فصل مهاجرت که فرا می‌رسد، میلیون‌ها پرنده برای زمستان‌گذرانی بر فراز آسمان ایران به پرواز در می‌آیند. پرندگانی که کیلومتر‌ها مسیر را از سیبری به سمت استان‌های شمالی طی کرده‌اند و درست زمانی که می‌خواهند نفسی تازه کنند به دام شکارچیان می‌ا‌فتند. قتل عامی که هر ساله رخ می‌دهد و درآمد میلیونی خوبی را برای شکارچیان به خصوص منطقه فریدون‌کنار استان مازندران رقم می‌زند. از همین رو حتی قوانین سختگیرانه و تخریب دامگاه‌ها هم تاکنون نتوانسته جلوی این شکار را بگیرد. موضوعی که کارشناسان محیط‌زیست درخصوص آن معتقدند که بالاخره وقت آن رسیده است که مسئولان متوجه این شوند که باید شکارچیان را به رسمیت بشناسند و با یک برنامه اقتصادی- محیط‌زیستی برای همیشه به این معضل پایان دهند.
فصل سرد سال که می‌رسد، میلیون‌ها پرنده برای زمستان‌گذرانی به سمت ایران می‌آیند. پرندگانی که مبدا اغلب آن‌ها سیبری است و مسیری طولانی را برای رسیدن به کشورمان طی می‌کنند. اما همین که به استان‌های شمالی می‌رسند و می‌خواهند در کنار تالاب‌ها نفسی تازه کنند، شکارچیان با اسلحه و تور‌های متعدد به استقبالشان می‌روند. تور‌هایی که به قول محیط‌زیستی‌ها حتی حشرات هم نمی‌توانند از آن‌ها درامان بماند. همین موضوع هر ساله قتل عام میلیونی پرندگان را رقم می‌زند. پرندگانی که در بازار مشهور فریدون کنار به فروش می‌رسند و در رستوران‌های شهر روی میز مشتریان قرار می‌گیرند. از همین رو مسئولان محیط‌زیست و دوست‌داران محیط‌زیست سال‌هاست که در تلاشند ذره‌ای از این معضل بکاهند. مسئله‌ای که تاکنون حتی تدوین قوانین هم نتوانسته دردی از آن کم کند. مدتی مسئولان برنامه جمع‌آوری دامگاه‌ها را در پیش گرفتند. برای زمان کوتاهی هم پرنده نگری را به جای شکار پرندگان در پیش گرفتند، اما همه این برنامه ریزی‌ها که به همین دوتا هم محدود نمی‌شود، نتوانسته عطش شکارچیان را برطرف کند. چراکه کشتار پرندگان پول خیلی خوبی را نصیب دامگاه‌داران می‌کند. با اینکه تعداد شکارچیان مجهز به اسلحه مجاز و غیرمجاز هم در استان‌ها به‌خصوص در مازندران کم نیست، اما معضل اصلی این منطقه سر دامگاه دارانی است که با دامگاه‌هایشان هر شب بالغ بر ۱۵۰ پرنده را شکار می‌کنند. پرندگانی که در میانشان پرندگان شکاری و حرام گوشت هم وجود دارد و می‌توان از آن به عنوان یک نسل‌کشی نام برد.

کشتار میلیونی پرندگان در فریدون کنار

نسل‌کشی که اکنون نه تنها در شمال ایران بلکه حتی در مناطقی همچون خوزستان هم رخ می‌دهد و نیازمند یک برنامه‌ریزی کامل است. در این راستا یکی از دوست‌داران محیط‌زیست به «جوان» می‌گوید: «متأسفانه خرده فرهنگ شکار از گذشته در بین بسیاری از اقوام ایرانی وجود داشته است و شکار به عنوان یک ارزش شناخته می‌شود.» سهیل اولادزاد با اشاره به اینکه تعداد به نسبت زیادی در فصل سرد سال به فعالیت‌های شکار می‌پردازند، می‌افزاید: «فکر نمی‌کنم شکار به عنوان یک شغل اصلی با توجه به محدودیت زمانی که دارد مطرح باشد. بیشتر به نظر می‌رسد شکار به عنوان یک فعالیت تفریحی درآمده است. اقدامی که انجام آن به صورت تفریحی از سوی مراجع نیز به شدت رد می‌شود.» وی ادامه می‌دهد: «علاوه بر آنچه که گفته شد، با توجه به اینکه برخی از دامگاه‌داران برای شکار در این فصل‌یک زمین را برای تنها ۳ ماه به مبلغ ۱۵۰ میلیون تومان اجاره می‌کنند، می‌توان به این نتیجه رسید که این افراد قطعاً از روی نیاز دست به شکار و برپایی دامگاه‌ها نمی‌زنند.» این دوست‌دار محیط‌زیست با اشاره به اینکه می‌توان با یک حساب سرانگشتی به مبلغی بالای ۴۰۰ میلیون تومان رسید که این افراد درآمد کسب می‌کنند، ادامه می‌دهند: «به طور قطع حتی جریمه و جمع‌آوری دامگاه‌ها هم نمی‌تواند آن‌ها را از ادامه این کار منصرف کند.» اولادزاد بیان می‌کند: «در مرحله اول برای جلوگیری از این قتل عام از همان دوره مدرسه برای مردم تبعات شکار را فرهنگ‌سازی کرد. در غیر این صورت نمی‌توان جلوی این مشکل را گرفت.» در کنار این مسئله موضوعی که این دوستدار محیط‌زیست به آن انتقاد می‌کند این است که مسئولان کل سال سکوت می‌کنند و برنامه‌ای برای جلوگیری از این معضل ندارند و فقط در بازه زمانی فصل شکار دست به کار می‌شوند. این موضوعی نیست که بتوان طی یک ماه و دو ماه آن را برطرف کرد. بنابر این نیازمند برنامه‌ای بلند مدت است.

حمایتی برای رفع معضل شکار نیست

به نظر می‌رسد تنها در منطقه فریدون کنار مازندران بیش از هزار دامگاه وجود داشته باشد و هر ساله بیش از یک میلیون پرنده مهاجر شکار شوند. در این خصوص مدیرکل حفاظت محیط‌زیست مازندران ضمن انتقاد شدید از کشتار وسیع پرندگان در این فصل به خبرنگار «جوان» می‌گوید: «صید وسیع پرندگان به دو دهه پیش برمی‌گردد. در این سال‌ها ضمن اجرای برنامه‌های متعدد، متأسفانه هیچ کدام این معضل را کاهش نداده‌اند. چراکه تعدادی از مسئولان هر بار در اجرای چنین برنامه‌هایی سنگ اندازی کرده‌اند. گویی آن‌ها هم ذی‌نفع هستند که نمی‌گذارند معضل قتل عام پرندگان برای همیشه برطرف شود.» حسینعلی ابراهیمی کارنامی با اشاره به اینکه امسال در سه مرحله کار جمع‌آوری دامگاه‌ها را اجرایی کردیم، ادامه می‌دهد: «تاکنون هزار و ۱۵۰ رشته دام به ویژه ۲ هزار و ۳۰۰ پایه را تخریب کردیم، اما مسئله‌ای که وجود دارد این است که به دلیل سود بالای شکار پرندگان، دوباره این شکارچیان دام‌هایشان را شب می‌گسترانند و به فعالیت خود ادامه می‌دهند.» ابراهیمی کارنامی با بیان اینکه گره زدن معیشت مردم به شکار پرندگان کاری اشتباه است، بیان می‌کند: «این افراد یک درصد مردم هم نیستند، اما حمایت همه جانبه برخی از مسئولان نمی‌گذارد این معضل برطرف شود. این مشکل قطعاً رفع شدنی است، اما با ۲۵۰ محیط‌بان توان مقابله با متخلفان را در این زمینه نداریم.»

شکارچیان را به رسمیت بشناسیم

موضوعی که کارشناسان متعدد بار‌ها بر آن تأکید کرده‌اند این است که دامگاه‌داران افراد ثروتمند و سودجویی هستند و فعالیت آن‌ها رابطه معناداری با معیشت مردم استان ندارد. اما در مقابل این کارشناسان، یکی دیگر از دوستداران محیط‌زیست که بار‌ها از نزدیک زندگی شکارچیان را دیده است، با قاطعیت به «جوان» می‌گوید: «اینکه بگوییم دامگاه داران ثروتمندانی هستند که پرندگان را قتل عام می‌کنند اشتباه است. درست است که صاحب دامگاه قطعاً فردی ثروتمند است، اما در هر مزرعه دامگاه‌دار حدود ۴۰۰ نفر اعم از شکارچی، نگهبان و … فعالیت می‌کنند که همگی آن‌ها از شرایط اقتصادی خوبی برخوردار نیستند و قطعاً به این کار نیاز دارند.» حمیدرضا میرزاده با اشاره به اینکه فشار اقتصادی رابطه مستقیمی با موضوع افزایش شکار پرندگان دارد، ادامه می‌دهد: «ما نمی‌توانیم چشممان را روی خانواده‌های زیر خط فقر ببندیم. وقتی در مورد دامگاه صحبت می‌کنیم همیشه دامگاه‌دار بزرگ را می‌بینیم که پولدار و ملاک هست. اما آیا فقط آن یک نفر کار شکار را انجام می‌دهد؟ شاید تعداد کل دامگاه‌داران پولدار به حدود ۵ نفر برسد. اما کسانی که به این طریق معیشت گذرانی می‌‎کنند بالای چندصدنفر هستند.» وی ادامه می‌دهد: «چهار سال پیش پیشنهادی برای رفع این مشکل مطرح کردم و مورد توجه قرار نگرفت. اگر می‌خواهیم این مشکل برطرف شود، باید یک صنف برای شکارچیان ایجاد کنیم، به آن‌ها خدماتی همچون بیمه ارائه دهیم و با اهدای تأییدیه بهداشتی و قیمت‌گذاری مناسب هم سود شکارچی را در نظر بگیریم و هم این مشکل را ریشه‌ای رفع کنیم.» وی تأکید می‌کند: «تا زمانی که بخواهیم با قانون در مقابل معیشت شکارچیان بایستیم به طور قطع شکست می‌خوریم.»