یک استاد نمونه کشوری گفت: طرح های انتقال آب از سرشاخه های کارون به استانهای دیگر با منافع ملی مغایر است.

مهدی قمشی دوشنبه شب در نشست بررسی انتقال آب از سرشاخه های کارون و تاثیر آن بر کشاورزی خوزستان اظهار کرد: درباره مخالفت با انتقال آب بحث های زیادی شده است ولی ما می خواهیم این موضوع را از نظر علمی بررسی کنیم.

وی با اشاره به افزایش مصرف آب در سال های اخیر اظهار کرد: مشکل آب در یکی دو دهه اخیر شروع و در برخی نقاط دنیا وضعیت بحرانی شده است.

قمشی افزود: بر اساس شاخص بنیاد توسعه پایدار سازمان ملل، فقط می توان ۲۰ درصد و حداکثر ۴۰ درصد آب های قابل استحصال را در هر کشور مصرف کرد این در حالیست که ما ۸۰ درصد آب های قابل استحصال کشور را مصرف می کنیم و این وضعیت فوق بحرانی است.
وی اضافه کرد: برخی ها مدعی می شوند که آب اضافه کارون به خلیج فارس می ریزد و هدر می رود اما شاخص های سازمان ملل نشان می دهد که این نظریه غلط است زیرا سوء استفاده از منابع طبیعی بیش از ۴۰ درصد ما را به بحران می رساند و باید اجازه دهیم کارون در بستر طبیعی خود جریان داشته باشد این در حالیست که اکنون در کارون با بحران مواجهیم و نخیلات در پایین دست رودخانه روبه نابودی رفته اند.

قمشی با بیان اینکه سال ها است در کارون دچار مشکل هستیم، تاکید کرد: در واقع در تمام کشور دچار بحران آب هستیم و انتقال آب میان حوزه ای به این معنی است که بحران را از منطقه ای به یک منطقه دیگر منتقل کنیم به عبارتی بحران خوزستان را بیشتر و بحران یک منطقه دیگر را کمتر می کنیم.

مشاور استاندار خوزستان در امور آب گفت: پیش شرط های بین المللی طرح های انتقال آب میان حوزه ای در مساله انتقال آب کارون باید رعایت شود که یکی از آنها وجود آب اضافه در حوزه آبریز کارون است، همچنین در حوزه مقصد باید گزینه هایی مانند شیرین کردن آب، تغییر الگوی کشت و مدیریت تقاضا و بهبود مصرف اجرا شده باشد.

وی با اشاره به نوسانی که در آمار آبدهی کارون وجود دارد، افزود: تنها برای ۱۳ میلیارد مترمکعب آورد کارون می توان برنامه ریزی کرد که این رقم در سال های خشکسالی به ۱۰ میلیارد مترمکعب و کمتر از آنهم می رسد بنابراین این مساله نیاز به برنامه ریزی دارد و نباید مانند سال های اخیر کشاورزی در خوزستان به دلیل کم آبی تعطیل شود در حالی که آب برای کشاورزی سایر استان ها انتقال داده می شود.

قمشی اضافه کرد: نباید فراموش کرد که کارون از استان های دیگر همچون چهارمحال و بختیاری، کهگیلویه و بویر احمد و لرستان نیز عبور می کند که این استان ها در حال توسعه هستند و این مساله باعث می شود در خوزستان هر سال بر مشکلات اضافه شود.

*بهشت آباد تغییر نکرده است

وی با بیان اینکه هم اکنون برای انتقال ۲٫۸ میلیارد مترمکعب آب برنامه ریزی شده است افزود: آخرین طرح انتقال آب از سرشاخه های کارون موسوم به بهشت آباد برای انتقال ۱٫۱ میلیارد مترمکعب پیش بینی شده است.

قمشی گفت: هر چند که گفته شده در شورای عالی آب این طرح به ۵۸۰ میلیون مترمکعب کاهش یافته است اما این ادعا قابل قبول نیست زیرا مشخصات فنی طرح هیچ تغییری نکرده است.

وی تاکید کرد: در صورت اجرای بهشت آباد، کشاورزی به طور کلی در خوزستان باید تعطیل شودکه تبعات آن افزایش حاشیه نشینی و مشکلات اجتماعی را به همراه خواهد داشت.

عضو هیات علمی دانشگاه شهید چمران اهواز اظهار کرد: در طرح بهشت آباد ۵۰۰ میلیون مترمکعب برای کشاورزی، ۲۵۰ میلیون مترمکعب برای شرب، ۲۵۰ میلیون مترمکعب برای صنعت و ۴۵ میلیون مترمکعب برای محیط زیست و تالاب گاوخونی در اصفهان برنامه ریزی شده است.

وی درباره هزینه هایی که طرح انتقال آب فقط در بخش عدم تولید برق تحمیل می کند، اظهار کرد: هزینه انتقال هر مترمکعب آب ۶۷۰ تومان است (بر اساس نرخ سال ۹۲) و از سوی دیگر ضرر ناشی از عدم تولید برق در شش نیروگاه کارون ۸۴۲ تومان است، این در حالیست که در مقابل این ضررها سود منطقی از کشاورزی نصیب کشور نمی شود.

قمشی اضافه کرد: اگر بخواهیم آب را برای صنعت و کشاورزی منتقل کنیم هم به ازای هر مترمکعب ۶۴۰ تومان ضرر وارد می شود که این رقم صرفنظر از خسارت های زیست محیطی است.

وی با بیان اینکه در طرح های انتقال آب باید منافع ملی در نظر گرفته شود، اضافه کرد: معادلات اینگونه است که هیچ کارشناسی به انتقال آب قانع نمی شود اما ما این ضررها را نمی بینیم چون پول نفت را برای اجرای طرح می دهیم.

این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه مدیریت آب در کشور بر اساس دیدگاه های علمی نیست افزود: در مساله انتقال آب میان حوزه ای اصلا به نظرات کارشناسان توجه نمی کنند و تا زمانی که این مساله عمومی نشده بود گوش شنوایی وجود نداشت.

وی تصریح کرد: در مساله انتقال آب از کارون دچار یک پارادوکس هستیم به این صورت که اگر آب هست چرا مجوز کشاورزی به خوزستانی ها داده نمی شود و اگر آب نیست چرا آب را منتقل می کنند.

قمشی افزود: تا ۱۰ سال پیش سطح زیرکشت اراضی اصفهان ۱۰۰ هزار هکتار بوده که اکنون به ۲۷۰ هزار هکتار رسیده است و هدف این استان به زیرکشت بردن همه اراضی با وسعت ۴۷۰ هزار هکتار است.

به گفته وی توزیع عادلانه آب در کشور نظریه غلطی است بلکه باید بهره وری در نظر گرفته شود.

وی با اشاره به هفت زنجیره انسانی که در حمایت از رودخانه کارون در اهواز تشکیل شد، تاکید کرد: زنجیره های انسانی حفاظت از رودخانه کارون اولین جایی بود که حمیت استانی در آن تجلی یافت و مردم فارغ از هر قومیتی در آن شرکت کردند زیرا نسبت به آینده استان نگران بودند.

تاثیر طرح های انتقال آب بر تشدید پدیده ریزگردها

قمشی در ادامه با تاکید بر تاثیر طرح های انتقال آب بر تشدید پدیده ریزگردها، افزود: سیلاب های این رودخانه در گذشته تالاب شادگان و زمین های حدفاصل اهواز و ماهشهر را مشروب می کرد اما با کاهش آب کارون این مناطق به کانون های داخلی شکل گیری پدیده گرد و غبار تبدیل شده اند و توفان های شدید پارسال ناشی از این کانون ها بوده است.

تاکنون ۱۲ طرح انتقال آب از سرشاخه های کارون بزرگ (دز و کارون) اجرایی شده و یا در مراحل مطالعاتی است. طرح های انتقال آب کوهرنگ یک و ۲ و ۳ ، قمرود یک و ۲، چشمه لنگان، خدنگستان، سد کمال، ماربر، رفسنجان، کوگان، تنگه سرخ و بهشت آباد با هدف انتقال آب از سرشاخه های کارون به فلات مرکزی برنامه ریزی شده است.

طرح جدید انتقال آب کارون موسوم به بهشت آباد بزرگترین و پرچالش ترین طرح بوده است که برای سالانه یک میلیارد و ۱۰۰ میلیون مترمکعب برنامه ریزی شده است.

به گفته کارشناسان اجرای این طرح بیشترین آسیب های زیست محیطی را به استان های چهار محال و بختیاری (سرچشمه) و خوزستان (پایین دست) وارد می کند.