نیو صدر: ۲ سال پیش همین موقع، خشکی، گردوخاک را مهمان زندگی خوزستانی‌ها کرد و حالا باران، سیلی عظیم را در این منطقه راه انداخته؛ سیلی که باعث تخلیه کامل یک شهر شده.

به طور کلی در دو روز گذشته ۲۰ استان در غرب و جنوب غرب کشور درگیر سیل شدیدی شده‌اند، تا حدی که تعدادی از اهالی ۱۱ روستا در شوش، ۶ روستا در شوشتر، ۱۲ روستا در دشت آزادگان، ۶ روستا در دزفول و شهر رفیع در هویزه تخلیه شده‌اند و در منازل اقوام، مساجد و مدارس و اردوگاه‌های اسکان اضطراری، ساکن شده‌اند، برخی از سیل‌بندها تخریب شده‌اند و…

وقوع چنین حادثه‌ای در این موقع از سال در استان خوزستان باعث تعحب افراد زیادی شده، به طوری که برخی این میزان بارش را اتفاقی بی‌سابقه در ۴۰ سال گذشته دانستند و انگشت اتهام را به سمت تغییراقلیم گرفتند.

از سوی دیگر گروهی از متخصصان هم معتقدند نمی‌توان سیل اخیر خوزستان را به طور قطع به تغییراقلیم و گرمتر شدن کره زمین ربط داد، ‌آن‌ها می‌گویند انگشت اتهام سیل اخیر همچنان به سمت تغییراتی است که انسان به طور مستقیم در طبیعت ایجاد کرده.

تغییراقلیم، آمار سیل ‌های را غرب و جنوب غرب ایران افزایش می‌دهد

تغییراقلیم و تاثیر آن روی رخ دادن رویدادهای شدید زیست‌محیطی مثل سیل، موضوعی است که در چند سال گذشته در رابطه با پیامدهای آن در ایران بحث‌های فراوانی شده.

اعضای این تیم تحقیقاتی کریم عباسپور، دکترای علوم طبیعی، محقق و رئیس گروه خاک، آب‌های زیرزمینی و زباله در موسسه فدرال علوم و تکنولوژی مرتبط با آب سوئیس، در این رابطه چند سال پیش مطالعه انجام داده بودند و به این نتیجه رسیده بودند که تغییراقلیم منجر به خشکسالی‌های مداوم و افزایش سیل در ایران می‌شود.

نتایج مطالعات آن‌ها نشان می‌داد که احتمال وقوع سیل‌های مرگبار در جنوب غرب و غرب کشور در بین سال‌های ۲۰۰۶ تا ۲۰۵۰ افزایش پیدا می‌کند.

ارتباط سیل اخیر و تغییراقلیم؛ «آسمان» مقصر است؟

این موضوعی است که بهلول علیجانی، استان اقلیم‌شناسی دانشگاه خوارزمی هم نتایج آن و ارتباطش با سیل‌های اخیر را تایید می‌کند.

 این استاد دانشگاه در این رابطه گفت: « ببینید کشور ما در یک منطقه نیمه خشک قرار دارد. در این مناطق یا یک سال اصلا باران نداریم یا به طور ناگهانی باران می‌بارد. در همین خوزستان، که اکنون سیل این همه خسارت به همراه داشته در سال‌های پیش این مواقع درگیر گردوخاک بود، مشکلی که از خشک بودن ناشی می‌شود. از سویی در این موقع سال ما در اطراف خوزستان باید انتظار بارش برف را داشته باشیم و نه باران. حالا وقتی این دو موضوع را کنار هم می‌گذارید به این نتیجه می‌رسید که تغییراقلیم عامل ایجاد این وضعیت است.»

در واقع یکی از پیامدهای تغییراقلیم افزایش بی‌نظمی و پدیده‌های شدید زیست‌محیطی است، گرمایش زمین باعث ایجاد تغییرات فراوانی در اقلیم شده و این خود پیامدهای مختلفی به همراه دارد؛ از خشکسالی تا سیل.

علیجانی در این رابطه توضیح داد: « الان داریم پدیده‌های این چنینی را مشاهده می‌کنیم، باران نمی‌بارد اما ناگهان به طور شدید می‌بارد.»

اما برخلاف علیجانی برخی از کارشناسان هم معتقدند که حادثه‌ای که در چند روز گذشته اتفاق افتاده موضوعی طبیعی بوده که بارها در خوزستان مشاهده شده و نمی‌تواند به سادگی آن را به تغییراقلیم ارتباط داد. احد وظیفه مدیرکل بخش پیشبینی و هشدار سازمان هواشناسی از این گروه است.

او در این رابطه توضیح داد: ببینید به هرحال اقلیم تغییر کرده و تغییرات آن هم ملموس است. یکی از این تغییرات هم در زمینه بارش است، موضوعی که باعث شده کاهش میانگین بلندمدت باران  به اندازه ۵۰میلی‌متر است.اما در رابطه با بارش‌های اخیر باید این را بگویم که این بارش‌ها اصلا ناگهانی نبود، ما از ۱۰ روز قبل انتظار آن را داشتیم، قبل از اطلاعیه دادیم و حتی بارش را به شکل کمی برآورد کردیم. اگر بارش‌های خوزستان را به شکل بلندمدت ببینیم سال‌های قبل هم این میزان بارندگی را در این استان تجربه کرده بودیم.

به گفته وظیفه مجموع بارندگی‌های استان اهواز در سال ۲۰۱۸ و ابتدای ۲۰۱۹ کمتر از سال ۱۹۹۷ میلادی است و به طور کلی این اظهار نظر که این بارش‌ها در ۴۰ سال اخیر بی‌سابقه بوده اظهار نظر درستی نیست.

وظیفه توضیح داد: «به طور کلی یک فصل یا یک سال بارش زیاد را نمی‌توان به تغییراقلیم نسبت داد. تغییراقلیم یک موضوع بسیار فراگیر است و نمی‌توان هر تغییر کوچکی را به این موضوع ربط داد. از سویی موضوع بی‌سابقه بودن بارندگی در ۲ روز هم باید بررسی شود، نباید مثل افراد عادی هیجان باشیم و وقتی یک باران آمد آن را به تغییراقلیم ربط بدهیم و بگوییم این نوع بارندگی‌ها بی‌سابقه بودند.»

راه حل بحران؛ ایجاد تغییرات در «زمین»

اما با وجود اختلاف نظراتیی که در رابطه با ارتباط سیل اخیر و تغییراقلیم وجود دارد، اکثر کارشناسان معتقدند به هر حال در آینده سیل‌های ایران به دلیل تغییراقلیم بیشتر می‌شود و این بحران با ایجاد تغییراتی در برخی از سیاست‌ها ایجاد می‌شود.

مدیرکل بخش پیشبینی و هشدار سازمان هواشناسی در این رابطه توضیح داد: ببینید باران یک مسئله است و سیلی که روی زمین جاری می‌شود یک مسئله دیگر. از نظر بارش اتفاقی که افتاده بی‌سابقه نبوده، اینکه این بارش منجر به سیل شده عوامل مختلفی می‌تواند داشته باشد، عواملی مثل میزان باز کردن دریچه سدها، از بین رفتن جنگل‌ها و …

خشکسالی از اصلی‌ترین موضوعاتی که باعث جاری شدن سیل روی زمین می‌شود، نبود منابع آبی باعث از بین رفتن پوشش گیاهی می‌شود، نبود پوشش گیاهی منجر به فرسایش خاک.

مجموعه این اتفاقات باعث می‌شود تا دیگر آب کمتری توسط خاک‌ها جذب شوند و در نتیجه به با بارش باران سادگی سیل در مناطق مختلف جاری و از سوی دیگر با وزش باد، گردوخاک در هوا پخش شود.

این اتفاقی است که اهواز هم با آن درگیر شده به طوری گزارش‌ها نشان می‌دهد که سالانه در هر هکتار از اراضی این منطقه ۲ تا ۵۰ تن خاک فرسوده می‌شود.

استاد اقلیم‌شناسی دانشگاه خوارزمی در همین رابطه یک راهکار پیشنهاد می‌کند:‌ « ما چون در یک منطقه خشک هستیم، باید آمادگی این را داشته باشیم که آب، این بارش‌های شدید را ذخیره کنیم. اگر بتوانیم اینکار کنیم حداقل آب سفره زیرزمینی بالا می‌آید.یعنی با وجود پیامدهایی که این بارندگی‌ها دارند، ما می‌توانیم به نوعی از آن‌ها ب رای ذخیره آب زیرزمینی استفاده کنیم.»