حرف های عجیب هفته پیش اکبر عبدی روی آنتن زنده تنها حاشیه او نبوده. هفت صبح ضمن مرور همه واکنش ها به رفتار اخیر این بازیگر، برنامه های جنجالی او را در تلویزیون مرور کرده. موضع مسئولان تلویزیون چه خواهد بود؟

حضور چهره های مطرح هنری در اتفاقات سیاسی و اجتماعی غالبا با حاشیه توأم بوده است. مرور کنید چند اتفاق اخیر را تا بهتر متوجه منظورمان شوید. بهنوش بختیاری درباره مذاکرات هسته ای، بهرام رادان در حمایت از قانون جنجالی در آمریکا و حالا واکنش عجیب و بدیع اکبر عبدی درباره فاجعه منا. اتفاقی که پنجشنبه شب (۹ مهر) در برنامه «مولای مهر» افتاد.

نیاز به توضیح دوباره ندارد. ساعتی بعد از پایان برنامه، کلیپ خاطره اکبر عبدی از آنچه در مکه بر او و دخترش رفت دست به دست چرخید و به سرعت واکنش ها را برانگیخت. ابتدا واژه عبدی محل بحث بود و اینکه چطور یک بازیگر کهنه کار روی آنتن زنده اختیار از کف می دهد و برای نشان دادن زهر کلام و میزان عصبانیتش از همان واژه ای استفاده می کند که در جمع خودمانی دوستان! اندکی بعد مرجع این صفت محل بحث شد که چرا باید جناب عبدی به یک قوم توهین کند.
دایره تنگ تر شد و در نهایت این مسئله پررنگ شد که مگر بخش زیادی از هموطنان ما عرب تبار نیستند؟

تنها واکنش عبدی

چه بسا اگر بحث ناسیونالیستی پیش نمی آمد، اکبر عبدی هم تصمیم به واکنش نمی گرفت. او دیروز در صفحه اینستاگرام خود دقیقا روی این مسئله دست گذاشت و اینطور نوشت: «با سلام و درود به تمامی هموطنان عزیز و پاک سرشتم. من از همین جا دست تمامی خواهران و برادران عرب زبان ایرانی خودم را می بوسم و این مطلب رو فقط برای رفع سوءتفاهم عزیزان هموطن عرب زبانم می نویسم که روی صحبت من در دفاع از ناموس و ایرانی بودنم با وهابیون سعودی بود. دوستون دارم. حق نگهدار همه شما خوبان. اکبر عبدی»

پیگیری هفت صبح

اکبر عبدی بازیگر محبوبی است که خاطرات خوشی با فیلم و سریال های مختلف برای مردم رقم زده است. این محبوبیت اما نتوانست جلوی اعتراض برخی از مردم و چهره های سرشناس را بگیرد.

داخل پرانتز می گوییم که در لابلای کامنت ها هستند نظراتی که از عبدی حمایت کرده اند و این خود در جایی دیگر نیاز به بحث و کنکاش عمیق جامعه شناسی دارد. این واکنش درست از جنس همان تشویق و سوت و کف احساسی است که بعد از پایان حرف های عبدی روی آنتن زنده پخش شد.

از آن طرف عبدی در پست اینستاگرامی خود هیچ اشاره ای به این واژه نکرد؛ در حالی که کمترین انتظار یک عذرخواهی خشک و خالی بود. با او تماس گرفتیم تا یکطرفه به قاضی نرفته باشیم و در قالب گفتگو حال آن شبش را واکاوی کنیم.

به شدت عصبانی بود

آن طرف خط اما صدایی غیر از عبدی پاسخگو بود و اصرار داشت آنچه می گوید بدون ذکر نام و عنوان او مکتوب شود. گفت بعد از این اتفاق حال عبدی خیلی خراب است؛ او نه قصد توهین به عرب های ایرانی را داشته و نه می خواسته بی ادبی کند. گفت حالا هم دیالیز شده و حوصله پاسخگویی ندارد. این را هم گفت که در برنامه پنجشنبه اکبر عبدی به خاطر فاجعه منا خیلی عصبی بوده، به ویژه آن که دو نفر از دوستانش در این حادثه کشته شده اند.

دیگران چه می گویند

کریم ارغنده پور، اولین چهره سرشناسی بود که خیلی زود به این اتفاق واکنش نشان داد و در صفحه شخصی اش نوشت: «مرور ناباورانه سخنان سخیف اکبر عبدی را در برنامه زنده دیشب علیه بخشی از اعراب دیدم و تاسف خوردم. مردم این روزها در ماتم کشته شدن مظلومانه هموطنان خود هستند. پاسخ به این وضع دردآور ولی گستاخی و اهانت و خرج از دایره ادب نیست. درد این است که امکان جولان فرهنگی و حضور در برنامه زنده در دست اکبر عبدی هاست وگرنه اغلب صاحبان اندیشه و هنر جز تماشا و افسوس و دریغ ندارند. بدتر از آن این است که عده ای الگو بگیرند یا از فرصت برای اظهارنظرهای نژادپرستانه و ضد عرب یا ضد مذهب تسنن و امثال آنها بهره بگیرند. اینها بر دامنه و عمق درد می افزاید و نه تنها کاری را درست نمی کند که بدتر هم می کند.»

نقش تلویزیون

سید عبدالجواد موسوی ماجرا را کلی تر دید: «همه ما از دست عربستان عصبانی هستیم. کاملا هم طبیعی است. آنچه در خانه خدا با میهمانان حرم امن الهی کردند، جنایتی است که هیچ انسان منصف و آزاده ای نمی تواند بر آن چشم بپوشد اما آنچه آقای اکبر عبدی در یک برنامه تلویزیونی انجام داد چه اندازه می تواند با معیارهای یک نظام اسلامی که مدعی آشتی دادن اخلاق و سیاست است، همخوانی داشته باشد؟

نمی خواهم از یک اتفاق ناگهانی نتایج عجیب و غریب بگیرم اما اینجا بحث آقای عبدی فقط در میان نیست. آقای عبدی که از هنرپیشگان ممتاز این سرزمین است، پیش تر هم از این دسته گل ها به آب داده. از ایشان نمی توانیم انتظار خاصی داشته باشیم. هنرمندی است غریزی که مملکتش را دوست دارد و ممکن است گاهی از سر عصبانیت واکنش هایی نشان دهد که چندان با معیارهای عرفی و اخلاقی جور درنیاید.

آنچه تاسف برانگیز است برخورد صداوسیمای جمهوری اسلامی است که نه تنها هیچ واکنشی مبتنی بر ناخرسندی از این بی ادبی نشان نمی دهد که تشویق و تایید عبدی را پس از این حکایت پررنگ تر می کند. نوعی تایید ضمنی حرکت آقای عبدی. من فعلا بحث اخلاقی نمی کنم اما تلویزیونی که بام تا شام دارد بچه ها را به اخلاق دعوت می کند، چطور می تواند چنین چیزی را توجیه کند؟ تلویزیونی که مدام واعظان و خطبایی را نشان می دهد که دارند مردم را به رعایت ادب و تنزیه زبانی تذکر می دهند، چگونه می تواند از کنار چنین اتفاقی بی اعتنا گذر کند؟

من هم می دانم که در یک برنامه زنده تلویزیونی هر اتفاقی ممکن است رخ دهد. هر اتفاقی. در هر جای جهان. هیچ کس هم نمی تواند اتفاقاتی از این دست را پیش بینی کند. من حتی نمی خواهم تلویزیونی ها را به بی اخلاقی متهم کنم. مطمئنم اگر آقای عبدی به دست اندرکاران این برنامه می گفت می خواهد چنین حکایتی را تعریف کند او را از این کار منع می کردند. یقین دارم. منتها این را هم مطمئنم که اگر فی المثل آقای عبدی از یک سیاستمداری که ریاست رسمی تلویزیونی با آن سرِ ستیز دارد تعریف و تمجید می کرد، قطعا آن برنامه قطع می شد یا دست کم به مجری می گفتند یک جوری سر و ته ماجرا را هم بیاورد.

یعنی یک جوری تلویزیونی ها حساب خودشان را از آقای عبدی جدا می کردند اما در چنین موردی نه تنها چنین نمی کنند بلکه ته دل شان بدشان هم نمی آید. وسیله توجیه هم که دم دست است. برنامه زنده. علاوه بر این به عربستانی ها توهین شده که حق شان است. کسی هم نمی تواند خیلی مته به خشخاش بگذارد. هدف وسیله را توجیه می کند.

اما من و شما به عنوان یک بیننده، خوب می فهمیم چه اتفاقی دارد می افتد. بی اعتنایی به اخلاق و کم اهمیت تلقی کردن این امر فجایعی به بار می آورد که جلوه هایی از آن را در جامعه مشاهده می کنیم. ای کاش دست کم به اندازه نیمی از اهمیتی که برای سیاست قائل بودیم برای اخلاق نیز اهمیت قائل می شدیم.»

واکنش مردم

در این سه روز، حتما با واکنش های متضادی از سوی دوستان در برابر رفتار اکبر عبدی مواجه شده اید. وجه غالب اما این است که چرا یک نفر روی آنتن زنده مراعات ادب نکند. در سایت خبر آنلاین از این دست واکنش ها زیاد است. یک نفر گفته: «ادبیات شما به دور از شأن و شخصیت یک هنرمند بود واقعا… با این خاطره تعریف کردنش متاسفم.» دیگری گفته: «نه جمله ات و نه طرز بیانت درست نیست آقای استاد، آن هم در یک برنامه زنده. شما از کجا فهمیدی که اون عرب وهابی بود؟ البته من که به صحت خاطره و طرز برخوردت هم شک دارم و امکان ضعیفی هست که این واقعه شما رخ داده باشد.»

دیگری اینطور گفته: «شما فرض کن یکی از آدم های سرشناس اونجا بیاد اینجا، به یی از هموطنای شما این حرف رو بزنه، بعدشم بره توی برنامه ای که کلی آدم می بینن با افتخار تعریف کنه، خودت به نظرت نمیاد بی فرهنگی باشه؟»

این را هم یک یکدیگر از هموطنان نوشته: «آقای عبدی از شما که یک هنرمند هستید اینقدر توهین و زشت و زننده صحبت کردن بعید بود. واقعا متاسفم براتون». دیگری اما در حمایت وارد شده: «وقتی ایشون میاد و واقعیت رو میگه و معذرتخواهی می کنه، خواهشا تمومش کنید»، این نظر در نوع خود جالب است و می تواند مثال خوبی برای بحثی باشد که اول گزارش مطرح کردیم. در میان واکنش خشمگینانه برخی ماجرا را جوری دیگر دیده اند: ««جالبه که حرف بی ادبانه از زبان یک هنرمند خیلی هم از نظر دیگران بد نیست. واقعا جای تأسفه، باید فکری کرد.»

حاشیه های عبدی

اکبر عبدی همیشه دوست دارد با مطایبه حرف بزند. همین باعث می شود کلامش نیش دار و حاشیه ساز شود. ۱۳ خرداد در برنامه خندوانه با رییس جمهور شوخی کرد که باعث شد برخی رسانه های اصلاح طلب به او خرده بگیرند. او گفته بود: «مهم این است که آدم همیشه بخندد. حالا اگر بنزین یا دلار بالا می رود عیب ندارد. تا الان پول دادیم، از این به بعدش هم می دهیم. حالا درست است که آقای روحانی اولش کلید نشان داد ولی مثل اینکه کلید را گم کرده است.»

منتقدان و چلوکباب و قیمه

عبدی در روز ۲۵ اسفند سال ۹۱ روی خط برنامه هفت آمد و ضمن دفاع از فیلم رسوایی حرف های گزنده ای علیه منتقدان بیان کرد. خیلی زود هم واکنش ها علیه او شروع شد. گفته بود: «همه این حرف هایی که منتقدان می زنند به خاطر این است که عقده دارند به سینما بیایند. منتقد باید پنبه بزند. منتقدها می روند دفتر تهیه کننده و یک چلوکباب یا قیمه می خورند و آن وقت ندیده از یک فیلم تعریف می کنند. این حرف هایی که در مورد فیلمفارسی می زنید توهین به فردین و ایرج قادری و امثال اینهاست. این حرف ها بی احترامی به این بازیگران است.»

متهم کردن یک تهیه کننده به کلاهبرداری

اکبر عبدی یک سال پیش از این در ۲۷ اسفند سال ۹۰ در برنامه هفت حاضر شد و تهیه کننده یکی از فیلم هایش یعنی «شرط اول» را متهم به کلاهبرداری کرد. گوشش هم به جیرانی بدهکار نبود که می گفت اسم شخص خاصی را بیان نکن. کار به شکایت کشید و در نهایت ختم به خیر شد.

مجرای مهاجرت

دیگر حاشیه عبدی بحث مهاجرت او بود که ابتدای سال کلی جنجال ایجاد کرد. شایع شده بود که عبدی برای همیشه از ایران می رود و در ترکیه ساکن خواهد شد که بعد از مدتی به این خبر واکنش نشان داد: «من اصلا مهاجرت نکرده ام و نمی دانم این خبرها و شایعات را چه کسی منتشر می کند.»

تلویزیون با عبدی چه می کند

اکبر عبدی هفته پیش اشتباه فاحشی مرتکب شد. از هموطنان عرب تبارمان عذرخواهی کرد ولی از بقیه نه. کاش زودتر درباره این اشتباه توضیح دهد… حالا می ماند یک نکته و اینکه تلویزیون با عبدی چه می کند؟

او جمعه پیش به عنوان بازیگر میهمان در سریال محله گل و بلبل حضور داشت و اتفاقا حضورش هم موفق بود. حتما مورد نظر کارگردان ها و برنامه سازان تلویزیونی برای بازی در سریال و برنامه های مناسبتی هست. اینجاست که تدبیر مسئولان تلویزیون کارساز است. عبدی در یک برنامه زنده می تواند چشم در چشم از مردم عذرخواهی کند و تمام مردم می بخشند.