عصر جنوب: ماهیت مساله انتقال آب کارون بزرگ(دز و کارون) نه به الان و چند سال پیش که به ۶۱سال گذشته بر می گردد؛ انتقالی که با کوهرنگ ۱ و با حجم سالانه ۳۳۰میلیون متر مکعب شروع شد و در آستانه عملی شدن کوهرنگ ۳ این حکایت با مجموع انتقال ۱.۲میلیارد متر مکعب از کارون و دز به فلات مرکزی همچنان باقی است.
تونل کوهرنگ ۱ در سال ۱۳۳۲ وارد مدار شد و به دنبال آن با اجرای طرح های انتقال آب کوهرنگ ۲ و ۳، چشمه لنگان و تونل خدنگستان و قمرود ، مجموع حجم آب انتقالی به زاینده رود و قم به ۱.۲میلیارد متر مکعب رسید.

۳۲سال بعد و در سال ۱۳۶۴ تونل کوهرنگ ۲ ایجاد و از این طریق ۲۵۵میلیون متر مکعب به حجم ۳۰۰میلیونی کوهرنگ ۱ اضافه شد.

به دنبال این دو، خط انتقال چشمه لنگان از سرشاخه های دز با حجم ۱۹۵ میلیون متر مکعب و با فاصله کمی تونل خدنگستان برای افزایش حجم انتقال چشمه لنگان با ۸۰میلیون متر مکعب در سال وارد مدار شدند.

کوهرنگ ۳ هم برای انتقال ۲۵۰میلیون متر مکعب آب برنامه ریزی شده است.

حکایت انتقال آب به اینجا منتهی نشده و طرح مطالعاتی تونل ‘بهشت آباد’ از چند سال پیش آغاز و دستور اجرای همزمان آن با شروع مطالعات طرح داده شد.

حجم انتقال آب از طریق این تونل هم که کارهای اولیه آن در سال ۸۴ انجام و در سال ۸۶ مطالعات آن نهایی شد در ابتدا ۱.۱میلیارد متر مکعب برنامه ریزی شده بود که با اعتراض هایی که به دنبال داشت به ۷۷۰میلیون متر مکعب سپس این حجم به ۵۸۰میلیون متر مکعب کاهش یافت اما در عمل آنچه می خواهد اجرا شود انتقال ۱.۱میلیارد متر مکعب است؛ چرا که مخزن و قطر لوله و تونل تغییری نکرده است.

حتی به گفته کارشناسان با تونلی که به این منظور در دست احداث است حجم انتقال آب تا شش میلیارد متر مکعب هم قابل افزایش است.

این طرح به طول ۶۵ و به عمق ۳۰۰ تا یک هزار و ۲۰۰متری زمین اجرا می شود.

طرح انتقال آب قمرود هم آب را از سمت الیگودرز به مصرف آشامیدنی و حجمی هم برای مصرف کشاورزی به قم انتقال می دهد.

مشاور استاندار خوزستان در امور مدیریت آب و صیانت از رودخانه های خوزستان به خبرنگار ایرنا گفت: با توجه به اجرای طرح های گذشته، حجم آب مورد نیاز برای مصرف آشامیدنی مردم اصفهان کافی است.

اگر چه به یقین میزان آب انتقال داده شده هم نه تنها برای شرب که برای مصارف کشاورزی و صنعت هم بوده است.

‘مهدی قمشی’ افزود: کمترین هزینه ای که طرح انتقال آب بهشت آباد خواهد داشت ۱۲۰هزار میلیارد ریال است در حالی که با این میزان سرمایه گذاری در خوزستان می توان نزدیک به یک میلیون هکتار زمین را زیر پوشش سامانه آبیاری زیر فشار برد.

وی اظهار کرد: با این میزان هزینه، انتقال آب از نظر اقتصادی به صرفه و منطقی نیست و حتی اگر دولت برای تامین نیاز ۲۰ساله شرب مردم کرمان، اصفهان و یزد با اختصاص یارانه آب معدنی و روزانه دو لیتر برای هر فرد تامین کند هزینه ای به این میزان نخواهد داشت.

قمشی گفت: با در نظر گرفتن ضرر ناشی از برق تولیدی از مسیر کارون و نیروگاه های برقآبی که برای هر متر مکعب آب بیش از هشت هزار و ۸۰ریال است و آن را با قیمت دو هزار ریال در اختیار صنعت و ۱۴۰ریال در اختیار بخش کشاورزی قرار می دهد منطقی نیست که آب را با هزینه سنگین انتقال داد؛ آبی که اگر مبنا سود کشاورز باشد در صورت سود بالا برای هر متر مکعب در هر محصول چهار هزار ریال هم سودآوری ندارد.

در این صورت آبی که تامین هر متر مکعب آن هشت هزار و ۸۰ریال است چهار هزار ریال سودآوری خواهد داشت و این یعنی اتلاف هزینه ها.

قمشی گفت: حتی از دید مسوولان استان اصفهان هم این طرح ها را منطقی نمی بینم و جز دردسر چیزی برای آنها در پی نخواهد داشت.

وی افزود: نگهداری از این سامانه برای امور اقتصادی هم به صرفه نیست.

رییس دانشکده مهندسی علوم آب دانشگاه شهید چمران اهواز نیز گفت: آب موجود در خوزستان حتی کفاف مردم این استان در بخش های مختلف را هم نمی دهد چه رسد به این که برای نقاط دیگر انتقال داده شود.

‘سعید برومندنسب’ افزود: ظرفیت های بسیاری در بخش کشاورزی خوزستان وجود دارد که با استفاده از آب موجود می توان از آنها بهره برد و اگر به مصرف خوزستان برسد بهره وری بیشتری خواهد داشت.

وی اضافه کرد: امکان کشت در خوزستان سالانه برای دو یا سه دوره وجود دارد و با توجه به این قابلیت آب کارون به عنوان یک سرمایه ملی بوده و در صورتی که سود آن عاید تمام کشور باشد با انتقال آن مخالفتی وجود ندارد نه این که تنها و برای زیبا شدن چهره زاینده رود انتقال داده شود.

معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار خوزستان گفت: اگر آبی قرار است انتقال داده شود فقط برای شرب قابل توجیه است نه این که آب را به زاینده رود برده و از آنجا سهم کرمان و یزد داده شود.

‘احمد سیاحی’ افزود: اگر هدف از انتقال آب برای شرب است دیگر توجیهی برای احداث تونل وجود ندارد و با یک لوله چند اینچی هم امکان پذیر است.

مساله انتقال آب کارون بزرگ و تبعات منفی آن که به مراتب بیش از مزایای احتمالی آن خواهد بود در نشست اعضای شورای عالی آب مطرح شده و به زودی نتایج آن اعلام خواهد شد.

مسوولان خوزستان و نمایندگان مردم این استان در خانه ملت امید دارند نتیجه نشست آنی نشود که سال ها افسوس و هدر رفت هزینه ها را به دنبال داشته باشد.

خوزستان یعنی کارون بزرگ و کارون بزرگ یعنی حیات خوزستان؛ ظلم است برای شادی لحظه ای مردمی در شهری از کشور خاک خطه ای گرم از این سرزمین را عمری در حسرت آب گذاشت.

امیر خان زاده