عصر جنوب: عضو کمیته علمی کنفرانس ملی رودخانه کارون گفت: رودخانه کارون بزرگ بخش انتهایی حوضه آبریز کارون است که از به هم پیوستن دو شاخه کارون و دز در محل بند قیر تشکیل می‌شود و وجود تاسیسات زیربنایی مهم کشاورزی کشور در این منطقه همچون شبکه‌های آبیاری و زهکشی، پروژه‌های عمرانی، صنعتی، شهری، ایستگاه‌های پمپاژ آب برای انواع فعالیت‌ها سبب اهمیت این قسمت از رودخانه کارون شده است.

دکتر جعفر مرشدی افزود: شرایط مناسب طبیعی و انسانی سبب شده است تا این محدوده به عنوان محیطی استراتژیک در فضای جغرافیایی کشور مطرح شود و چشم‌اندازهای بزرگ شهری مثل شوشتر، اهواز، خرمشهر و آبادان، چشم‌اندازهای کشت صنعتی مثل کشت و صنعت‌های نیشکر و تاسیسات صنعتی مثل صنایع فولادسازی، تولید برق و حتی هسته‌ای در آینده، در آن ایجاد شود.

وی عنوان کرد: با توجه به اهمیت این فضا، رودخانه کارون بزرگ به عنوان یک اکوسیستم آبی عامل اصلی تمرکز در این فعالیت‌ها در گستره سرزمینی است. وجود تغییرات بسیار زیاد این رودخانه در مسیر خود از لحاظ هیدرولوژی، رسوب شناختی و ژئومورفیک سبب شده این محیط به صورت محدوده‌ای ناپایدار مطرح باشد که نمود آن را در تغییرات ماندرهای (پیچان رود) این رودخانه در ادوار مختلف زمانی می‌توان مشاهده کرد.

مرشدی عنوان کرد: تغییرات عوارض ژئومورفیک این رودخانه از جمله تغییرات پیچ‌های رودخانه، بارهای رسوبی و فرسایش کف و کناره‌های آن باعث آسیب رساندن به انواع کاربری‌های زمین شده است. در بسیاری از موارد ایستگاه‌های پمپاژ در فاصله‌ای بسیار دور از محیط رودخانه قرار گرفته‌اند، بسیاری از روستاها و مناطق شهری توسط تغییرات رودخانه‌ای خسارت دیده و حتی صدمات جانی نیز ایجاد شده است. بسیاری از اراضی کشاورزی فرسایش یافته و جاده‌های زیادی که در مسیر این رودخانه ساخته شده‌اند به علت زیرکنی رودخانه از بین رفته یا خسارات فراوانی دیده‌اند.

عضو کمیته علمی کنفرانس ملی رودخانه کارون گفت: هر چند در دورهای گذشته شدت سیلاب‌ها و مخاطرات بیشتر بوده اما با کنترل دبی رودخانه از طریق احداث سدها، مخاطرات محیطی به حداقل رسیده است. از طرف دیگر کنترل آب و انتقال آن به اراضی کشاورزی، صنایع و مناطق مسکونی سبب ایجاد پسماندهای صنعتی، زه‌آب‌های کشاورزی و هرز آب‌های شهری شده است که زهکشی انتهایی آن‌ها رودخانه کارون بوده و بنابراین تبعات زیست‌محیطی بسیاری را در کوتاه‌مدت و بلندمدت به دنبال دارد که اثر آن‌ها بسیار خطرناک‌تر از مخاطرات طبیعی رودخانه به صورت فرسایش است.

وی افزود: بنابراین ضرورت مدیریت جامع کارون و در بستر آن توجه به بخش پایین‌دستی آن یعنی کارون بزرگ اهمیت بسیار زیادی دارد.

مرشدی تصریح کرد: برخی از مسایل و چالش‌های قابل مطرح در این محدوده شامل تغییر کاربری اراضی حاشیه رودخانه و عدم رعایت حریم آن، تخریب حاشیه رودخانه به ضرر اراضی کشاورزی و ایجاد خسارت به خصوص در مواقع سیلابی در اکثر مسیرهای رودخانه به‌خصوص در قوس‌های خارجی پیچ‌های رودخانه در دوره‌های طغیانی، تخریب سازه‌های حاشیه رودخانه به‌خصوص در محل قوس‌ها و محل پل‌ها به علت فرسایش و زیرکنی رودخانه در مناطق با تغییرات بالا، رسوب‌گیری محل تغذیه آب در ایستگاه‌های پمپاژ کشت و صنعت‌های بزرگی مثل امیرکبیر، میرزا کوچک خان، فارابی، دعبل و کارون، عدم شناخت رودخانه و حریم آن و تجاوز به حریم بستر رودخانه در تمام مسیر کارون به علت عدم شناخت تغییرات طولی، عرضی و جانبی رودخانه و تغییرات ویژگی‌های ژئومتریک رودخانه در بازه‌های مختلف و تداوم آن‌ها در زمان‌های متفاوت است.

عضو هیات علمی گروه جغرافیای طبیعی دانشگاه آزاد واحد اهواز در پایان گفت: از سوی دیگر تخلیه پسماندهای صنعتی، زه‌آب‌های کشاورزی و هرزآب‌های شهری به‌صورت مستقیم در رودخانه کارون و تغییر ویژگی‌های شیمیایی آب به‌خصوص در ارتباط با طرح‌های بزرگی مثل طرح ۵۵۰ هزار هکتاری استان خوزستان که حجم عظیمی از زهکش‌های اراضی کشاورزی را به سیستم رودخانه تحمیل خواهد کرد از جمله چالش‌های مطرح در محدوده کارون محسوب می‌شود.