بده بستان‌های سیاست‌گذاران، دلیل مشکلات محیط زیستی کشور
عـصــر جـنــوب| asrejonoob.ir: معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست گفت: سیاست‌گذاری‌های غلط و بده بستان‌های سیاست‌گذاران شرایط فعلی محیط زیستی را برای ما ایجاد کرده است و تا حاکمیت خود را اصلاح نکند، نمی‌توانیم از مردم انتظار داشته باشیم رفتار خود را تغییر دهند.
دکتر مسعود تجریشی در نخستین همایش تجلیل از صنایع سبز، چهره‌های ماندگار و تلاشگران حوزه محیط زیست استان خوزستان که امروز (دوشنبه، ۸ مردادماه) در اهواز برگزار شد، اظهار کرد: تمام چالش‌های محیط زیستی که در کشور با آن‌ها روبه‌رور هستیم در خوزستان جمع شده‌اند. اکنون در خوزستان و در کشور مشکلاتی مانند خشک‌سالی، تأمین منابع آب صنایع، آلودگی آب‌های سطحی، دریاچه‌ها و … را داریم.
وی افزود: البته در این راه دو نقطه امیدواری وجود دارد. یکی اینکه این مشکلات به وسیله خود ما ایجاد شده‌اند پس خود ما نیز می‌توانیم بر آن‌ها غلبه کنیم. دوم اینکه مسائل و مشکلاتی در جامعه وجود داشته که در دنیا توانسته‌اند بر آن غلبه کنند.
معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست گفت: توسعه پایدار توسعه‌ای است که در آن تامین نیازهای نسل‌های بعدی به مخاطره نیندازیم. باید بیاموزیم که خودخواه نباشیم و نسل‌های آینده را نیز ببینیم. در تصمیم‌گیری‌های خود باید نسل‌های آینده را نیز در نظر بگیریم. محققان وقتی مشکلات را طبقه‌بندی می‌کنند، به این نتیجه می‌رسند که بسیاری از مشکلات ما نهادگرا هستند. نمی‌توان مسأله آب را تنها با تکیه بر علم‌هایی مانند هیدرولوژی و کشاورزی مدیریت کرد بلکه تحلیل‌های ما باید دیدگاه‌های اجتماعی و فرهنگی نیز داشته باشند.
تجریشی ادامه داد: باید ویژگی‌های اجتماعی و فرهنگی را نیز در نظر بگیریم و سیاست‌گذاری‌های لازم انجام شوند تا بفهمیم چه اتفافی افتاده است. چرا در استانی مانند خوزستان یا ارومیه که بیشترین آب را دارند، مثل استان‌های یزد یا کرمان، دچار مشکل آب هستیم؟
وی خاطرنشان کرد: ما معتقد هستیم که وضعیت موجود وضعیت نامطلوبی است و این وضعیت حاصل حکمرانی و سیاست‌گذاری‌های غلط مدیران است. ما در طول سه هزار سال آموخته‌ایم که چگونه با کمبود آب برخورد کنیم اما امروزه می‌بینیم دکتر اردکانیان کارگروه ملی سازگاری با کم‌آبی را تشکیل می‌دهد. ما سابقه سه هزار ساله در تطبیق خود با این شرایط و چگونگی زندگی به این شکل را داریم. به همین دلیل یک فناوری به نام “قنات” ایجاد شده است. مجموعه قنات‌هایی که در کشور وجود دارند به همین منظور ایجاد شده‌اند و طول این قنات‌ها در کشور ایران از کره زمین تا ماه بوده است.
معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست گفت: آیا می‌توان گفت تمام این مشکلات به دلیل کاهش ۲۰ یا ۳۰ درصدی بارش رخ داده است؟ یا یک حکمرانی ناکارآمد و مدیریت غلط مدیران ما را به این شرایط رسانده است؟ دکتر شریعتی تحت عنوان جزیره‌ای عمل کردن مدیران و بخشی‌نگری به این مسأله اشاره کرده‌اند. باید گفت در بحران امروز، سیاست‌گذاران نیز بی‌تقصیر نیستند چراکه بده بستان‌ها و سیاست‌گذاری‌های غلط آن‌ها این شرایط را ایجاد کرده است.
تجریشی خاطرنشان کرد: اگر می‌خواهیم از شرایط فعلی خارج شویم و از تخریب بیشتر محیط زیست جلوگیری کنیم، باید در مصرف آب حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد صرفه‌جویی کنیم. این عدد، عدد بزرگی نیست. در حوزه آب دریاچه ارومیه کاهش حدود ۴۰ درصد مصرف آب در دستور کار قرار داشت که در حال حاضر به حدود ۲۹ درصد کاهش رسیده‌ایم. با این کارها می‌توانیم از تخریب منابع آب و محیط زیست جلوگیری کنیم. در غیر این صورت در ۵ تا ۱۰ سال آینده بحران آب ممکن است به حدی شدید شود که شرایط غیرقابل بازگشت باشد.
وی تصریح کرد: اگر بخواهیم شرایط را به یک وضعیت مطلوب برسانیم، باید در چهار سطح اقداماتی انجام دهیم. سطح اول، بنیادی و پایداری است. نهادهای غیررسمی، سنت‌ها و فرهنگ‌های ما نیاز به یک تحول جدی دارند. این تحول ممکن است ۵۰ تا ۶۰ سال به طول بیانجامد تا به نتیجه برسد. سطح دوم، سطح محیط نهادی است. دیوان‌سالاری‌های مرتبط با حقوق مردم در این سطح قرار می‌گیرند. تغییرات در این سطح ممکن است بین ۱۰ تا ۵۰ سال طول بکشد.
معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست کشور ادامه داد: سطح سوم، سطح حکمرانی و تدبیر شایسته امور است. شیوه‌های اجرایی، قراردادها و رویه‌های بالفعل عمرانی در این سطح قرار دارند. سطح چهارم، سطح تخصیص آب است. به طور مثال در این سطح ما تعیین می‌کنیم که به هر کدام از مصرف‌کنندگان چه مقدار آب اختصاص یابد. در این سطح باید نحوه اشتغال و استفاده از سیاست‌گذاری‌های اجتماعی و اقتصادی نیز در نظر گرفته شوند.
تجریشی افزود: پیشنهاد می‌کنم از سطح دوم شروع کنیم زیرا تا حاکمیت، خود را اصلاح نکند ما نمی‌توانیم از مردم انتظار داشته باشیم و تغییر خاصی اتفاق بیافتد. ابتدا باید سطوح زیرین اصلاح شود. وقتی مردم ببینند حکمرانان سیاست‌های غلط را اصلاح کرده‌اند، آن‌ها نیز برای اصلاح امور همکاری می‌کنند.
وی ادامه داد: تا زمانی که حاکمان و سیاست‌گذاران نپذیرند ما در آستانه بحران آب قرار داریم، نمی‌توانیم از مردم انتظار تغییر رفتار داشته باشند. حکومت باید رودربایستی‌ها را کنار بگذارد و به منافع مردم و منافع ملی توجه کند اگر این اتفاق بیفتد منافع نسل‌های بعدی نیز تامین خواهند شد. این کار به نتیجه نمی‌رسد مگر اینکه مردم را در این کار مشارکت دهیم.
معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست گفت: خوزستان اولین استانی است که با توجه به تفویض اختیار سازمان محیط زیست، انتخاب صنایع برتر را در دستور کار قرار داده است. اسفندماه سال گذشته نیز از صنایع برتر در این زمینه تقدیر شد. در این بررسی‌ها ابتدا صنایع سبز در سطح استانی و سپس در سطح ملی انتخاب می‌شوند. کارنامه مدیریت سبز نیز برای دستگاه‌های دولتی صادر خواهد شد که توسط سازمان محیط زیست به دستگاه‌ها نمره داده می‌شود. در این کارنامه‌ها می‌بینیم که از حدود ۱۰۰ دستگاه و وزارتخانه، برخی دستگاه‌ها رتبه صفر کسب کرده‌اند.
تجریشی خاطرنشان کرد: آقای کلانتری از ما خواسته‌اند نگاه جدید به صنایع داشته باشیم. در قانون اغلب چیزی که می‌بینیم تنبیه است. با بررسی‌های انجام شده به یک مدل دست پیدا کردیم که در این مدل به جای تنبیه تلاش می‌کنیم صنایع را پایش و ممیزی کرده و با استفاده از علم و دانش روز به نتیجه مطلوبی برسیم و به جای جریمه بتوانیم به سمتی حرکت کنیم که صنعت و اشتغال از شرایط مطلوب‌تری برخوردار شوند.
وی ادامه داد: معاونت پژوهشی وزارت علوم نیز قرار است به واسطه دانشگاه‌ها از این سیاست‌ها حمایت لازم را داشته باشند. تلاش می‌کنیم به صنایع کمک کنیم که علاوه بر آلایندگی کمتر، از آب و برق کمتری نیز استفاده کنند تا شاهد تولیدات سبز در سرزمین باشیم.