اینجا باران نفت می‌بارد. هر بار که طوفان، چادر خاکی بر سر اهواز می‌کشد، روستای «لذه» افزون بر خاک، بارش نفت نیز نصیبش می‌شود. قطرات اشکی شکل نفت روی درها، دیوارها، خودروهای پارک شده در خیابان، حیاط خانه‌ها، لباس‌های روی بند، برگ گیاهان و درختان می‌نشیند و اشک زنان روستا را بر گونه جاری می‌کند.
لذه در بخش مرکزی دهستان مشرحات با جمعیت ۲۳۰ نفر، یکی از توابع بخش مرکزی اهواز است که به دلیل مجاورت با فلرهای نفتی با انواع آسیب های حاصل از تاسیسات نفتی دست به گریبان است.

لکه‌هایی که با بنزین هم پاک نمی‌شود
«حمیده نواصری» از ساکنان روستا زن میانسالی است و بیماری قلبی دارد،. شیله ای که به سر دارد تا نیم تنه اش را پوشانده است. وقتی از او می‌خواهیم که درباره باران نفت حرف بزند، لبخند روی لبش خشک می‌شود و می‌گوید: وقتی طوفانِ دفعه آخر تمام شد و از داخل خانه به حیاط آمدیم، دیدیم نفت همه جا را سیاه کرده. همگی به همراه عروس‌هایم شروع به شستن حیاط ودر و دیوار کردیم، اما فایده نداشت. برای همین همگی از شدت عجز به گریه افتادیم. طوری که من حالم بد شد و کارم به بیمارستان کشید.
بعد از کمی مکث ادامه می‌دهد: از پودر لباس شویی، تینر و حتی بنزین برای شستن قطره‌های نفت استفاده کردیم، اما هنوز همه جا نفتی است.

چند سال است وضع همین است
روستایی که ۵۰۰ متر با شهر فاصله دارد، در دلش نفت و گاز می‌جوشد و مردم برای داشتن گاز باید تا ورودی روستا بروند. آنجا کپسول های گاز در کنار انبوهی از نخاله‌های ساختمانی صف کشیده‌اند. یک پسر بچه و یک مرد جوان کپسول را روی زمین به سمت خانه‌هایشان قل می‌دهند.
درهای کرمی، سفید، آبی و دیوارهای آجری و سیمانی همه یک مدل شده‌اند. خاک و لکه‌های سیاه، طرحی یکسان به همه آنها داده است. زن و مردی مسن دم در خانه خود ایستاده‌اند. زن جلو می‌آید و با ناراحتی می‌گوید: نگاه کنید؛ درها، دیوارها، لامپ‌ها و… از این بلا در امان نمانده‌اند. چند سال است وضع همین است. باران نفت می‌بارد و عزا می‌گیریم ما.
«ام حمزه» دست‌هایش را نشان می‌دهد. لکه‌های نفت روی آنها ماندگار شده است. می‌گوید: خود مسئولان می‌پذیرند این طور زندگی کنند؟ آب و گاز که نداریم، لااقل کاری کنند تا سیاهی روی زندگی ما نریزد.

سلامت اهالی لذه در خطر است
یکی دیگر از اهالی که مدت‌هاست پیگیر حل مشکلات روستاست، با خانواده اش در کنار مادر و خانواده برادرش زندگی می‌کند. وی به همشهری می‌گوید: از ما می‌خواهند که خانه‌هایمان را بفروشیم. اگر این کار را بکنیم، از هر خانه چند خانوار بی خانه می‌شوند و آواره می‌مانند.
«غانم سلطانی» ادامه می‌دهد: اهالی لذه از نظر جانی، مالی، بهداشت و سلامت در خطر هستند. آب روستا از طریق لوله شرکت نفت تامین می‌شود که غیر قابل خوردن است. گاهی گل آلود است و گاهی میزان کلرش خیلی بالاست. آن قدر که وقتی لباس‌هایمان را با آن می‌شوییم، از بین می‌روند. این آب حکم جرم گیر را دارد و برای تمیز کردن سرویس بهداشتی از آن استفاده می‌کنیم.

تلف شدن پرندگان و جانوران
«فاطمه حسن‌زاده عرب» در حیاط خانه اش باغچه کوچک باقلا دارد. زن با تاسف، باغچه را نشان می‌دهد و می‌گوید: دلم خوش بود باقلا کاشته ام اما همه آن از بین رفته. نفت، برگ های آن را سوزانده و گیاه را پژمرده کرده است.
او می‌گوید: قالی‌هایی که شسته بودیم و در حیاط گذاشته بودیم تا خشک شوند، لباس‌هایمان که روی بند بودند و خیلی از وسایل دیگر را پس از باران نفت دور انداختیم. هر بار که این بلا سرمان می‌آمد، شرکت نفت به ما موادی می‌داد تا نفت را بشوییم. چون فقط با همان مواد می‌توان نفت را شست، اما این بار این کار را نکرد.
این زن ساکن روستای لذه ادامه می‌دهد: هر جا در روستا گودالی بود که در آن آب جمع بود، بعد از باریدن نفت، بعضی از پرنده‌ها و جانورانی که از آن آب خوردند تلف شدند.
زن می‌گوید: به دلیل وضعیت بارش نفت، خیلی از مردم روستا ترجیح دادند از زادگاهشان دل بکنند و بروند.

جاده‌های خاکی
همه جاده‌های روستا خاکی اند، اما جاده ای که شرکت نفت و گاز کارون از آن استفاده می‌کند آسفالت است. این را «نعیم نواصری» می‌گوید و ادامه می‌دهد: این روستا فاضلاب ندارد، وضعیت بهداشت نامناسب است، بیماری‌های تنفسی و پوستی بین مردم بسیار شایع شده است، اینجا همیشه ۲۰ درجه گرم تر از شهر است و این به خاطر فلرهای نفتی است که اینجا می‌سوزند.
در حیاط خانه نعیم چند لباس‌شویی اتوماتیک و مدل دوقلو هست که برای تعمیر پیش او آورده‌اند. بدنه سفید ماشین‌های لباس‌شویی پر از لکه‌های سیاه نفت است. او در حالی که به لکه‌ها اشاره می‌کند، با لبخندی آمیخته به‌اندوه می‌گوید: هیچ نقاشی نمی‌تواند چنین طرحی بکشد.

غازهای جوهری روستای لذه
پشت دیوار آخرین خانه روستا، لانه غازها هم از ماجرای باران نفت در امان نمانده است. گویی روی جثه سفید و منقارهای زردرنگشان کودکی از سر شیطنت جوهر سیاه پاشیده است.
انتهای روستا، در خاک زمین‌هایی که پیش از این در آنها کشاورزی می‌شد، ذرات نمک زیر نور آفتاب می‌درخشند و یک لایه سیاه نفت، همه سطح آن را پوشانده است. حدود ۱۰۰ متر آن طرف تر آزمایشگاه شرکت گاز و نفت کارون قرار دارد که پساب‌های شیمیایی حاصل از آزمایشگاه را همان اطراف خالی می‌کند.

ساکنان لذه تمایل ندارند جابجا شوند
شرکت نفت و گاز کارون زیرمجموعه شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب است؛ بزرگ ترین تولیدکننده نفت در ایران. این شرکت وظیفه تولید نفت و گاز دارد و حوزه فعالیت آن شهر اهواز است.
میانگین تولید این شرکت بیش از یک میلیون بشکه نفت خام در روز است. خوراک پالایشگاه‌های نفت استان را نیز این شرکت تامین می‌کند. در این شرکت روزانه ۵۵ هزار بشکه میعانات گازی نیز تولید می‌شود. کارکنان این شرکت بیش از ۵ هزار نفر هستند.
مدیر روابط عمومی شرکت بهره‌برداری نفت و گاز کارون با اشاره به هم‌جواری روستای لذه با تاسیسات نفتی، به همشهری می‌گوید: اراضی محل احداث کارخانه بهره‌برداری شماره ۲ اهواز، مسیرهای خطوط لوله و جاده‌های ارتباطی آن در سال ۱۳۴۱ طی مراحل قانونی و آرای صادره از دادگاه عمومی اهواز پس از تودیع بهای اراضی مربوط به صندوق دارایی، تملکشان تعیین تکلیف شد. مدارک مالکیت آن نیز در امور حقوقی و قراردادهای شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب موجود است.
«بهروز محب» می‌افزاید: از سال ۱۳۴۲ تعداد محدودی خانه‌های گِلی در جوار کارخانه مذکور و در محل فعلی روستای لذه ساخته شد که طی سال های گذشته به مرور زمان تعداد این خانه‌ها افزایش یافت. این در حالی است که حریم ایمنی تأسیسات نفتی طبق استاندارد شرکت ملی نفت ایران که یک استاندارد جهانی است ۴۰۰ متر است. در صورتی که فاصله روستای لذه تا واحد بهره‌برداری شماره ۲ اهواز حدود ۱۰۰ متر است و واحدهای مسکونی این روستا در حریم ایمنی کارخانه قرار دارند.
وی درباره راه حل این مشکل توضیح می‌دهد: سال ۸۱ موضوع در جلسه فوق‌العاده شورای تأمین شهرستان اهواز مطرح و مقرر شد که از سوی معاونت قضایی دادگستری استان نسبت به تعیین هیأت کارشناس برای ارزیابی و قیمت گذاری واحدهای مسکونی روستای لذه اقدام شود که بر همین اساس کار ارزیابی منازل روستا آغاز و برای هر یک از خانه‌ها برگ ارزیابی جداگانه تهیه شد.
محب، تعداد خانه‌های ارزیابی شده را جمعاً ۸۷ باب می‌داند و بیان می‌کند: پس از انجام کارشناسی، ۵۹ واحد مسکونی خریداری و تخریب شد. صاحبان ۲۸ واحد باقیمانده به دلایلی از قبیل پیدا نکردن محل مناسب برای خرید خانه یا نپذیرفتن قیمت کارشناسی، نسبت به مصوبه شورای تأمین شهرستان اهواز تمکین نکردند و باعث وقفه در عملیات اجرایی و پاکسازی حریم واحد بهره‌برداری شدند که این امر مشکلات متعددی برای این شرکت به دنبال داشت.
مدیر روابط عمومی شرکت بهره‌برداری نفت و گاز کارون اظهار می‌کند: وجود روستای لذه در حریم ایمنی واحد بهره‌برداری شماره ۲ اهواز و گسترش آن در نتیجه شرایط ایجاد شده پس از جنگ تحمیلی و مسائل جانبی مترتب بر آن موجب شد که از سال ۱۳۸۶ تاکنون تلاش گسترده ای برای رفع این معضل از سوی مسئولان این شرکت، مقامات سیاسی، قضایی و امنیتی استان خصوصا شورای تأمین صورت گیرد ولی با وجود شفافیت موضوع و قانونی بودن اقدامات انجام شده کماکان این موضوع لاینحل مانده و تاکنون گشایشی در حل آن حاصل نشده است.
محب با ابراز تمایل نسبت به حل بهینه مشکل اهالی ساکن در محل می‌گوید: پیشگیری از بروز خطرات زیست محیطی و جانی برای این شهروندان محترم ضروری است و با توجه به لزوم صیانت از منابع ملی و حفظ حقوق شرکت ملی نفت ایران، این شرکت آماده هرگونه همکاری لازم است.
با توجه به اینکه یکی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی بازدیدی از این روستا داشته و استاندار هم نشان داده که یکی از اهدافش محرومیت زدایی از استان است، شایسته است به همت این مسئولان مردم روستای لذه از خطرات نفت رهایی پیدا کنند.

سمیه تیاری