و با توجه به اینکه این مواد دارای املاح شیمیایی هستند، بیماری‎های متفاوتی را به وجود می‎آورند.

آلودگی هوای ناشی از پدیده گرد و غبار در استان خوزستان و به ویژه شهرستان اهواز به یک درام تکراری تبدیل شده که مردم استان دیگر به ناچار پدیده دردناک گرد و غبار را با تمام مضراتش تحمل می‎کنند. هر بار که گرد و غبار در خوزستان پدیدار می‎شود مردم با بیماری‎های مختلفی از جمله مشکلات تنفسی، بیماری قلبی و سرگیجه مواجه می‎شوند.

*تاسیس ایستگاه‎های هواشناسی خاص گرد و غبار

مدیرکل بحران استانداری خوزستان نیز گفت: چند روز گذشته جلسه‎ای در شورای هماهنگی بحران داشتیم که مقرر شد تا ایستگاه‌های هواشناسی خاص گرد و غبار تاسیس کنیم تا سرعت را برای پیش‎بینی این توده‎ها بالاتر ببریم، با وجود اینکه منابع طبیعی متولی اصلی بیابان‎زدایی است اما مناطقی که باعث شروع گرد و غبار و انتشار آن می‎شوند در اولویت کاری ما هستند.

*۱۳ سال است که خوزستان با پدیده گرد و غبار دست و پنجه نرم می‌کند

نماینده مردم اهواز در مجلس شورای اسلامی نیز گفت: بحث گرد و غبار اخیر خاص بود و شاهد شرایط حادی بودیم. طبق استاندارد جهانی بین ۱۵۰ تا ۲۵۰ میکروموس در مترمکعب شرایط استاندارد هوایی برای تنفس است، ولی چند روز پیش ۱۰ هزار میکروگرم در متر مکعب را در هوا مشاهده کردیم که این گرد و غبار ۶۶ برابر حد مجاز و استاندارد بود.

سید شریف حسینی با اشاره به اینکه متاسفانه چند روز گذشته شرایط هوایی بسیار ناسالم و خطرناکی داشتیم، اظهار کرد: ۱۳ سال است که خوزستان با این پدیده دست و پنجه نرم کرده و از سال ۸۰ گرد و غبارها در استان مشاهده شد. این پدیده در سال ۸۵ جدی شده و به عنوان یک معضل، مشکل و بحرانی که آثار مخربی دارد، در دستور کار دولت قرار گرفت.

عضو هیئت رئیسه مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: در سال گذشته ۲۲ هزار نفر به بیمارستان‎ها و درمانگاه‎های خوزستان مراجعه کردند که اگر بخواهیم به صورت واقعی این آمار را بدهیم و پزشکان خصوصی را نیز در نظر بگیریم چیزی حدود چهار برابر  افزایش پیدا می‎کند. ۶۰ درصد این افراد پیشینه ناراحتی تنفسی و آسمی نداشتند. امسال نیز ۱۵ هزار نفر تاکنون به بیمارستان‎ها مراجعه کردند. متاسفانه در زمان گرد و غبار افزایش ۲۰ تا ۴۰ درصدی مراجعات مردم به بیمارستان‎ها را داریم.

*مهاجرت متخصصان از خوزستان

وی تاکید کرد: وقتی که وضعیت استان به این شکل بوده و این همه آزردگی باشد یک چیز به ذهن مردم می‎رسد و آن هم مهاجرت از استان است. مهاجرت توسط مردم عادی انجام نمی‎شود و در واقع مهاجرت مغزها اتفاق می‎افتد. در حقیقت پزشکان متخصص، متخصصین زمینه‎های مختلف و کارشناسان می‎روند.

نماینده مردم اهواز در مجلس شورای اسلامی گفت: وقتی استان از متخصص‎ها خالی شد دچار مشکلات معیشتی خاصی شده و معضل اجتماعی پیدا می‎کند. بنابراین دولت باید فکر اساسی در مورد این مسئله و در حیطه اختیاراتش که همان ۲۰ درصد است، کند.

*عدم اجرای کامل مالچ پاشی در خوزستان

مدیرکل حفاظت محیط زیست خوزستان در این خصوص گفت: منشأ گرد و  غبارهای هفته گذشته کانون داخلی استان بود. متاسفانه منابع طبیعی سال‎هاست که این کانون‎ها را شناسایی کرده و نقشه‎های لازم را نیز در دست دارد. ولی برای برطرف کردن آن باید پرسید که منابع طبیعی در زمینه تثبیت شن‎های روان و مدیریت این موضوع چرا تاخیر دارد.

احمدرضا لاهیجان‌زاده بیان کرد: طبق مصوبه دولت منابع طبیعی خوزستان باید در ۲۰۰ هزار هکتار کار تثبیت شن‎های روان را اجرا می‎کرد. روند این کار تا کنون خوب انجام نشده و درصد کمی از آن اجرا شده است. تاکنون بیش از ۱۰ جلسه در ستاد بحران برای آلودگی هوا تشکیل داده‎ایم که شرکت نفت مدعی می‎شود اعتبار تخصیص نداده‎اند و منابع طبیعی نیز اعلام می‎کند که باید برای اجرای این طرح مالچ رایگان در اختیارمان قرار می‎دادند ولی این کار صورت نگرفت.

با توجه به شرایط حساس خوزستان و اینکه این استان جزء آسیب‌پذیرترین نقاط کشور محسوب می‌شود تلاش و عزم جدی مسئولان را برای برطرف کردن این معضل می‌طلبد تا بیش از این شاهد به‌وجود آمدن خسارت در زمینه‌های اقتصادی، اجتماعی و بهداشتی در این استان نباشیم.