این رودخانه پس از آبیاری اراضی کشاورزی در خرمشهر به اروندرود ملحق شده و پس‌ از آن راهی خلیج‌فارس می‌شود.

رودخانه کارون تا دهه ۳۰ قابلیت کشتیرانی داشت، اما در سال‌های اخیر با بحران‌های زیست‌محیطی همچون شوری آب، کاهش عمق، افزایش آلاینده‌ها و انتقال آب از سرشاخه‌ها روبرو بوده است که این فجایع با بارش‌های بسیاری که در سال جاری پدید آمد، مشمول طغیان شد.

بر اساس این گزارش، این روزها پس از هر بارندگی‌های بیشترین تصاویری که در شبکه‌های  اجتماعی دست‌به‌دست می‌شود مربوط به طغیان رودخانه کارون است، طغیانی که شاید با یک‌سوم حجم واقعی کارون به وقوع پیوسته است اما علت چیست؟

علت این طغیان‌های زودهنگام به‌طور حتم ساخت‌وساز غیرقانونی و عدم لایروبی کارون در محدوده شهری است، که عرض متوسط ۲۵۰ متری رودخانه را در بخش‌هایی به کمتر از ۵۰ متر کاهش داد.

تعرض به حریم رودخانه یکی از عامل‌های طغیان رودخانه

سه یا چهار سال گذشته یکی از مهم‌ترین تصمیمات استراتژیکی استاندار وقت خوزستان (عبدالحسن مقتدایی) در دولت یازدهم، امضای تفاهم‌نامه یک هزار و ۳۰۰ میلیارد تومانی با هدف توسعه مناطق گردشگری خوزستان بود، اگرچه این تفاهم‌نامه خوزستان را به قطب گردشگری آبی کشور تبدیل می‌کرد اما تنوع ساخت‌وسازها و تعرض به حریم رودخانه یکی از عوامل مهم طغیان رودخانه و سیلاب است.

یک مهندس عمران آب در این باره به فارس گفت: ساخت‌وساز بالاتر از حریم ۲۵ ساله در شهرهایی که با خطر جاری شدن سیلاب روبه‌رو است، در کمیسیونی متشکل از معاونت عمرانی استانداری، سازمان آب و برق یا برق منطقه‌ای، بخش املاک و اراضی اداره کل منابع طبیعی، شهرداری‌ها، محیط‌زیست و احتمالاً نماینده‌ای از ثبت‌ اسناد موردبررسی قرار می‌گیرد؛ چنانچه مجوز ساخت‌وساز در حریم رودخانه از سوی این کمیسیون صادر شود، این امر قانونی می‌شود.

کوچک کردن حریم رودخانه

یک فعال محیط‌زیست نیز در این خصوص ابراز کرد: با کاهش ورودی آب به رودخانه، حریم رودخانه کاهش پیدا کرده و این عامل سبب می‌شود متولیان رودخانه برای ساخت‌وساز، حریم رودخانه را کوچک‌تر کنند، هنوز مشخص نشده است که چه کسی اجازه این ساحل سازی غلط را داده است و هرچند وقت یک‌بار یک سازمانی از این ساخت‌وسازها انتقاد می‌کند.

این فعال محیط زیست ادامه می‌دهد: در برخی از نقاط جاده ساحلی رودخانه کارون تابلوهای حریم رودخانه در وسط جاده قرار دارد اما سؤال اینجا است که اگر حریم رودخانه در وسط جاده قرارگرفته پس چه کسی و بر چه اساسی اجازه ساخت‌وساز را داده است.

در ابتدا سازمان آب و برق خوزستان مخالفت خود را با اجرای پروژه‌ها در حریم رودخانه اعلام کرد اما طولی نکشید که پافشاری استاندار وقت و ادامه آن بدون لحاظ پیامدهای زیست‌محیطی با توجه به اینکه کارون در این سال‌ها کمترین حجم از آب را تجربه می‌کرد، توسط استاندار فعلی علاوه بر رساندن برخی پروژه‌ها به مرحله بهره‌برداری مجوز پروژه دیگری مانند پل طبیعت نیز گرفته شد.

برخورد قهری با ساخت‌وساز در حریم کارون

مدیرعامل سازمان آب و برق خوزستان در این رابطه می‌گوید: در صورت مشاهده ساخت‌وساز در محدوده و بستر رودخانه کارون، موضوع  به مراجع قضایی ارجاع می‌شود، اگر سال‌های گذشته جلوی تعرض‌ها به رودخانه کارون گرفته می‌شد هم‌اکنون  شاهد آب‌گرفتگی اراضی کشاورزی نبودیم.

محمدرضا شمسایی با اشاره به وجود برخی سازه‌های بتنی در حاشیه رودخانه کارون و تبدیل اراضی بستری این رودخانه به کشت محصولات کشاورزی افزود: در سیلاب اخیر بخشی از اراضی کشاورزی در محدوده کارون دچار آب‌گرفتگی شد؛ در شورای کیفی رودخانه کارون بارها موضوع ساخت‌وسازهای غیرقانونی در حاشیه رودخانه کارون مطرح شد.

وی با بیان اینکه تعلل و کوتاهی در اجرای قانون و تعرض به بستر رودخانه کارون، وضعیت زیست‌محیطی کارون را با مشکلات زیادی روبه‌رو کرده است، گفت: مجوز تخریب چندسازه در محدوده بستر کارون اخذ شده است؛ در آینده با هرگونه ساخت‌وساز بدون مجوز و غیرقانونی برخورد قانونی و قهری می‌شود؛ تجاوز به حریم رودخانه کارون به‌گونه‌ای است که با بروز هر سیلاب معمولی، اراضی زیادی زیرآب می‌رود.

بر اساس این گزارش، این در حالی است که سازمان آب و برق خوزستان ظرف سال‌های گذشته که پروژهای تفریحی و گردشگری در حریم رودخانه کارون شدت گرفت واکنشی از خود نشان نداد و استانداران دولت‌‌های یازدهم و دوازدهم، خود پیشتاز تجاوز به حریم رودخانه بود و تاکنون در خصوص چرایی اختصاص بودجه به این پروژه‌ها توضیحی ارائه نکردند.

کوچک کردن عرض رودخانه برای سرپوش گذشتن بر بی‌آبی کارون

 مدیرعامل سازمان عمران ساحل کارون، ساخت‌وسازهای غیرمجاز در حریم رودخانه کارون را رد کرده و می‌گوید: مجوز احداث ۴ مجموعه تفریحی گردشگری در دوره مقتدایی استاندار سابق گرفته شد؛ مجوز احداث پل طبیعت نیز در زمان غلام‌رضا شریعتی استاندار فعلی گرفته شد.

در سال‌های گذشته که خبری از بارندگی‌های شدید نبود، تجاوز به حریم رودخانه و اجرای طرح‌های عمرانی به‌وسیله زد و بندهای پنهانی به لحاظ نداشتن پیوست‌های زیست‌محیطی و از طرفی دیگر کوچک کردن عرض رودخانه برای سرپوش گذاشتن بر خشک شدن و بی‌آبی و پُر نشان دادن آن، رودخانه را دچار چالش جدی کرد.

اینکه برای احداث چند پروژه تفریحی و گردشگری در دل کارون چگونه مجوز صادرشده است و دستگاه‌هایی مانند شهرداری و سازمان آب و برق بر چه اساسی با این پروژه‌ها همراهی کردند و بعدها شهرداری زیر بار این مجوزها نرود و سازمان آب برق تنها مجوز اسکله‌ها را بپذیرد سوالاتی است که تاکنون برای رفع ابهام آن‌ها پاسخ صریحی از دستگاه‌های مسئول شنیده نشده است از طرفی اگر شهرداری مجوزی صادر نکرده چرا طبق ماده کمیسیون ۱۰۰ حکم به لغو مجوز ساخت‌وسازهای حریم رودخانه نداده است.

  در ماده یک آیین‌نامه مربوط به بستر و حریم رودخانه‌ها مصوب ۱۱ آبان ماه ۱۳۷۹ هیأت‌وزیران آمده است؛ حریم انهار طبیعی، رودخانه‌ها و مسیل‌ها (اعم از اینکه آب دائم یا فصلی داشته باشند) و مرداب‌ها و برکه‌های طبیعی برای عملیات لایروبی و بهره‌برداری از یک تا بیست متر و برای حفاظت کیفی آب رودخانه‌ها، انهار طبیعی و برکه‌ها تا یک‌صد و پنجاه متر «تراز افقی» از منتهی‌الیه بستر خواهد بود که بنا به مورد و نوع مصرف و وضع رودخانه، نهر طبیعی و برکه به‌وسیله وزارت نیرو یا شرکت‌های آب منطقه‌ای تعیین می‌شود و حریم کیفی برای رودخانه‌ها، انهار طبیعی و برکه‌های تأمین‌کننده آب شرب مقطوعاً یک‌صد و پنجاه متر خواهد بود.