حجت‌الاسلام سید محمد خاتمی در دیدار جمعی از آزادگان و ایثارگران با اشاره به این‌که آزادگان علاوه بر امتیازات معنوی شهیدان و جانبازان، اسارت دشمن جبار را نیز تحمل کرده اند، گفت: آزادگان نماد مقاومت، سربلندی و عزت خواهی ملت هستند و یادشان در ذهن ملت است؛ البته طبع بلند عزیزان این است که چون برای خدا کار کردند در مقابل فداکاری خود عوض مادی نمی خواهند، اما وظیفه ملت و دولت توجه ویژه به این اسطوره های نمادین است تا با مشکلات مختلف رو به رو نباشند و از وجود آنها به بهترین وجه استفاده شود. 

رییس جمهور اسبق کشورمان در این دیدار به رنج اسارت و همچنین سالروز ناپدید شدن امام موسی صدر در شهریورماه ۵۷ اشاره کرد و گفت: امام موسی صدر نیز به نوعی آزاده اند و مفقود الاثر عالم اسلام و عالم انسانیت است و مورد ستم قرار گرفت و جامعه ما و امت اسلامی از برکت وجود ایشان محروم شد، اما تاریخ درس آموز است. امروز آنهایی که شما را اسیر، شکنجه و به میهن ما تجاوز کردند و به نمایندگی از قدرت های جهانی در بامداد انقلاب، این مرز و بوم را مورد حمله قرار دادند و آنها که امام صدر را ربودند و جامعه اسلامی، شیعی و شرقی را از وجود ایشان محروم کردند، کجا هستند؟

وی اضافه کرد: این درس عبرتی است که همه باید در نظر بگیرند؛ به ویژه آنها که به قدرت می رسند و روال نادرستی اتخاذ می کنند، تصور نکنند اوضاع به همین صورت می ماند بلکه اوضاع تغییر می کند. امروز عزیزان ما عزیزتر از گذشته در میهن خود هستند و کسانی که آنها را به اسارت گرفتند و با بمب های شیمیایی حتی ملت خود را مورد جنایت قرار دادند، در چه وضعیتی هستند؟

در این جلسه که در فضایی صمیمی و همراه با خاطره گویی آزادگان از دوره اسارت برگزار شد، پرسش ها و دغدغه های آزادگان در زمینه مسایل منطقه یی و خطر گسترش افراط گرایی در کشورهای همسایه ایران، نقش سیدمحمد خاتمی در جلوگیری از این افراط گرایی ها و همچنین خواست مردم ایران از انتخابات ۷۶ و همچنین انتخابات ۹۲ و ضرورت و چگونگی پاسخ به مطالبات مردم مطرح شد که رییس جمهور پیشین ایران به تناسب وقت پاسخ این پرسش ها را بیان کرد.

خاتمی با مهم خواندن پرسش های حاضران و نیاز به بحث‌های مفصل تر اظهار کرد: ایران همواره مطمع نظر غارتگران و سلطه گران بوده است، در گذشته موقعیت ممتاز ایران مورد توجه اقوام و قبایل قرار می گرفت و می آمدند و می ماندند تا قلدر دیگری پیدا می شد و آنها را از صحنه بیرون می کرد و قربانی، ملت ایران بود. ایران در یکصد و پنجاه سال گذشته به صورت آشکار مورد تجاوز یا طمع قدرت هایی بوده است که سلطه خود را در اسارت ملت ها و کشورهای دیگر می دانسته اند.

وی با اشاره به تقسیم شمال و جنوب ایران بین روسیه و انگلیس در دوران قبل از مشروطه و اسارت ملت و دولت ایران بین دو قدرت چپاولگر بیان کرد: یکی از انگیزه های ملت ایران برای انقلاب، همین تجاوزها و طمع بیگانگان بود. پرسشی درباره مطالبات مردم از انتخابات ۷۶ و ۹۲ مطرح شد که ملت چه می خواستند؟ ملت ما همان چیزی را می خواست که یکصدو پنجاه سال است می خواهد. ملت ما از استبداد، استعمار و عقب ماندگی رنج برده و این رنج به خودآگاه ملت‌ و نه تنها نخبگان رسیده است.

خاتمی گفت: مردم ایران، عقب افتادگی خود در مقایسه با کشورهای دیگر، استبداد و سلطه قدرت های غیرمسوول و تجاوز بیگانگان را نمی خواست، بلکه آزادی می خواست و مهم ترین وجه آزادی یعنی حاکمیت مردم بر سرنوشت خود را می خواست، استقلال و پیشرفت می خواست و این‌که از عقب افتادگی نجات یابد و بتواند زندگی اش را متناسب با شان تاریخی این ملت تنظیم کند که این خواست تاریخی و اساسی ملت است که بر اساس آن مشروطیت به وجود آمد و انقلاب اسلامی شکل گرفت.

رییس جمهور اسبق کشورمان در ادامه با اشاره به تعابیر مختلفی که از دلایل انقلاب اسلامی مردم ایران مطرح می شود گفت: برخی می گویند مردم انقلاب نکردند برای زندگی و وضعیت مادی، بلکه برای اجرایی شدن احکام اسلامی آن هم برخی ظواهر اسلامی، انقلاب کردند یعنی گویی انقلاب فقط برای این بوده که شراب فروشی های رسمی بسته شود و برود در خانه ها تهیه شود، فسادکده های رسمی بسته شود اما فساد در جامعه گسترش یابد. ظاهر قیافه ها اسلامی شود اما باطن مهم نباشد. در واقع به این شکل اخلاق که هدف بعثت بود از بین برود و دروغ، تهمت و فسادهای بزرگ وجود داشته باشد.

وی با اشاره به عادی شدن فساد به دلیل تکرار آن یادآور شد: امروز متاسفانه به دلیل بزرگ شدن ارقام فسادها به نظر می رسد فساد و سوءاستفاده باید بیش از هزار میلیارد باشد تا در جامعه حساسیت ایجاد شود. خاتمی با تاکید بر ضرورت و اهمیت اجرای احکام اسلامی گفت: باید بین حقیقت احکام و برخی ذهنیت های عقب مانده فرق گذاشت. امام نیز فرمودند که زمان و مکان دو عنصر مهم در اجتهاد اسلامی است و بسیاری از مسایل امروز را باید با اجتهاد نو از متون اسلامی استنباط کرد. خیال نکنیم برخی عادت هایی که از قدیم مانده و رنگ تقدس گرفته اینها اسلام است و باید در جامعه اجرا شود و اگر دیگر شقوق آن اجرانشد هم مهم نیست.

رییس جمهور اسبق کشورمان افزود: انقلاب آمد که زندگی مردم را عوض کند؛ البته که می خواست فساد نباشد؛ فساد اصلی یعنی حکومت استبدادی و وابستگی به بیگانه و بعد هم فسادهای اخلاقی و انحرافات موجود در جامعه بود. مردم ما اقتصاد خوب و خودکفایی می خواستند. مردم می خواستند زندان هایشان بسته شود و فضای باز داشته باشند و فقط دزدها، آدم کش ها و توطئه کنندگان برای براندازی –آنهم با تعریف واقعی براندازی- دستشان کوتاه شود.

خاتمی با طرح این سوال که آیا امام(ره) انقلاب کردند که مردم فقط نماز بخوانند؟ ادامه داد: اکثریت مردم ایران که نماز می خواندند. نماز و روزه و ظواهر مهم است اما هدف اصلی انقلاب فقط همین ها نبود؛ هدف انقلاب فراتر از این بود، انقلاب برای این بود که اقتصاد درست شود و وابستگی به بیگانگان از بین برود و ما جایگاه معتبری در دنیا داشته باشیم.

وی در ادامه به جملاتی از حضرت امام اشاره کرد و گفت: امام بارها می گفتند، «کشاورزی، تولید و منابع ما از بین رفت»؛ اینها زندگی مردم است؛ انقلاب برای این بود که زندگی مردم از بین نرود. امام می گفتند «زندان های ما را پر کردند و قبرستان های ما را آباد کردند، بچه های ما را زندان کردند و کشتند». ما می خواهیم اینها نباشد و مردم آزاد باشند و بتوانند کار کنند، انقلاب برای اینها شد و امام به عنوان یک مرجع، اسلام را به گونه ای مطرح کرد که زندگی بهتر را نوید می دهد و آزادی، استقلال، توسعه و پیشرفت کشور را می خواهد. انقلاب شد برای همه اینها.او قرنها مورد تهاجم بودن مردم ایران را یادآوری کرد و گفت که مردم ایران در جنگ تحمیلی شهید دادند تا روی پای خود بایستند، مملکت خود را آباد کنند و اخلاق در جامعه حاکم باشد و زنان و مردانش، آزاد و ارزش های الهی حاکم باشند و زمینه برای رشد وجود داشته باشد.

خاتمی افزود: در بامداد انقلاب یک انسان بیمار، خودخواه، متعصب و زورگویی با تحریک و کمک دیگران، به ایران حمله کرد و آن جنگ را تحمیل کرد اما ملت ایران مقاومت کرد و هزاران تن از بهترین فرزندان ایران شهید و جانباز شدند و اسارت را تحمل کردند. مقاومت مردم ایران در جنگ تحمیلی شبیه همان مقاومتی بود که در برابر روسیه و انگلیس و در برابر استبداد جبار و عقب افتاده قاجار و در برابر استبداد وحشتناک و مدرن پهلوی داشت؛ امروز هم همین را می خواهیم و ۲ خرداد هم مردم همین را می خواستند. حالا اینکه چرا نشد آن چرایی ها بحث مفصلی دارد که باید بپرسیم چرا مشروطیت شکست خورد؟ چرا حکومت ملی ما بعد از شهریور ۲۰ – که آزادی را می خواست- با کودتای آمریکایی از بین رفت؟ چرا انقلاب اسلامی با آن عظمت و آزادیخواهی در بامداد پیروزی با تجزیه طلبی و تروریسم گروهک ها و حمله نظامی روبه رو شد؟ و طبعا وقتی چنین وضعی پیش می آید، رسیدن به آن وعده ها و آرمان های اصلی کمی کمرنگ می شود.

رییس جمهور پیشین ایران توصیه کرد: امروز باید همان آرمان های ملت، انقلاب و امام را درنظر بگیریم و راه مستقیم را برویم و هر راه کجی هست، تذکر بدهیم و نظام هم باید این ظرفیت را داشته باشد که انتقادکنندگانی – که اصل را قبول دارند- تقویت کننده نظام هستند؛ نه اینکه برخی تفکرات غلط وجود داشته باشد که به محض مشاهده سلیقه و عقیده ای دیگر، انواع اتهامات را مطرح کنند و برخورد کنند و فضایی بسته، حاکم و مملکت دچار آسیب شود.

رییس بنیاد باران به خواست مردم از تشکیل جمهوری اسلامی اشاره و بیان کرد: جمهوری اسلامی یعنی مردم حاکم بر سرنوشت خود باشند و لوازم جمهوری یعنی آزادی بیان، آزادی اندیشه و آزادی اجتماعات وجود داشته باشد؛ حکومت برآمده از مردم و در مقابل مردم مسوول باشد و ارزش های اسلامی و معیارهای اسلامی – که مهم ترین آنها اخلاق است- بر جامعه حاکم باشد.

خاتمی با بیان اینکه «غرب اگر آزادی و جمهوریت دارد اما فقدان اخلاق برایش مشکلاتی ایجاد کرده است که متوجه شده اند» گفت: ما در جمهوری اسلامی همه آن دستاورها را می خواستیم علاوه بر آن اخلاق و ادب و ارزش های اسلامی را هم می خواستیم و هر چه خلاف اینها باشد تحت هر عنوانی، نوعی انحراف است و باید اصلاح شود. دلسوزان نظام کسانی هستند که نظام را با آن معیارها بخواهند و در برابر تنگ نظری ها و تجاوز به حقوق مسلمانان و در برابر حکومت های مستند که به نام اسلام و غیر اسلام حکومت می کنند، بایستند.

وی در ادامه اصلاحات را اصلاح جان انسان ها خواند و افزود: اگر مردم نخواهند، به زور نمی شود مردم را اصلاح کرد و عدالت را بر جامعه حاکم کرد. باید بدانیم چه می خواهیم و حاضر باشیم برای آن خواسته هزینه بدهیم. باید از نظامی که حاصل یک انقلاب است و خون پای آن ریخته شده، مراقبت کنیم و از آن دفاع کنیم اما برخی رفتارها به این نظام آسیب می زند. رفتارهایی که موجب می شوند نیروهای دلسوز این ملت، دچار محدودیت شوند و یکطرفه هر عنوانی به آنها می دهند و حق دفاع نمی دهند، ربطی به اسلام و انقلاب و نظام ندارد و ما می گوییم نباید این رفتارها باشد. باید همه تلاش کنیم به مسیر اصلی انقلاب بازگردیم.

خاتمی در ادامه به تلاش دولت و مشکلات پیش روی آن اشاره و بیان کرد: باید دولت را کمک کرد؛ البته همه کارها هم دست دولت نیست و امیدوارم نوعی هماهنگی بین همه قوا برای سیر کردن در مسیر اصلی انقلاب که آزادی، استقلال، پیشرفت، اخلاق و معنویت بود ایجاد شود و همه با هم دست همکاری بدهند و برخی جریانات چه در داخل و چه در منطقه که مروج خشونت، طرد و حصر هستند، سر جای خود بنشینند. البته ما نمی گوییم آن سلیقه ها نابود شوند آنها هم حرفشان را بزنند اما مبنای نظام نباشند. مبنای نظام اندیشه، اخلاق، مصالح کشور و تلاش برای از بین بردن فقر باشد.

رییس جمهور پیشین ایران یادآوری کرد: انقلابی بودن این است که بگوییم چطور شد که مملکت حدود هزار میلیارد دلار درآمد داشت اما فقر در این مملکت وجود دارد و البته باید با زبان خوش نقد کرد. خاتمی در بخش دیگری از سخنانش به مشکلات موجود در منطقه اشاره و بیان کرد: در انقلاب ما جهاد و شهادت جایگاه والایی داشت و این اندیشه ها و ارزش ها بود که باعث شد ملت را در جنگ تحمیلی، تحریم ها و توطئه ها علیه کشور مقاوم نگه دارد اما با کمال تاسف امروز جریان هایی وجود دارند که جهاد و شهادت را به صورت وارونه فهمیده اند و به تعبیر امیرالمومنین (ع) اسلام را به صورت پوستین وارونه به تن کرده اند و به جای آنکه گرم کند، می ترساند. این مدعیان جهادگری جز کشتار و وحشیگری و جز افتخار به سر بریدن هرکسی که با دیدگاه های تنگ و تاریک آنها سازگار نیست، کاری نمی کنند؛ کجای این جهاد اسلامی است؟

رییس جمهور پیشین ایران تاکید کرد: جهاد اسلامی اصلا مبارزه با خشونت است؛ مبارزه با تجاوز به حقوق انسان است. ما در دوران غیبت معصوم هیچ جنگی جز جهاد دفاعی نداریم. جهاد ما جهاد دفاعی است یعنی آنجا که انسان مورد تجاوز قرار می گیرد و بمب می اندازند و سرکوب می کنند، مقاومت کردن و این مقاومت کردن زیباترین چیزی است که وجود دارد. خاتمی با تاکید بر اینکه «مسلمان واقعی، متجاوز نیست» بیان کرد: مسلمان واقعی، اهل جنگ به معنای آغازگر جنگ نیست. مسلمان واقعی کسی نیست که بخواهد حقیقت اسلام را به برداشت ها و سلیقه های تنگ خود محدود کند و هر کس غیر از این باشد را نابود کند؛ این کاریست که امروز گروه های تروریستی به نام اسلام انجام می دهند.

وی این پرسش را مطرح کرد که چطور شده این گروه ها ابتدا شیعیان و بعد مسیحی و غیرمسلمان را می کشند و فقط خود را مسلمان می پندارند و از جهاد سخن می گویند؟ خاتمی در ادامه با بیان اینکه «غرب برای اینکه از انقلاب اسلامی ایران لطمه خورده است می گوید اسلام همین است» افزود: غرب تبلیغ می کند که اسلام یعنی خشونت و عدم تحمل و سر بریدن و کار به زندگی مردم نداشتن و چهره خشنی از اسلام نشان می دهند.

وی با اشاره به وجود دو نوع تروریسم وحشتناک در جهان اسلام گفت: یک تروریسم، تروریسم خشن گروه های متعصب عقب مانده ایست که جز تجاوز به اموال و ناموس مردم هیچ نمی دانند و می خواهند به اصطلاح حکومت اسلامی تشکیل دهند. این تروریسم با مخالف خود جز با زورگویی و انهدام مناطق مسکونی و استفاده کردن از انسان به عنوان بمب انفجاری، رفتار نمی کند. آیا اسلام یعنی همین؟

خاتمی نوع دیگر تروریسم در جهان اسلام را تروریسم دولتی خواند و گفت: تروریسم دولتی در قلب دنیای اسلام، شرق و خاورمیانه ایجاد شده؛ اسراییل. کشتاری که در این مدت شد را جهان می بیند.

سیدمحمد خاتمی در ادامه توضیح داد: درباره تروریسم اول معتقد نیستم هم اکنون، غرب پشتیبان آن باشد اما این نوع تروریسم با نوعی حمایت غرب به وجود آمد؛ آن زمان که برای خارج کردن شوروی، رقیب خود از صحنه، این گروه های تکفیری را تقویت کرد و حالا دامن خودش را گرفته و همه جهان احساس خطر می کند. اگرچه غرب از نظر روانی و تبلیغی از این شرایط برای خشن معرفی کردن اسلام سوء استفاده می کند.

خاتمی همچنین یادآور شد: تنش زدایی و مذاکره و تعامل در عرصه بین المللی به معنی تسلیم در برابر دشمن نیست. وی با اشاره به جریان صلح حدیبیه و وعده الهی «انا فتحنا لک فتحا مبینا» به پیامبر، صلح حدیبیه را فتح مبین پیامبر خواند و رفتار پیامبر (ص) پس از فتح مکه را مورد توجه قرار داد و گفت: پیامبر بعد از فتح مکه با بزرگواری همه آن افرادی که مسلمانان را مورد ستم قرار می دادند و می کشتند و شبیخون می زدند را بخشید و گفت آزادید. تند و تیزها آمدند که امروز، روز انتقام و خونریزی است پیامبر فرمود، امروز روز مهربانی است و همه را عفو کرد.

خاتمی با تاکید براینکه روح انقلاب این رفتار پیامبر است بیان کرد: جمهوری اسلامی الگویی غیر از الگویی است که داعش، طالبان و انسان های آدم کش، متعصب و عقب مانده ارائه می دهند. جمهوری اسلامی بر اراده و آزادی و اندیشه مردم استوار است و هدف آن بهبود وضعیت مادی و معنوی جامعه و حفظ و کرامت انسان است –هرانسانی با هر عقیده ای- به شرط آنکه دست به سلاح نبرد است. همه این را می خواهند و باید بکوشیم که این اجرایی شود.

خاتمی در پایان با یادی از دوره ای که مهندس میرحسین موسوی، رییس ستاد جنگ بود و وی معاون تبلیغات بود، به دیدار با خانواده های آزادگان و شهدا و ایثارگران اشاره کرد و گفت: ارج و قرب و بزرگی و رنج خانواده های شما (آزادگان) و خانواده های شهدا و ایثارگران و جانبازان اگر بیشتر از شما نبوده، کمتر از شما هم نبوده است و سرتعظیم در برابر زحمات آنها فرود می آوریم.