عـصــر جـنــوب| asrejonoob.ir: برای تحلیل اقتصاد خوزستان باید با چه کسی گفتگو کرد؟ سخن چه شخصی برخواسته از واقعیت ها، بدون حب و بغض سیاسی در کنار اندوخته های علمی و تجربی به ذهن خوانندگان می نشیند؟

همه این سوالات در ذهن سردبیر مانده بود که با نگاهی به دفترچه تلفن کارشناسان بلافاصله در صفحه اول «الف» به مراد دلمان رسیدیم.

یک استاد موسپید کرده در دانشگاه که سه دهه قبل مدیرکل برنامه ریزی اقتصادی استانداری خوزستان بوده، معاونت سیاسی استانداری را به همراه دارد و قاعدتا بایستی حضور در عرصه سیاسی، اجرایی و تدریس در مقطع دکتری از او یک کارشناس بسیار مطلوب برای گفتگوی ما فراهم کرده باشد.

همه اینها بهانه ای شد که در یک روز بارانی در دفتر تابا، میزبان دکترسید مرتضی افقه اقتصاددان خوزستانی باشیم.

دکتر افقه پیش از هر سوالی خود باب گفتگو را باز می کند و با پیش بینی اولین سوال ما می گوید: برخلاف تصور رایج عامه مردم، استان خوزستان بودجه مطلوبی دارد و نسبت به سایر استان های همجوار که برای ما بُت شده اند؛ هیچ چیز کم ندارد. اما مشکل ما در خوزستان وجود مدیرانی است که تخصصشان نفله کردن بودجه هاست!

وی برای اثبات تلاش اش در یافتن کلید قفل عدم توسعه یافتگی (علی رغم وجود بستر مناسب) موضوع رساله دکتری اش را پیش کشید که به دنبال عوامل غیراقتصادی در توسعه اقتصادی بوده است.

دکتر افقه عوامل غیراقتصادی در توسعه اقتصادی را مساله غریبی می داند و عدم توسعه یافتگی در خوزستان را نتیجه همین نتایج غیراقتصادی برمی شمارد.

وی مهمترین عامل عدم توسعه یافتگی خوزستان را در وهله اول نوع نگرش ضد توسعه ای مدیران می داند و در مرحله های بعدی و کم اهمیت تر از کمبود بودجه به عنوان عامل اثرگذار یاد می کند.

در ادامه ماحصل گفتگوی ما را با دکتر مرتضی افقه می خوانید:

معاون سیاسی اسبق استانداری خوزستان با رد کم توانی لابی گری خوزستان در پایتخت گفت: اینکه می گویند استان های همجوار راه نفوذ و اعمال قدرت زیادی در مرکز دارند صحیح نیست بلکه خوزستان چهره های شاخصی از هر دو قوم عرب و بختیاری در مهمترین رده  های نظام دارد؛ لذا حضور دکتر محسن رضایی و سردار شمخانی فاکتور اثرگذاری است که نباید آنرا کم اهمیت خواند، بنابراین نمی توان گفت مثلا اصفهان توسعه یافته چون مدیران مرکز نشین دارد.

نخبگان غیرتوسعه ای در خوزستان علت عقب ماندگی ها هستند

وی رسانه ها، روحانیون، معلمان و هنرمندان را از جمله نخبگان استان دانست و تصریح کرد: این نخبگان بر منش و رفتار مردم در خوزستان اثرگذار هستند، این اثر گاهی توسعه ای و گاهی نیز ضدتوسعه ای ارزیابی می شود.

دکتر افقه یکی از علل عقب ماندگی خوزستان را نخبگان غیرتوسعه ای عنوان کرد و افزود: یکی از مهمترین دلایل عدم توسعه یافتگی خوزستان وجود نخبگان غیرتوسعه ای است که به تبع آن مدیران غیرتوسعه ای بر مسند اجرا می نشینند.

این اقتصاددان توسعه نیافتگی را نتیجه انسان های توسعه نیافته دانست و خاطر نشان کرد: انسان توسعه یافته پیشرفت را خلق می کند و مدیریت او بهینه است؛ بنابراین هرجا توسعه نیافتگی را شاهد بودید به دنبال انسان های توسعه نیافته بگردید.

وی اصرار بر حضور مدیران بومی را یکی از علایم افکار توسعه نیافته دانست و تصریح کرد: من مدیران بومی زیادی را می شناسم که نسبت به دیگر مدیران غیربومی بدترین لطمه را به سیستم مدیریت خوزستان وارد کرده اند و منشاء عقب ماندگی خوزستان شده اند.

تفکر قومی نخبگان در خوزستان

دکتر افقه با بیان خاطره در جلسه ای سیاسی با حضور نخبگان اذعان کرد: در یک جلسه سیاسی در تهران حضور داشتم آنچه بسیار برای من ناخوشایند شد این بود که همه بحث ها و جدال ها بر سر انتصاب مدیران قومی بود و انتهای فعالیت حزبی، به نگرش های طایفه ای ختم می شد.

وی ادامه داد: اگر وارد موضوعات قومی قبیله ای شدیم انتهایی برای آن وجود ندارد و پس از قومیت پای تیره و طایفه وسط کشیده خواهد شد.

این استاد دانشگاه با انتقاد از نگرش مدیران به مسئولیت ها گفت: در همه جا مسئولیت یعنی مورد پرسش قرار گرفتن اما گاهی در کشور ما و به تبع آن در خوزستان مسئولیت یعنی موهبت و دستیابی به رانت قدرت سیاسی و اقتصادی بدون اینکه کسی پاسخگو باشد.

مدیرکل اسبق برنامه ریزی اقتصادی استانداری خوزستان گفت: تاکنون ندیده ام که یک مدیر به خاطر عملکرد بد در خوزستان مواخذه شود، مگر اینکه دلیل سیاسی پشت ماجرای بازخواست باشد.

پتانسیل های اقتصادی خوزستان نقش ضدتوسعه دارند تا توسعه

دکتر افقه با اشاره به پتانسیل های گسترده اقتصادی خوزستان در زمینه های صنعتی، کشاورزی، بنادر تصریح کرد: تمامی توانمندی های خوزستان باعث شده اند که خوزستان به جای پیشرفت، عقب مانده بماند.

وی ادامه داد: دولت مرکزی اداره صنایع خوزستان مانند پتروشیمی ها، ذوب فولاد، نفت و … را در دست گرفته با وجود این خوزستان جایی برای منافع مرکز تبدیل شده است؛ مثلا از صنایع دود نصیب ما می شود و از بنادر ترافیک آن، اما منافع به تهران می رود و مضارش برای ما باقی می ماند.

عضو هیات علمی دانشگاه شهید چمران اهواز با بیان اینکه خوزستان می بایست منطقه ویژه اقتصادی باشد؛ افزود: بایستی در حقیقت قوی ترین مدیر در حد یک وزیر با اختیار ویژه و عملکرد مشخص بر مسند استانداری خوزستان بنشیند. استاندار ضعیف موجب انتصاب مدیران ضعیف خواهد شد.

این اقتصاددان ادامه داد: مدیران صنایع در خوزستان هرکدام خود را در حد یک وزیر می دانند و شما شاهد هستید که در جلسات مهم استانداری معاونان و مدیران دست چندم خود را روانه می کنند و در خود شان حضور نمی بینند؛ بنابراین استاندار خوزستان می بایست آنقدر قدرتمند باشد که بتواند به راحتی این مدیران را پای کار بیاورد.

سرگرم کردن مردم با خودروهای محدود شده اروندی

دکتر افقه با یادآوری دوران اقتصادی مرحوم آیت الله هاشمی تصریح کرد: در آن برهه چند تن از اقتصاددانان که نگرش لیبرالی داشتند بر مسند نشستند و هر چه تز اقتصادی در کشورهای موفق دیده بودند را در ایران تقلید نمودند. من از همان دوره ۶۸-۶۹ که معلمی را در دانشگاه شروع کردم؛ گفتم که بنادر آزاد موفق نمی شوند.

عضو هیات علمی دانشگاه شهید چمران اهواز افزود: منطقه آزاد کیش با جبل علی امارات کار خود را آغاز کرد. اکنون جبل علی منطقه اقتصادی بسیار قدرتمندی شده در حالی که کیش مبدل به دروازه ورود کالای وارداتی شده است.

دکتر افقه ادامه داد: بایستی یادآور شوم که هدف منطقه آزاد ایجاد اشتغال، جذب سرمایه و ورود تکنولوژی به منطقه است، در حالی که مردم بومی در این مناطق درون فقر خودشان باقی مانده و صرفا سرمایه گذارانی از سایر نقاط برای سودخودشان وارد منطقه شده اند.

این اقتصاددان با اشاره به گذشته تصریح کرد: در برهه ای که اسماعیل زمانی تازه به منطقه آزاد اروند آمده بود؛ در جلسه ای که توسط اصلاح طلبان در تهران تشکیل شده بود گفتم که منطقه آزاد اروند سرنوشت موفقی ندارد. من به آنها گفتم ایجاد منطقه آزاد اروند مثل کشت در شوره زار است و ما به دلایل سیاسی، امکان جذب سرمایه های خارجی را نداریم.

دکتر افقه در پایان ایجاد منطقه آزاد اروند را تقلیدی از کشورهای موفق خواند و افزود: من در همان برهه تشکیل منطقه آزاد روند به استاندار وقت گفتم این کارها خنده دار است زیرا که من موفقیتی در آن نمی بینم. آیا منطقه آزاد هدفش این بود که برای سرگرمی مردم خودروهای خارجی را با ده ها محدودیت در اختیار مردم قرار دهد؟ آیا مشکل اقتصاد خوزستان با چهارتا ماشین به ظاهر لوکس حل می شود؟