تولید سالانه ۳۰ میلیون تن پسماند صنعتی در کشور اصفهان و خوزستان در صدر تولید پسماندهای صنعتی کشور
عصر جنوب – asrejonoob.ir:در بررسی پراکندگی جغرافیایی تولید پسماندهای صنعتی، استان‌های صنعتی اصفهان و خوزستان با اختلافی چشمگیر در صدر تولید پسماندهای جامد و مایع صنعتی کشور قرار دارند، دلیل این امر نیز حضور واحدهای تولیدی است که بیشترین پسماندها از طریق آنها تولید می‌شود.
امروزه آسیب‌های ناشی از فناوری‌های نوین و تولید انبوه کالاها به حدی است که محیط‌زیست را از مساله حاشیه‌ای به دغدغه حیاتی و اصلی تبدیل کرده است.
در بررسی پراکندگی جغرافیایی تولید پسماندهای صنعتی، استان‌های صنعتی اصفهان و خوزستان با اختلافی چشمگیر در صدر تولید پسماندهای جامد و مایع صنعتی کشور قرار دارند، دلیل این امر نیز حضور واحدهای تولیدی است که بیشترین پسماندها از طریق آنها تولید می‌شود. پسماندهای فلزی با وجود آسیب‌هایی که برای محیط‌زیست دارند و دیر به طبیعت بازمی‌گردند، قابلیت بازگشت به چرخه تولید را دارند. به‌طور کلی بیش از ۹۰درصد پسماندهای فلزات قابل بازیافت هستند که این رقم در پسماندهای مایع به حدود ۶۰درصد می‌رسد.
روز گذشته مدیرکل دفتر آب و خاک سازمان حفاظت محیط‌زیست با اشاره به تولید سالانه ۳۰میلیون تن پسماند صنعتی در کشور روند مدیریت این پسماند را تشریح کرد و گفت: از این میزان هشت‌میلیون تن «پسماند ویژه صنعتی» است.
جواد سروش با بیان اینکه پسماندهای صنعتی، باقیمانده صنایع و معادن و کلیه واحدهایی است که با مواد شیمیایی کار می‌کنند، افزود: ایران کشوری است که صنایع پتروشیمی، صنایع پالایشگاهی و صنایع مربوط به فلزات بسیاری دارد و تعداد صنایع وابسته و نیروگاهی در کشور بالاست؛ بنابراین میزان پسماند صنعتی آن نیز از فراوانی قابل ملاحظه‌ای برخوردار است.
او با بیان اینکه در میان پسماندهای صنعتی بخشی از پسماندها به عنوان پسماند ویژه تلقی می‌شوند، تصریح کرد: این پسماندها بر اساس تعاریف موجود احتمال سمی بودن، بیماری‌زایی، خورندگی و اشتعال‌زایی دارند که حمل و نقل برون مرزی پسماندهای ویژه صنعتی بر اساس قانون، تحت کنترل کنوانسیون بازل (معاهده‌ای در زمینه کنترل حمل و نقل برون مرزی پسماندهای زیان‌بار) است. در حال حاضر حدود هشت‌میلیون تن پسماندهای ویژه در کشور وجود دارد که باید روی آن کار خاص انجام شود.
وی تاکید کرد: در پسماندهای صنعتی رویکرد ما بازیافت است و باید مواد دوباره به خط تولید برگردد، اما در پسماندهای ویژه با توجه به خطرات فراوانی که دارند، رویکردمان معدوم‌سازی است. برای مثال PCBها (ترکیبات آلی کلردار) دارای مواد خاص و مضر هستند که یا باید در لندفیل دفن شوند، یا سوزانده شوند.
سروش درباره وضعیت کنونی کشور در حوزه مدیریت پسماندهای ویژه صنعتی اظهارکرد: در کشور تا دو – سه سال گذشته هیچ‌امکاناتی برای مدیریت پسماند ویژه نداشتیم، اما در حال حاضر در سه استان مرکزی، قزوین و اصفهان مراکز پسماندسوز ویژه داریم. از سوی دیگر از آنجا که بسیاری از پسماندهای صنعتی و ویژه قابلیت سوزاندن ندارند، لندفیل‌ها اماکنی هستند که این پسماندها در آنجا دفن می‌شود. در گذشته هیچ‌لندفیلی برای دفن پسماند صنعتی و ویژه نداشتیم، هر چند در حال حاضر در استان‌های قزوین و سمنان این لندفیل‌ها راه‌اندازی شده و در ۱۰ استان دیگر، محل مناسب برای ساخت لندفیل‌ها شناسایی شده و مقدمات واگذاری آنها به بخش خصوصی در حال انجام است و به زودی لندفیل این استان‌ها نیز راه‌اندازی می‌شود.
۲ سایت پسماندسوز در عسلویه راه‌اندازی می‌شود
این کارشناس محیط‌زیست گفت: یکی از مراکز بسیار مهم که در گذشته هیچ‌مرکز دفن و پسماندسوزی نداشت، عسلویه بود. با اینکه طی ۱۴ سال گذشته تعداد قبل توجهی پالایشگاه و پتروشیمی در آنجا راه‌اندازی شده است، اما پسماندسوز نداشتیم، تا اینکه دو سایت برای پسماندهای صنعتی و ویژه آماده کردیم و به زودی کار زیرساخت‌سازی و آماده‌سازی این دو سایت در عسلویه انجام می‌شود.
سروش در پاسخ به این پرسش که آیا امکان انتقال پسماندهای صنعتی از سایر استان‌ها به سه استان مرکزی، قزوین و اصفهان وجود دارد، گفت: این سه استان پسماندسوز صنعتی دارند و انتقال پسماند از سایر استان‌ها و شهرها به این استان‌ها انجام می‌شود، چون این سه مرکز ظرفیت کافی و آمادگی برای دریافت پسماند صنعتی سایر شهرها را دارند.
مواد کنوانسیون‌استکهلم سوزانده نمی‌شود
این کارشناس محیط‌زیست با اشاره به اینکه پسماندهای صنعتی ویژه درجه‌بندی دارند، اظهار کرد: برخی پسماندهای ویژه از جمله سموم کلره، پی‌سی‌بی‌ها (PCB)، روغن‌های آسکالر به دلیل شدت خطری که دارند تحت کنترل کنوانسیون آلایندهای آلی پایدار(پاپس) یا استکهلم هستند. مواد تحت پوشش این کنوانسیون خطرناک است و هنوز اجازه سوزاندن آنها را در ایران ندادیم و با انجام هماهنگی، آنها را از کشور خارج می‌کنیم.
سروش گفت: این پسماندهای ویژه صنعتی، وقتی سوزانده می‌شوند، دی‌اکسین و فوران فراوان متصاعد می‌کنند. بنابراین برای اینکه مراکز پسماندسوز بتوانند این مواد را بسوزانند، باید سیستم‌های خروجی آنلاین نصب کنند و مادامی که سیستم کنترل خروجی یا پایش خروجی‌ها روی دستگاه‌ها نصب نشود، اجازه سوزاندن این مواد شیمیایی خطرناک را در کشور نمی‌دهیم. بنابراین مراکز هر موقع بتوانند سیستم آنلاین پایش راه‌اندازی کنند و به‌طور بر خط و لحظه به لحظه پایش را انجام دهند و ما اطمینان داشته باشیم خروجی این سیستم‌ها برای محیط‌زیست مضر نیست، اجازه سوزانیدن این مواد را می‌دهیم.
پسماند، عامل بروز سرطان درشهرهای شمالی کشور
یک نماینده مجلس درباره مدیریت پسماند صنعتی در کشور می‌گوید: در کشور ما پسماندها به شکل مناسب مدیریت نمی‌شوند. برای مدیریت پسماند باید شهرداری‌ها و بهیاری‌ها وارد عمل شوند.
مهرداد بائوج لاهوتی می‌افزاید: بر اساس سیاست‌های اتخاذ شده باید بودجه و منابع در اختیار سازمان حفاظت محیط‌زیست قرار گرفته و به این شکل مشکلات محیط‌زیستی کشور حل و فصل شود. این در حالی است که سازمان محیط‌زیست باید از اهرم‌های خود استفاده کرده و به این ترتیب متولیان را مجبور به همکاری در حوزه محیط‌زیست کند. به گفته او در زمینه مدیریت پسماندهای عفونی باید وزارت بهداشت و درمان و در بخش مدیریت پسماند خانگی وزارت کشور به ارائه خدمات بپردازند.
این نماینده مجلس می‌گوید: باید بتوان نهادهای مرتبط را در زمینه مدیریت پسماند مکلف کرد. همچنین قبل از انجام هرگونه پروژه باید سازمان حفاظت محیط‌زیست در زمینه مدیریت پسماند اقدامات مناسب انجام دهد.
لاهوتی در پاسخ به این سوال که مدیریت پسماند در کشور به چه میزان برای محیط‌زیست آسیب زاست، می‌گوید: بی‌توجهی به مقوله مدیریت پسماند در کشور با تولید سرطان و ضایعات پوستی همراه است. بر اساس تعاریف علمی زباله‌ها به دو دسته عادی و خاص تقسیم می‌شوند. زباله‌های خاص باید از سوی تولید‌کننده مورد امحا قرار گیرد. به گفته او در شهرهای شمالی کشور بی‌توجهی به پسماند با افزایش بیماری‌ها به ویژه سرطان معده همراه است. سرطان‌ها سومین عامل مرگ و میر در کشور محسوب می‌شوند، اما این بیماری‌ها در شهرهای شمالی کشور دومین عامل مرگ و میر هستند. در شهرهای شمالی پسماند زباله و شیرابه‌های ناشی از آن بر روی آب‌های زیرزمینی تاثیر گذاشته و به این شکل منجر به تولید بیماری شده است.
این نماینده مجلس می‌گوید: قوانین مربوط به مدیریت پسماند از سوی قانونگذاران تدوین شده است و سازمان حفاظت محیط‌زیست با افزایش نظارت می‌تواند در زمینه حل مساله پسماند در کشور تاثیر گذار باشد.