پدیده کودک همسری، آزار جسمی زیر لباس عروسی
عـصــر جـنــوب| asrejonoob.ir: مهم‌ترین دلیل ازدواج کودکان مساله فقر است، یعنی فقر باعث می‌شود که خانواده‌ها تلاش کنند به اصطلاح از «نان‌خورهای‌شان» کم کنند.
گذار از کودکی و رسیدن به بزرگسالی یعنی بلوغ.
فردی که از نظر جنسی توانایی تولید مثل دارد، بالغ نامیده می‌شود.
برای رسیدن به این مرحله باید تغییرات جسمانی در بدن مرد و زن صورت بگیرد. یعنی تمام صفات جنسی (تناسلی، بدنی، روحی) رشد کامل بیابند تا پس از آن به پسر یا دختر، مرد و زن گفته شود.
بلوغ در دختران از سن ۹ تا ۱۶ سالگی در تغییر است؛ نژاد، آب وهوا، وراثت، نوع تغذیه، شرایط فرهنگی، روابط عاطفی و اجتماعی موجب می‌شود که سن بلوغ در دختران تغییر پیدا کند.
نخستین نشانه شروع بلوغ در دختران، قاعدگی است که معمولا از ۹ تا ۱۸ سالگی و زمانی که وزنِ دختران تقریبا به ۵۰ کیلو رسید (دخترانِ بسیار لاغر دیرتر قاعده می‌شوند) آغاز می‌شود.
بطور متوسط دختران برای نخستین بار در سن ۱۳ سالگی دچار عادت ماهیانه یا قاعدگی می‌شوند.
این در حالیست که در کشور ما، آمار ازدواج زیر ۹ سال بیش از ۳۰۰ نفر و آمار ازدواج زیر ۱۳ یا ۱۴ سال در دختران ۳۰ هزار تا ۴۰ هزار نفر اعلام شده است.
این فعالیت ناراحت‌کننده، کودک همسری نامیده می‌شود. کودک همسری با حقوق اساسی کودکان متعارض است چراکه حق کودکی را از آنان سلب می‌کند. همچنین حق رشد و بقا کودک را در خطر قرار می‌دهد. حتی ممکن است مانع تحصیل او نیز بشود.
به همین دلیل ازدواج کودک مغایر با حقوق اساسی کودکان طبق پیمان نامه جهانی حقوق کودک است و باید نسبت به رفع این معضل تدابیر قانونی اتخاذ شود.
کودک همسری
مهم‌ترین دلیل ازدواج کودکان مساله فقر است، یعنی فقر باعث می‌شود که خانواده‌ها تلاش کنند به اصطلاح از «نان‌خورهای‌شان» کم کنند.
با توجه به پیمان‌نامه مذکور، که یک کنوانسیون بین‌المللی است و ایران هم عضوی از آن است، افراد زیر سن ۱۸ سال کودک به شمار می‌روند.
در ماده ۹ این پیمان‌نامه گفته شده کشورهای طرف کنوانسیون تضمین می‌کنند که کودکان علیرغم خواسته‌شان از والدین خود جدا نشوند، مگر در مواردی که مقامات ذیصلاح مطابق قوانین و مقررات و پس از بررسی‌های قضایی مصمم شوند که این جدایی به نفع کودک است. این گونه تصمیمات ممکن است در موارد به خصوصی از قبیل سوءاستفاده و یا بی‌توجهی والدین کودک و یا هنگام جدا شدن والدین از یکدیگر ضرورت یابد و در این صورت باید در مورد محل اقامت کودک تصمیمی اتخاذ شود.
ازدواج کودکان پیامدهای اجتماعی بدنبال دارد که شامل ثبت نشدن ازدواج‌ها و نداشتن اوراق هویتی، ظهور پدیده کودک بیوه، خشونت خانگی و همسرآزاری، تن فروشی، فرار از خانه، کارتن خوابی، محرومیت تحصیلی، فاصله سنی زیاد با همسر، خودسوزی و خودکشی و در نهایت بازتولید چرخه فقر است.
فعالان حقوق کودک به دلایل آسیب‌های اجتماعی و پایمال شدن حقوق کودکان با پدیده ازدواج کودکان زیر ۱۳ سال به شدت مخالف هستند و معتقدند کودک همسری نوعی کودک آزاری جنسی است.
در همین راستا، طیبه سیاوشی عضو فراکسیون زنان مجلس شورای اسلامی طرحی موسوم به «کودک-همسری» را درباره ممنوعیت ازدواج کودکان زیر ۱۳ سال به مجلس ارائه داد، اما این طرح در مجلس رد شد!
این نماینده مجلس شورای اسلامی در رابطه با رد طرح کودک همسری در کمیسیون قضایی گفت:
«گفته می‌شود این کار خلاف شرع و عرف است زیرا دختران بعد از ۹ سالگی می‌توانند با رأی دادگاه و ولی قهری ازدواج کنند.»
سیاووشی درباره نظر مراجع تقلید درخصوص این طرح گفت: قبلا در خصوص این طرح با مراجع دیدار داشتیم و فتوای آن را هم گرفته‌ایم قطعا تمام تلاش خودمان را برای این موضوع به کار خواهیم بست و بر اساس آئین‌نامه پیگیری‌های لازم را خواهیم داشت تا این طرح به تصویب برسد.
مونیکا نادی، یکی از فعالان حقوق کودک نیز در این رابطه گفته:
«متاسفانه بسیاری از مخالفین با این طرح معتقدند که این طرح تقلیدی از دیدگاه‌های غربی است و آن را یک ژست بین‌المللی تلقی می‌کنند. اما موضوع اصلی در این خصوص، نقض حقوق اساسی کودکان در کودک همسری است. در قوانین داخلی، کودکی که زیر ۱۸ سال سن دارد برای امورمالی و شرکت در انتخابات و رانندگی فاقد اراده سالم تلقی می‌شود اما همان کودکان برای ورود به یک رابطه جدی مثل ازدواج، قانونا مجاز هستند.»
پیامدهای جسمی ازدواج کودکان نیز افزایش سقط، زایمان زودرس، افزایش تولد نوزادان کم وزن در سنین نوجوانی، فشار زیاد برای بارداری، حاملگی و سایر بیماری‌های مرتبط با HIV مثبت و … است.
کودک همسری چه تبعات و آسیب‌هایی بدنبال دارد؟
شرایط فرهنگی و اجتماعی جامعه در زمان کنونی، بلوغ جسمی و روانی و حتی بلوغ جنسی کودکان را تحت تاثیر قرار داده و سبب شده تا کودکان دیرتر به بلوغ برسند. حتی در جامعه کودکانی را می‌بینیم که از نظر جسمی و جنسی بالغ شده اما به بلوغ فکری نرسیده‌اند و در نتیجه، کاملا طبیعی است که آمادگی ازدواج سالم و مناسب را نداشته باشند.
بهترین سن ازدواج بین ۱۸ تا ۲۵ سال و حداکثر ۳۰ سال است. ازدواج زیر ۱۸ سال برای بارداری بسیار خطرناک است، تولد کودکان کم وزن که زمینه ای برای اختلالات ژنتیک است، ایجاد معلولیت‌ها و زایمان زودرس از عوارض بارداری مادر در سن کم تر از ۱۸ سال است.
یک متخصص زنان نیز درباره عوارض احتمالی بارداری در سنین زیر ۱۸ سال، تاکید کرده که ممکن است دختران در سنین کمتر از ۱۸ و ۲۰ سالگی و گاهی ۲۵سالگی به بلوغ فیزیکی نرسند؛ که این مسئله عوارضی در این دوران خواهد داشت. این متخصص زنان بیان کرده که در سنین کمتر از ۱۸ سال استخوان‌ها نیاز به تکامل و ایجاد ذخیره استخوانی دارند تا بعد از ۵۰ سالگی که برداشت کلسیم از استخوان‌ها آغاز می‌شود به مشکل برنخورند. با توجه به این موضوع وقتی بارداری در سنین پایین اتفاق می‌افتد، ذخیره استخوانی مادر به سمت جنین می‌رود.
موارد زیر را می‌توان از بارزترین تبعات و آسیب‌های کودک همسری برشمرد:
– جدایی ناگهانی کودکان از دنیای کودکانه‌شان
– ناتوانی جسمی دختران برای مادر شدن
– مشکلات زایمان‌های زود هنگام
– ناتوانی در نگهداری از زندگی و فرزند
– بیوه شدن زود هنگام
– طلاق
– طلاق‌های عاطفی زوجین پس از افزایش سن
– نداشتن زایمان طبیعی به دلیل رشد ناکافی لگن زنان
– کم خون بودن به دلیل نامرتب بودن عادت ماهیانه در سنین پایین و مشکلات کروموزومی
– نداشتن آمادگی بارداری از نظر روحی و روانی
علل گرایش برخی خانواده‌ها به ازدواج کودکان چیست؟
علت گرایش برخی خانواده‌ها به ازدواج کودکان را باید در فرهنگ، سنت و عرف حاکم منطقه‌ای و همچنین مسائل اقتصادی دانست.
مشکلات جامعه به خصوص معضلات اقتصادی، اجتماعی و بیکاری در این موضوع بسیار موثر است. چراکه در بسیاری از مواقع مشاهده می‌شود که خانواده‌ها به دلیل مشکلات اقتصادی فرزندان خود را به ازدواج در می‌آورند تا از این راه هم فرزندشان تامین اقتصادی شوند و هم خودشان از زیر بار تامین نیازهای کودکانشان خارج شوند.
حتی بعضی از خانواده‌ها از ازدواج کودکان خود منافع مالی به دست می‌آورند.
ازدواج کودکان زیر ۱۰ سال
در میان ازدواج‌های در سنین پایین، کودکان زیر ۱۰ سال نیز دیده می‌شوند. این آمارها به شرح زیر است:
– سال ۹۰: ۲۲۰ کودک زیر ۱۰ سال
– سال ۹۱: ۱۸۷ کودک زیر ۱۰ سال
– سال ۹۲: ۲۰۱ کودک زیر ۱۰ سال
– سال ۹۳: ۱۷۶ کودک زیر ۱۰ سال
– سال ۹۴: ۱۷۹ کودک زیر ۱۰ سال
بیشترین ازدواج‌های کودکان در استان خراسان رضوی ثبت شده است. این استان با ثبت ۶۷۵۹ مورد از ازدواج کودکان در رتبه اول قرار دارد. درحالی که به نظر می‌رسد به دلیل حضور بیشتر اتباع کشورهای دیگر در استان‌های شرقی کشور که اوراق شناسایی ندارند، امکان ثبت ازدواج آنها فراهم نباشد و به همین دلیل این آمار می‌تواند بیش از این مقدار باشد.
استان آذربایجان شرقی با ۳۳۴۸ مورد، رتبه دوم و استان سیستان و بلوچستان نیز با ثبت ۲۳۵۵ مورد ازدواج کودکان ۱۰ تا ۱۴ سال، رتبه سوم را به خود اختصاص داده اند.
استان خوزستان با ۲۱۵۰ مورد ازدواج ثبت شده کودکان ۱۰ تا ۱۴ سال، رتبه ۴ کشور را به خود اختصاص داده است، استان تهران نیز با ۱۷۴۲ مورد، در رتبه ۸ این جدول قرار گرفته است.