عصر جنوب/ asrejonoob.ir: عضو هیأت‌علمی دانشگاه تهران با تشریح تبعات ویرانگر سدسازی و انتقال آب بر محیط زیست و کشاورزی خوزستان، نگاه‌های سودجویانه اقتصادی به توسعه صنعتی و بی‌تدبیری را عامل اصلی بروز بحران‌های ریزگردها و شوری آب در استان دانست و گفت: انتقال آب بین حوضه‌ای یک جنایت است و امنیت کشور را به خطر می‌اندازد؛ مردم خوزستان اکنون از این موضوع ناراحت هستند و در آینده این نارضایتی به بحران تبدیل می‌شود.

دکتر حسین آخانی‌سنجانی در سمینار علمی گیاهان و پوشش گیاهی شوره‌زارها و سواحل خوزستان که روز سه‌شنبه پنجم آبان‌ماه در سالن آمفی‌تئاتر سازمان آب و برق خوزستان برگزار شد، با بیان این‌‌که شوری در خوزستان بحث جدیدی نیست و به عوامل مختلفی مربوط می‌شود، اظهار کرد: سدسازی و انتقال آب از سرشاخه‌ها که مشکلات بزرگی هستند، از عوامل اصلی شوری آب در خوزستان است.

وی افزود: کاهش میزان آب کارون بر اثر این عوامل و بازگشت آب دریا شوری زمین در استان را افزایش داده است؛ ورود آب دریا در پایین‌دست کارون مشکلات جدی برای کشاورزان ایجاد کرده است و بسیاری از نخلستان‌ها خشک شده‌اند.

سدسازی پس از انقلاب ۱۰۰ برابر شده است!

این استاد دانشکده زیست‌شناسی دانشگاه تهران با بیان این‌که سدسازی ویرانگر شده و لطمات جدی به کشور وارد کرده است، تصریح کرد: سدسازی در کشور پس از انقلاب صد برابر شده است؛ این آمار سدسازی به هیچ وجه توجیه‌پذیر نیست. اکنون سد گتوند به تهدیدی برای استان خوزستان تبدیل شده است.

آخانی با اشاره به مشکلات ناشی از سدسازی در استان ادامه داد: به‌طور مثال سد مارون مشکلات جدی برای کشاورزان در شادگان ایجاد کرده و موجب از بین رفتن نخلستان‌های این شهرستان شده است؛ کشاورزان شادگان می‌گویند که سد مارون زندگی را نابود کرده است و نسبت به این سد اعتراض دارند.

منشأ ریزگردها تالابی است نه بیابانی/ریزگردها از تبعات سدسازی

وی بروز ریزگردها را از دیگر تبعات سدسازی دانست و تصریح کرد: سدسازی موجب خشک‌شدن تالاب‌ها در خوزستان شد و پس از آن پدیده ریزگردها بروز کرد. در همان سال‌های ابتدایی بروز این پدیده تأکید داشتم که منشاء ریزگردها داخلی است. این موضوع با انتقادات بسیاری مواجه می‌شد اما با چشمان خود مشاهده کرده بودم که این ریزگردها از کجا می‌آید.

این محقق زیست‌محیطی اضافه کرد: در سال ۸۸ در منطقه هندیجان خوزستان مشاهده کردیم که از بستر تالاب خشک‌شده‌ای ریزگردها به هوا بلند شد؛ در آن زمان اعلام کردیم که مسأله ریزگردها جدی و منشاء آن داخلی است و حتی در رسانه‌ها هم این موضوع منعکس شد اما با آن مخالفت می‌شد.

آخانی با بیان این‌که معتقد بودیم که این ریزگردها به مشکل بزرگی تبدیل می‌شوند، گفت: در آن زمان مطالعاتی در داخل کشور و در کشور فرانسه در خصوص ریزگردها انجام و مشخص شد که ریزگردها تالابی هستند و تردیدی نبود که ریزگردها بیابانی نیستند.

بروز ریزگردها در خوزستان نتیجه بی‌تدبیری است

وی با اشاره به این‌که خطر بروز این وضعیت در تالاب شادگان هم وجود دارد، این مشکلات و سختی‌های ناشی از ریزگردها در خوزستان را نتیجه بی‌تدبیری دانست و تأکید کرد: اگر این پدیده و مشکلات آن ادامه داشته باشد قطعا استعدادها و نیروهای نخبه خوزستان را ترک خواهند کرد و این خطر بسیار بزرگی است که نه تنها این استان بلکه تمام کشور را تهدید می‌کند.

این فعال محیط زیست عنوان کرد: مدافعان سدسازی معتقد بودند که این سدها برای جلوگیری از بروز سیلاب احداث می‌شود در صورتی‌که بقای تمدن ایران با سیل بود. اگر سیلاب‌ها نبودند ایران و طبیعت آن باقی نمی‌ماند؛ کشور ما در منطقه گرم و خشک واقع است و در تابستان آبی وجود ندارد. با این سیلاب‌ها آب تالاب‌ها و بقای طبیعت تأمین می‌شود.

سیلاب حکم بقای خوزستان را دارد

آخانی با بیان این‌که در خوزستان سیلاب حکم بقای استان را دارد، اظهار کرد: سیل موجب شستشوی خاک می‌شود و با این شستشو نمک‌های خاک به دریا برده می‌شود و در نتیجه میلیاردها بذر موجود در درون خاک امکان شکوفایی پیدا می‌کنند؛ اگر اکنون بذری از خاک بروز نمی‌کند به دلیل آناست که آبی وجود ندارد و زمین‌ها شور است.

وی اظهار کرد: استدلال متولیان سدسازی با بهانه جلوگیری از سیلاب، در واقع به جلوگیری از زندگی می‌انجامد. مسأله فرسایش خاک در خوزستان بسیار جدی و دردناک است.

فروش خاک خوزستان به قیمت واردشدن ریزگردها به ریه مردم

این استاد دانشگاه با اشاره به مسأله فروش خاک از خوزستان به کشورهای همجوار گفت: در شهرستان هندیجان شرکتی وجود دارد که خاک آن منطقه را به کشور کویت می‌فروشد؛ صاحبان آن شرکت گفتند که برای این کار مجوز دارند و ۳۰ سال است که خاک را صادر می‌کنند.

آخانی ادامه داد: اشتباهات بزرگی انجام شده که تحت عنوان توسعه اقتصادی توجیه می‌شود اما سودی که از فروش این خاک به دست می‌آید به قیمت واردشدن ریزگردها به ریه تک تک مردم خوزستان است.

از ورود گونه‌های مهاجم گیاهی جلوگیری شود

وی در خصوص گونه‌های گیاهی وارداتی عنوان کرد: در بسیاری از کشورها از ورود گیاهان غیر بومی جلوگیری می‌شود زیرا بسیاری از گونه‌های وارد شده به کشور می‌توانند خطرساز باشند؛ گونه‌های مهاجم خسارت بسیاری ایجاد می‌کنند که نمونه‌هایی از این گیاهان در ماهشهر و جاده اهواز به تهران مشاهده می‌شود. نباید هر گیاهی که سبز می‌شود را به کشور وارد کرد.

سود صنایع پتروشیمی به قیمت از بین رفتن خور موسی!

این استاد دانشگاه در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به مشکلات زیست‌محیطی ناشی از صنایع در خوزستان، گفت: سودی که از صنایع پتروشیمی به‌دست آمده به قیمت از بین رفتن طبیعت خور موسی است؛ راه نجات استان و کشور در گردشگری است و می‌توان از خور موسی که طبیعت آن در هیچ جای دنیا نظیر ندارد، در زمینه گردشگری استفاده و خور موسی را به یک منطقه توریستی جذاب تبدیل کرد؛ البته این امر به شرط اصلاح فعالیت‌های صنایع پتروشیمی محقق می‌شود.

مشکل تنگی نفس مردم اهواز ناشی از نگاه سودجویانه اقتصادی بود

آخانی با بیان این‌که باران اسیدی در اهواز و مشکل تنگی نفس مردم در سال‌های گذشته ناشی از همان نگاه سودجویانه صنعتی و اقتصادی به محیط زیست و منابع طبیعی است، تصریح کرد: یکی از مشکلات کشور و خوزستان زباله‌ها و پسماندها است که به‌صوت غیر اصولی در دریا و رودخانه‌ها و حاشیه آب‌ها انباشت می‌شود؛ اکنون در حاشیه سواحل دریا و جزیره‌ها زباله‌ها دپو شده و حتی برخی از مردم در میان این زباله‌ها زندگی می‌کنند.

وی ادامه داد: علاوه بر این کانال‌های فاضلاب صنایع پتروشیمی استان به خلیج‌فارس می‌ریزد و عمده فاضلاب این صنایع که حاوی مواد خطرناک است وارد آب‌های دریا می‌شود.

انتقال آب جنایت است و نه به مبداء و نه مقصد نفعی نمی‌رساند

آخانی با اشاره به انتقال آب از سرشاخه‌های کارون به فلات مرکزی گفت: انتقال آب چه به فلات مرکزی و یا به ارومیه و یا انتقال آب از دریای مازندران به سمنان و از خلیج فارس به کرمان، یک جنایت است؛ انتقال آب یک فاجعه است.

وی اظهار کرد: اکنون انتقال آب بین‌حوضه‌ای در جهان مردود شده و فجایع بزرگی در دنیا ایجاد کرده است؛ انتقال آب نه به مبداء و نه به مقصد نفعی نمی‌رساند بلکه به ضرر همه است.

تبعات امنیتی انتقال آب کارون برای کشور

این پژوهشگر با اشاره به تبعات انتقال آب از سرشاخه‌های کارون عنوان کرد: انتقال آب بین حوضه‌ای امنیت کشور را به خطر می‌اندازد. مردم خوزستان اکنون از این موضوع ناراحت هستند و در آینده این نارضایتی به بحران تبدیل می‌شود.

آخانی با اشاره به مشکل آب در کشور تصریح کرد: راهی جز اصلاح مصرف آب وجود ندارد؛ باید ارزش آب را بدانیم و برنامه مدون و دقیقی در این خصوص اجرا شود. اگر به این امر توجه نشود ایران از بین خواهد رفت و ایران، سومالی آینده خواهد شد.

وی در مورد استفاده از ظروف یکبار مصرف، اظهار داشت: یک مافیا پشت مسأله ظروف یکبار مصرف وجود دارد و این جریان را حمایت می‌کند؛ حتی در سازمان حفاظت از محیط زیست هم از لیوان‌های یکبار مصرف استفاده می‌شود و از عکسبرداری من از این لیوان‌ها جلوگیری شد. به نظر می‌رسد چالشی که با آن مواجه هستیم این است که با خود صادق نیستیم.

لزوم احیای گیاهان بومی مقاوم به شوری و گرما در خوزستان

این گیاه‌شناس برجسته کشور خاطرنشان کرد: در خوزستان گونه‌های گیاهی بسیاری وجود دارد که قدرت مقاومت آن‌ها نسبت به شوری و گرما بسیار است؛ اگر این گیاهان احیاء شوند در جلوگیری از فرسایش خاک در استان و بروز گردوخاک بسیار تأثیرگذار خواهند بود.

آخانی گفت: این گونه‌های گیاهی در مناطق بسیاری از خوزستان وجود دارد که توان پوشش گیاهی آن‌ها در خوزستان باید مورد مطالعه و پژوهش قرار بگیرد.