عصر جنوب: این بازرسان که قرار بود شهریور مهمان خوزستان شوند، اواسط آبان ماه امسال وارد شوش شدند. ساخت هتل «امیر زرگر» در جوار کاخ آپادانا، ساماندهی شهر پانزدهم و  انباشت انبوه زباله در برخی مناطق شوش از جمله مواردی است که هنوز هم به طور کامل حل نشده‌اند. با این حال مسئولان شوش نسبت به وضعیت کنونی ابراز رضایت و امیدواری می کنند.

فعالان میراث فرهنگی در این زمینه می‌گویند رشد گیاهان خودرو و انجام‌‌ گاه و بیگاه حفاریهای غیرمجاز از یک سو و توسعه‌ شهری روی عرصه باستانی از سوی دیگر صدمات زیادی داشته است.

افزون بر ساخت ‌و سازهای شهری، ساخت دو هتل (امیر زرگر در جوار کاخ آپادانا و هتل بین المللی لاله روی عرصه‌ باستانی و در جوار کوره های سفالگری سلجوقی) از جمله آسیبهای ناشی از بی مبالاتی در مدیریت شوش بوده است.

دو سالی می شود که آماده سازی پرونده «محوطه تاریخی شوش» برای ثبت در میراث جهانی یونسکو مطرح است. سال گذشته «شهر سوخته» از سیستان و بلوچستان به اجلاس یونسکو راه یافت و اخیرا نیز به این فهرست پیوست. امسال خوزستانی ها امیدوارند که شوش را به عنوان سومین اثر تاریخی، بعد از «چغازنبیل» و «سازه‌های آبی شوشتر» از استان خود به جهانیان معرفی کنند.

«سعید دیناروند» که به تازگی  بر کرسی مدیریت میراث فرهنگی شوش نشسته درباره آماده بودن شهر هنگام حضور بازرسان یونسکو به خبرنگار مهر می گوید: بازرسان اقدامات مختلفی را در هنگام حضورشان انجام دادند. آنها از مناطق مختلف تاریخی و شهری بازدید، عکسبرداری و فیلمبرداری کردند. همچنین به حرم مطهر دانیال نبی (ع) رفتند و در آنجا با شهروندان درباره اهمیت ثبت جهانی شوش و اینکه این مسئله چه اهمیتی برای آنها دارد گفتگو کردند.

وی اظهار می کند: شهروندان خوشبختانه اطلاعات کافی داشتند و به سئوالات بازرسان پاسخ دادند. همچنین بازرسان از همه محوطه ۴۰۰ هکتاری و کاخ اردشیر دوم دیدار کردند.

امیر زرگر مانع است

«علی درویشی»، رئیس انجمن دوستداران میراث فرهنگی شهرستان شوش نیز درباره ورود بازرسان به خبرنگار مهر می گوید: همه مسئولان شهری در تلاش بودند که با همیاری یکدیگر در آماده بودن شوش شریک باشند و خوشبختانه مشکل خاصی در این خصوص نبود.

درویشی همچنین می افزاید: دکل مخابرات برداشته شد. دیوارهای دو طبقه از ساختمانی در نزدیکی مسجد امام حسین (ع) نیز تخریب شد و فقط اسکلتش باقی ماند. همه مراحل اولیه انجام  شد. جمع آوری زباله ها خوب بود اما مقداری از ساماندهی و مرمت شهر پانزدهم باقی مانده است.

رئیس انجمن دوستداران میراث فرهنگی شهرستان شوش می گوید: بحث هتل امیر زرگر البته هنوز حل نشده و قرار است مدیر کل میراث فرهنگی استان مستقیما نسبت به این موضوع ورود کند.

درویشی درباره نتیجه پرونده ثبت جهانی شوش اظهار می کند: تا چند روز آینده ایرادها را به ما اطلاع می دهند و نتیجه قطعی نیز تیر سال ۹۴ اعلام می شود.

همه چیز عالی است

فرماندار شهرستان شوش درباره آمادگی شوش برای ثبت جهانی می گوید: خوشبختانه همه ارگانها و سازمانها مشارکت خوبی داشتند. شوش آمادگی کامل برای ثبت جهانی را دارد و به نظر می رسد بازرسان ایراد خاصی نگرفتند و ما منتظر پاسخ آنها هستیم.

خاطره ناخوشایند چغازنبیل

عاطفه رشنوی معاون میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خوزستان پیش از این گفته بود: هر اثری در هر کشور در فهرست میراث جهانی به ثبت برسد از یکسری پشتیبانیهای مالی و تبلیغاتی برخوردار می شود. به طور مثال حتی یک نقطه دور افتاده در دور‌ترین بخش کشور در همه کتابچه ها و گزارشهای سالانه یونسکو معرفی می شود و این به رشد اقتصادی محل وقوع اثر کمک می کند و منطقه را از نظر اقتصادی و فرهنگی تحت تاثیر قرار می‌دهد و اشتغالزایی می کند.

با این حال با توجه به سابقه چغازنبیل، به نظر می آید مردم شوش نسبت به نتایج ثبت جهانی آن خیلی خوشبین نیستند زیرا آنها از ثبت چغازنبیل که در نزدیکی شوش قرار دارد سودی نبرده و هم اکنون این نقطه باستانی تقریبا به حال خود رها شده است.

رشنوی معاون میراث فرهنگی درباره اظهار نظر شهروندان شوشی نیز گفته است: متاسفانه وقتی با مردم حرف می زنیم که آیا از همسایگی با این مجموعه باستانی خوشحال هستند، گله دارند که فقط گرد و خاک این محوطه نصیب آنها می شود.

«احمد صرخه» از دوستداران میراث فرهنگی خوزستان نیز در این خصوص به خبرنگار مهر می‌گوید: متاسفانه بعد از چند دهه که از ثبت جهانی چغازنبیل می گذرد، مسئولان میراث به تازگی اعلام کرده‌اند که با همکاری بین روستاییان، مجموعه هفت تپه و شرکت کشت نیشکر همچنین ایجاد زیرساختهایی مثل سرویس بهداشتی، اقامتگاه و استراحتگاه مناسب، رستوران و پارکینگ در حال مطالعه است.

صرخه معتقد است که موج ثبت جهانی چغازنبیل (که ۳۵ سال پیش انجام شده)، حتی به نزدیک ترین روستای این اثر هم نرسیده است. این تجربه خوبی نبود و مردم بهره اقتصادی از این اثر نبرده اند.

شوش به عنوان کهن ترین شهر قابل سکونت جهان با ۱۳ لایه باستان شناسی و هفت هزار سال تاریخ نهفته، یکی از مهمترین و تاثیرگذار‌ترین شهر‌ها در همه تاریخ و خاطره قومی مردم کشور و بین النهرین است.

به گزارش مهر، پرونده شوش سال گذشته نیز برای ثبت در فهرست میراث جهانی مطرح شده بود اما به دلیل تکمیل نشدن پرونده جای خود را به «شهر سوخته» از سیستان و بلوچستان داد. باید در انتظار پاسخ بازدید بازرسان سازمان یونسکو ماند و دید که آیا شوش ثبت جهانی می‌شود؟

طعم تلخ تخریب همزمان با حضور کارشناسان یونسکو

این در حالی است که همزمان با حضور کارشناسان یونسکر در شهرستان شوش، بر اثر فعالیت یک دستگاه بیل میکانیکی در این شهرستان، بخشی از آثار مدفون شدن در دل خاک تخریب شد.

اخیراً یک دستگاه بیل مکانیکی در حال گودبرداری و حفاری به منظور ایجاد زیر زمین واقع در خیابان چهاراه خوزستان و نبش خیابان پاسداران شهر شوش بود که باعث تخریب بخشی از آثار تاریخی این شهر باستانی شد. کارشناسان تشخیص دادند که بخش تخریبی متعلق به دوره پارتی است .

به عقیده کارشناسان این حادثه خسارت های جبران ناپذیری به این آثار وارد کرده و این سوال را پیش می آورد که در آستانه ثبت جهانی شوش، تعیین عرصه و حریم این محوطه با چه رویکرد علمی و منطقی تهیه شده است؟

وقوع چنین حوادثی این هراس را میان دوستداران میراث فرهنگی خوزستان ایجاد می کند که مبادا حفاری های دیگری همچون گذشته بخشی از لایه های باستانی عظیمی که در شوش وجود دارد را مجدد منهدم کند.

رئیس انجمن دوستداران میراث فرهنگی شوش در این باره به خبرنگار مهر گفت: در پرونده ثبت جهانی شوش، عرصه محوطه باستانی شوش ۴۰۰ هکتار در نظر گرفته شده است که منحصر به تپه ها شده و در بافت شهری با وجود شواهد مسلم و حوادثی از این دست و همچنین گمانه زنی هایی که توسط کارشناسان در سالهای پیش انجام گرفته بود، هیچ اهمیتی داده نشده است.

علی درویشی در مورد حادثه تخریب بخشی از آثار مدفون در دل خاک در شوش توسط بیل مکانیکی اظهار کرد: در خیابان رجایی شهر شوش در فاصله بسیار نزدیک با این حادثه، سالها پیش پلکانی سنگی که احتمال می رود به دوره هخامنشی متعلق باشد کشف شد. این پلکان اینک در باغ موزه شوش برای برای بازدید قرار دارد.

درویشی یادآور شد: این موضوع نشان می دهد این منطقه از شهر شوش در سالهای دور، جزئی از محوطه باستانی شوش بوده که اینک در زیر بافت مسکونی مدفون شده است.

وی گفت: تعیین عرصه و حریم برای یک اثر تاریخی (بنا یا تپه) به منظور محافظت از آن صورت می گیرد که بسیار جالب است ، اما در شرایطی که در بخشهای مختلف شهر حوادثی از این دست رخ داده، اما در تعیین عرصه و حریم شهر توجهی به این موضوع نشده است .

———————–
قاسم آل کثیر – مهر