این روزها از میراث فرهنگی خوزستان خبرهای خوبی به گوش نمی رسد. قاچاقچی ها و تخریبگران تاریخ در این استان باستانی به شدت مشغول کارند اما مدیران سازمان میراث فرهنگی به افتتاح پروژه های گردشگری در استان های دیگر سرگرم هستند. علی اصغر مونسان، رییس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری دو روز پیش در حالی برای دومین بار به یزد رفت و امروز برای دومین بار به همدان می رود که وضعیت میراث فرهنگی استان خوزستان در حالت بحران قرار گرفته و دیگر کاری از مدیر کل این استان، مدیران پایگاه های میراث فرهنگی و معاون میراث فرهنگی کل کشور ساخته نیست.

هر روز خبر تازه ای از تخریب و تعرض به بناهای و محوطه های تاریخی خوزستان منتشر می شود. هر چند مدیران استانی اوضاع را عادی می دانند اما خوزستان که به بهشت باستان شناسان شناخته می شود، حالا روزگار خود را با قاچاقچیان آثار باستانی می گذراند. هزاران تپه باستانی در خوزستان در معرض خطر قرار دارد. خانه های تاریخی از ثبت ملی خارج و تخریب می شود. پایگاه های میراث جهانی کمترین بودجه و امکانات را دارند. وضعیت آثار ثبت جهانی خوزستان مناسب نیست و پس از سه سال هنوز موضوع ثبت جهانی شدن شوش برای این استان حل نشده و ثبت جهانی شوش تبدیل به یک چالش استانی شده است.

در خوزستان چه خبر است؟

تنها طی یک ماه گذشته که رییس سازمان میراث فرهنگی در سفرهای اروپایی و ایرانگردی بوده، در خوزستان اتفاقات تخریبی بسیاری رخ داده است. سه روز پیش بخشی از طاق یکی از تونل های اثر ثبت جهانی سازه های آبی شوشتر ریزش کرد، اتفاقی که در صورت توجه نشدن به آن ثبت جهانی این سازه را در معرض خطر قرار می دهد. در تازه ترین اقدام شهرداری بخشی از تلمبه خانه تاریخی دارخوین را تخریب کرده و مدیر کل میراث فرهنگی خوزستان می گوید از شهرداری شکایت کرده است. چند روز پیش از این نگهبان شیفت شب پایگاه میراث فرهنگی آیاپیر دست به تخریب بخشی از اشیای تاریخی این پایگاه زده بود، اتفاقی که هنوز جزییات و علت آن مشخص نیست. طی هفته های اخیر نگرانی از ساخت زیر گذر در شوش افزایش یافته و اصرار برخی از مدیران استانی برای ساخت آن، میراث فرهنگی ایران را دچار چالش کرده است.

پیش از این نیز در اقدامی عجیب بخشی از محوطه های باستانی  و ثبت جهانی چغازنبیل خوزستان در منطقه ویژه اقتصادی قرار گرفت و رییس سازمان میراث فرهنگی در نامه ای به معاون اول رییس جمهور خواستار حفظ این مناطق از محدوده مناطق ویژه شد. اتفاق تخریبی و بی توجهی به میراث فرهنگی خوزستان موضوع تازه ای نیست. سیمان کردن محوطه در خرمکوشک، تخریب خانه بچاری، حفاری‌های گسترده در محوطه بیت مشعوت، خطر ریزش خانه اخوان بهبهان (که می‌تواند منجر به مرگ عابرین شود)، تخریب گسترده بافت بهبهان به دلیل ساخت خیابان حرم تا حرم، تعرض به محوطه باستانی کوهساران، تعرض به محوطه باستانی تل گسر، خروج دو بنای تاریخی در رامهرمز و آبادان در فهرست آثار ملی تنها بخش از اتفاقات تازه در میراث فرهنگی خوزستان است. در این بین صد ها حمام تاریخی، قلعه تاریخی، نقش برجسته و کتیبه باستانی و شیر سنگی در خوزستان هر روز با تخریب و تعرض روبرو هستند.

وضعیت میراث فرهنگی خوزستان در حالی بحرانی شده که رییس سازمان میراث فرهنگی تاکنون به این استان مهم کشور سفر نکرده اما برای افتتاح پروژه های خرد گردشگری به تازگی برای بار دوم به یزد و قزوین و همدان رفته است. معاون میراث فرهنگی کشور نیز در حالی در این سفرها رییس خود را همراهی می کند که چالش های میراث فرهنگی استان خوزستان نیازمند رسیدگی فوری و حضور مسئولان در این استان است. اتفاقات چند ماه اخیر نشان می دهد که اداره کل میراث فرهنگی استان خوزستان دیگر نقشی در حفاظت و مدیریت میراث فرهنگی این استان ندارد و خوزستان نیازمند توجه ویژه است.