عـصــر جـنــوب| asrejonoob.ir: جای سوزن انداختن ندارد، صندلی‌های چیده شده در سالن انتظار مطب پر است از آدم‌هایی که نفس‌هایشان به سختی بالا می‌آید، در هر حرفی که می‌زنند ردی از ذرات کوچک کشنده در ریه‌ها دیده می شود. ناتوان از مقابله با این ذرات، ریه هایشان را برای مداوا آورده‌اند.

مریم تنها ۲۳ سال دارد، سرفه‌هایش پیاپی است و صدایشان می‌پیچد در تمام مطب، ماسک سفید رنگی روی بینی و دهانش تنها چشمانی اشک آلود از او نشان می‌دهد. نزدیک می‌شوم با هر بار سرفه اشک چشمانش بیشتر می‌شود. می‌پرسم گریه می‌کنی؟ چشمانش ریز می‌شوند، می‌خندد و می‌گوید: «نه. سرفه که می‌کنم چشمانم اشک می‌ریزد، هر چند دلم می‌خواهد بزنم زیر گریه».

آن طرف‌تر هم صدای سرفه می‌آید کودکی کنار مادری اما بدون ماسک. از سرفه‌هایش اذیت می‌شوم، می‌گوید: «اینجا که بیایی دیگر سرفه شنیدن چیز عادی هست باید تحمل کنی».

دلش می خواهد از این شهر برود، حال خوبش را بسته به این می‌داند «می گویند از خاک است، این گرد و خاک لعنی برای ما ریه نگذاشته، نفس کشیدن برایم سخت شده دکتر هم گفته است باید از اینجا بروی، اینجا موندن سمه سم!».

آلرژی و آسم میهمانان ناخوانده خاک

اینجا اکثر مراجعان بیماری مشابهی دارند؛ آلرژی، انسداد ریه و آسم! شاید دیگر برای خوزستانی‌ها این بیماری ها خیلی عجیب نباشد که مشکلات تنفسی و اثر ذرات خاکستری ته نشین شده در ریه‌ها آتشی زیر خاکستر است و هر روز بیش از روز پیش خودشان را نشان می‌دهند. علاج درد دوری از منبع درد است و این دوری غیر ممکن.

محمد هم یکی از آنهاست ریه‌هایش را برای مداوا آورده، در انتظار نوبت ویزیت است؛ گاه و بیگاه نفس‌هایش تنگ می‌شود، می‌گوید: «اهواز آلوده است، هوا که نداریم یا گرد و خاک است یا دود صنایع و شرکت های نفتی، چاره‌ای نداریم مانده‌ایم بلکه فرجی شود اما چه فرجی مردم دلشان خوش است به وعده های بی عمل!» اینها را که می‌گوید مادرش نگاهش می‌کند، لبانش را گاز می‌گیرد انگار می ترسد از دردهایش بگوید.

بیش از ۱۷ سال از آغاز طوفان گرد و خاک در خوزستان می‌گذرد، در این سال ها اهواز به عنوان آلوده‌ترین شهر جهان معرفی شد اما هیچ کس از تبعات گرد و خاک و بیماری‌هایی که در پی آن خوزستانی‌ها را از پا در خواهد آورد سخن نگفت و چاره‌ای نکرد.

در این سال ها حتی آمار بیماران تنفسی محرمانه ماند و هر بار که بروز پدیده ریزگردها شدت می‌گرفت تنها این مدیریت بحران بود که اخطار می‌داد کودکان، سالمندان و بیماران تنفسی از منزل خارج نشوند، اما کسی نگفت آنهایی که ریه‌هاشان سالم است مورد هجوم ریزگردها قرار دارند که یک شهر تعطیل نشدنی بود و ریزگردها همیشگی!

آلودگی هوا و رشد دوبرابری آسم در خوزستان

در دو سال اخیر با رشد بیماری های تنفسی و ملموس شدن این رشد اگرچه برخی آمارهای آلودگی هوا همچنان محرمانه مانده اما مسئولان و متولیان حوزه بهداشت زبان به بیان حقایقی گشودند.

دکتر محمدرضا فضل اللهی عضو مرکز تحقیقات ایمونولوژی، آسم و آلرژی دانشگاه علوم پزشکی تهران با اعلام نتایج مطالعه «شیوع آسم در ایران» می‌گوید: شیوع این بیماری در استان‌هایی مانند سیستان و بلوچستان، خوزستان، ایلام و کرمانشاه که در معرض ریزگردها و آلاینده ها هستند، بیشتر از سایر استان‌هاست.

وی متوسط شیوع آسم را در بزرگسالان ایرانی ۹ درصد اعلام می‌کند و می‌گوید: بیشترین میزان شیوع آسم در بین بزرگسالان در استان‌های خوزستان و سیستان و بلوچستان مشاهده می‌شود که بالاتر از ۱۵ درصد است.

دکتر مهدی نجمی رئیس اداره آسم و آلرژی وزارت بهداشت نیز ضمن اینکه افزایش آلودگی هوا و میزان آلرژن‌های محیطی را جزو عوامل اصلی ابتلا به بیماری آسم عنوان می‌کند، می‌گوید: بر اساس بررسی‌هایی که با توزیع پرسشنامه‌های استاندارد بین‌المللی در جمعیت شهری و روستایی صورت گرفته، مشخص شده که آمار آسم در خوزستان دوبرابر آمار کشوری است.

میانگین شیوع آسم در خوزستان ۱۶ درصد

از سویی شکرالله سلمان زاده معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی اهواز افزایش بیماران مبتلا به بیماری مزمن انسدادی ریه و آسم را به دلیل پدیده گرد و خاک تائید می‌کند و می‌گوید:  گرد و خاک می‌تواند در کوتاه‌مدت موجب تشدید حملات آسم، بیماری انسدادی ریه و بیماری قلبی در افرادی که زمینه بیماری قلبی و عروقی دارند، شود.

وی می‌افزاید: گرد و خاک در درازمدت موجب می‌شود تعداد بیماران آسم و انسداد ریه بیشتر شود. همچنین تاثیرات گرد و خاک تنها به مشکلات جسمی ختم نمی‌شود بلکه نشانه‌های روحی و روانی نیز در انسان به وجود می‌آورد.

سلمان‌زاده با بیان اینکه در حال انجام نمونه‌برداری از ذرات خاک هستیم تا بدانیم که میکروب‌های موجود در ذرات خاک عفونی هستند یا خیر تصریح می‌کند: آنچه مشخص است پدیده گرد و خاک در شیوع بیماری‌های آسم و انسداد ریه تاثیر بالایی دارد.

وی بدون ارائه آماری بیان می‌کند، در حال انجام مطالعه‌ای در این زمینه در خوزستان هستیم ولی تاکنون نتایج آن استخراج نشده اما طبق مطالعه‌ای که در سال ۹۳ انجام شد، میانگین شیوع آسم در بزرگسالان خوزستان ۱۶ درصد است.

خاک همه‌چیز را پوشانده

بحران خاک، آلودگی هوا و تبعات ناشی از آن بر سلامت افراد در حالی مطرح می شود که حل این معضل همچنان بدون راهکاری نتیجه بخش و تاثیر گذار مانده است.

در حالی که استاندارد تعیین شده گرد و خاک تنها ۱۵۰ میکروگرم بر متر مکعب است اما خوزستانی ها روزهایی را خاک نفس کشیدند که غلظت آن از مرز ۱۰ هزار میکروگرم بر متر مکعب گذشت.

جواد کاظم نسب الباجی نماینده مردم اهواز در مجلس شورای اسلامی نیز ضمن تایید اینکه بیماری‌های تنفسی در اثر گرد و غبار در خوزستان شیوع پیدا کرده، می‌گوید: گرد و غبار خوزستان به این سادگی‌ها کنترل نمی‌شود بلکه نیازمند زمان، امکانات و آب مورد نیاز است.

وی با اشاره به تبعات بحران ریزگردها در یکسال گذشته تصریح می‌کند: علاوه بر بیماری‌های متعدد فرار نخبگان، متخصصین و کارمندان از استان از دیگر تبعات ریزگردهاست.

بیمارستان تخصصی در حد یک مجوز

افزایش بیماری‌های تنفسی و نبود راهکاری برای کنترل آن در حالی است که بیماران از مشکلات متعددی در زمینه درمانی رنج می‌برند و ساخت بیمارستان تخصصی تنفسی که پیش از این از سوی مسئولان وعده داده شده بود ظاهرا اندر پیچ و خم گرفتاری‌های بسیار است.

ایرج نظری رئیس دانشگاه علوم پزشکی اهواز با اشاره به میزان مراجعات بالای بیماران در زمان بروز گرد و غبار می‌گوید: سال گذشته تنها در مدت دو سه روز حدود یکهزار و ۳۰۰ بیمار به علت مشکلات تنفسی ناشی از گرد و خاک به بیمارستان‌های زیر پوشش داشگاه علوم پزشکی اهواز مراجعه کردند.

وی می‌افزاید: قرار شد بیمارستانی برای بیماری‌های تنفسی در اهواز احداث شود که در حال پیگیری هستیم، ولی تاکنون به مرحله اجرایی نرسیده و باید بودجه ملی در نظر گرفته شود تا پس از آن کار را آغاز کنیم.

ریه های خاک گرفته در جدال

رنگ‌های سرخ و قهوه‌ای خاک همچنان در آلوده‌ترین شهر جهان سرک می کشد، جنگ فرسایشی ریه‌های ناسالم با توفان گرد و غبار  ادامه دارد.

اینجا یا گرد و خاک است یا پر از آلودگی صنایع و شرکت‌های نفتی، زمستان و تابستان ندارد، آدم دلش لک می‌زند برای یک آسمان آبی، اینجا انواع ماسک پوشش آشنایی برای مردمی است که نفسشان تنگ است.

همین بهمن ماه سال گذشته بود که مرد ۴۳ ساله خوزستانی به دلیل هوای آلوده در یک روز خاکی جان باخت، پزشکی قانونی مرگ این مرد به دلیل هوای آلوده را تایید می‌کند اما شاید باید مرگ‌های متعددی اتفاق بیفتد تا فکرهای جدی‌تری برای آلودگی خوزستان شود.

معصومه صالحی