این گزارش نگاهی به سرخط اصلی خبرها و همچنین نوشته های سرمقاله نویسان و نویسندگان روزنامه های امروز پنجشنبه ۳۰ مرداد ۱۳۹۳ خورشیدی انداخته و مهم ترین موضوع های مورد توجه این روزنامه ها را بررسی کرده است.

* فرجی دانا رفت؛ قهرمانانه و اخلاق مدارانه
دیروز چهارشنبه ۲۹ مرداد ۱۳۹۳، پس از مدت ها کشمکش بر سر استیضاح رضا فرجی دانا، بالاخره این نشست برگزار و وزیر علوم دولت یازدهم با نگرفتن رای اعتماد از نمایندگان مجلس از سمت خود کنار رفت و سرپرستی وزارت علوم از سوی «حسن روحانی» رییس جمهوری به «محمد علی نجفی» سپرده شد. در همین حال فرجی دانا نیز به سمت مشاور رییس جمهوری در امور علمی و آموزشی منصوب شد.

این ماجرا سوژه ی اصلی یادداشت های روزنامه های امروز بود. روزنامه ها با نقد ماجرای استیضاح و رویکرد نمایندگان در استیضاح فرجی دانا، نسبت به برکناری وی ابراز ناخرسندی کردند. در این میان اما برخی از روزنامه ها رویکرد متفاوتی اتخاذ کرده و رضایت خود از عملکرد مجلس در برکناری وی را اعلام کردند.

روزنامه «شرق» در همین ارتباط در سرمقاله ی خود با عنوان «.. پس از استیضاح» به قلم «صادق زیباکلام» استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران نوشت: یقینا «جبهه پایداری» و طرفداران آقای احمدی نژاد که مدت ها بود در دور شکست پشت شکست افتاده بودند، از پیروزی دیروز به وجد آمدند. پیروزی دیروز «جبهه پایداری» باید اصولگرایان میانه رو را نگران کند که جریان اصلی اصولگرایی به کجا دارد می رود و رهبری چهره ها و شخصیت های تاثیر گذار آن، چقدر همچنان تاثیر گذار هستند؟

در ادامه آمده است: سوال اساسی آن است که واقعا گناه فرجی دانا چه بود؟ مخالفان فرجی دانا البته دلایل مختلفی را برای علت نارضایتی از وی ذکر کردند اما اگر کسی در نطق های آنان دقیق می شد، به نظر می رسید که علت العلل همه نارضایتی ها، یک نکته اساسی بود. اینکه فرجی دانا فضایی را که اصولگرایان پس از سال ۸۸ در دانشگاه ها ایجاد کرده بودند تغییر داده و آن فضای سنگین امنیتی را که کمیته های انضباطی در محیط های دانشگاهی ایجاد کرده بودند را کنار زده بود. به نظر می رسد این علت اصلی ناخرسندی تندروها از فرجی دانا بود اما بعید به نظر می رسد دولت یازدهم بتواند خیلی این سیاست را تغییر دهد.

«دانشگاهیان و غفلت نمایندگان» هم عنوان سرمقاله ی روزنامه «آرمان» است که در آن می خوانیم: رای عدم اعتماد به وزیر یک اتفاق عجیب برای اذهان و افکار عمومی است که البته بدون تاثیر در روحیه قشر دانشگاهی که پس از ۲۴خرداد روحیه تازه ای یافتند نخواهد بود و آنها را به یاد ۸ سالی که آسان نگذشت خواهد انداخت. استیضاح وزیر علوم آن هم در یک سالگی عمر دولت تدبیر و امید شاید یک صدمه جبران ناپذیر به بدنه دانشگاه ها باشد که در ایام انتخابات با استناد بر سخنان آقای دکتر روحانی امید به گشایش فضای سیاسی و بازگشت آرامش به دانشگاه ها را داشتند.

سرمقاله ی روزنامه «ابتکار» با عنوان «پاسخ محکم مجلس به تعامل دولت» نیز به موضوع استیضاح و برکناری فرجی دانا اختصاص داشت. به نوشته ی این روزنامه سخنان آرام و دفاع به دور از جنجال فرجی دانا، دیروز راه گشای چالش استیضاحی که اقلیت مجلس با هزار بهانه ناروا به دولت و قاطبه دانشگاهیان تحمیل کرد؛ نبود. از این رو استیضاح دیروز فرجی دانا به نوعی جواب معترضان به عصبانیت روحانی را داد. آنها که می گفتند روحانی نباید ادبیات تند رئیس جمهور قبل را دنبال کند. دیروز شاهد بودند که ادبیات تعاملی دولت با منتقدان کارساز نشد.

روزنامه ی «ایران» هم در یادداشتی در ستون «اول دفتر» خود با عنوان «مسیر دانشگاه پس از استیضاح» نوشت: گرچه قصه استیضاح از نظر قانونی و شکلی تمام شد، اما پرونده عملکرد وزیر علوم دولت اعتدال توأم با عملکرد مخالفان دولت، تازه نزد افکار عمومی گشوده شده است. به نحوی که شهروندان از ذائقه سیاسی وکلای شان در مجلس آگاه شده اند. معلوم شد رضا فرجی دانا در مقام عضوی از کابینه که مسئول پیشبرد اهداف دولت روحانی در بخش آموزش عالی کشور بود، صرفاً به وظایف قانونی خویش عمل کرده و این برنامه ها هم منبعث از مطالبات دانشجویان، دانشگاهیان و افکار عمومی بوده است. در ادامه آمده است: دفاع منطقی و آرام فرجی دانا از عملکردش علی رغم برخی بی مهری هایی که نسبت به او شد، نشان داد، دولت اعتدال فقط به لفظ و زبان مدعی اعتدال و عقلانیت نیست بلکه در میدان آزمون و عمل، رفتار اعتدالی دولت از گفتارش نمود بیشتری پیدا می کند.

«رفت، قهرمانانه و اخلاق مدارانه» نیز عنوان مطلبی در ستون «یادداشت سردبیر» روزنامه ی «اعتماد» است که در آن آمده است: پایان جنجال استیضاح، فقط یک کامیاب داشت: «رضا فرجی دانا»؛ او که صریح ، قاطع و متین دفاع کرد و رفت. نخستین وزیر استیضاح شده کابینه حسن روحانی با حکم مجلس از وزارت بازماند اما راهش ماندگار ماند.

اعتماد در ادامه نوشت: «رضا فرجی دانا» به نسلی جدید از مدیران فرهنگی تعلق دارد که حتی در روزگار سخت افشاگری و تلاطم ناشی از فشارهای سیاسی حاضر به ترک اردوگاه تفکر فرهنگی و اعتدالی خود نیست. او دیروز ثابت کرد برای دفاع از حقوق ملت و رانتخواری علمی حاضر است هزینه های فراوانی بپردازد.

روزنامه ی «جمهوری اسلامی» هم در بخشی از سرمقاله ی خود که به تحلیل سیاسی هفته اختصاص داشت نوشت: سرانجام دکتر فرجی دانا به عنوان نخستین وزیر دولت یازدهم فقط پس از ۹ ماه وزارت از تصدی وزارت علوم کنار گذاشته شد. هر چند که «استیضاح» وزرا یکی از حقوق نمایندگان مجلس به شمار می رود ولی با این حرکت، دولت یازدهم از داشتن یک وزیر «دانا» و «متخصص» محروم گردید. جمهوری اسلامی افزود: مقایسه حرکتی که نمایندگان استیضاح کننده با وزیری که تنها ۹ ماه از حضورش در وزارتخانه می گذشت با نوع همراهی هایی که در قبال اشتباهات دولت گذشته انجام دادند نشان می دهد که نوع نگاه برخی نمایندگان به این دولت کاملا متفاوت بوده و با شائبه سیاسی همراه است.

«کار سخت مجلسیان» هم عنوان یادداشت روزنامه ی «اطلاعات» در چارچوب استیضاح و کنار رفتن فرجی دانا است. به نوشته ی اطلاعات، استیضاح البته حق نمایندگان است و کسی نمی تواند این حق را از آنان بگیرد اما نمایندگان و اصولاً مجلس شورای اسلامی از این پس برای دفاع از عظمت و جایگاه و بی طرفی اش و نیز برای آنکه ثابت کند از حقوق ملّت و حاکمیّت و منافع ملّی دفاع می کند و رسالت و مأموریت دیگری برای خویش قائل نیست و مخالفت با وزیر دانشمندی چون فرجی دانا بخاطر رفتار قانونی و افشاگری های وزارتخانه در مورد بورسیه های غیرقانونی و دفاع از حقوق دانشجویانی که به ناحق از تحصیل محروم شده اند و نیز دفاع از جابجایی مدیران نالایق و یا حداقل غیرشایسته دانشگاه ها نبوده است کار سخت و دشواری پیش رو دارد.اطلاعات افزود: چه بخواهیم و چه نخواهیم رفتاری که این نهاد (مجلس) در رابطه با عدم انجام رسالت پرسشگری و نظارت خویش در دولت گذشته صورت داده در تضعیف این نهاد مردمی کم نقش ایفا نکرده و لذا باید از خویش اعاده حیثیت کند.

در میان روزنامه های بررسی شده روزنامه ی «کیهان» از برکناری فرجی دانا استقبال کرد و در تیتر نخست خبری خود نوشت: «در اقدامی با سمت و سوی حمایت از دولت/ مجلس شاخ فتنه را شکست» کیهان افزود: چند ماه کش و قوس نمایندگان مجلس درباره وضعیت علمی کشور و بازگشت عوامل فتنه به بدنه آموزش عالی، سرانجام روز گذشته به آخرین مرحله خود رسید. کیهان در مطلبی دیگر در بخش «خبر ویژه» ی خود با عنوان «ابهامات سرپرستی آقای مستعفی و معزول» از واگذاری سرپرستی وزارت علوم به محمدعلی نجفی انتقاد کرد و نوشت: محمد علی نجفی در حالی دیروز به عنوان سرپرست وزارت علوم معرفی شد که هم فاقد صلاحیت وزارت از سوی مجلس تشخیص داده شده بود و هم به خاطر بیماری از سازمان میراث فرهنگی و گردشگری استعفا کرده بود.

این روزنامه افزود: با این اوصاف ابهاماتی در زمینه حکم سرپرستی نجفی بر وزارت علوم پدید آمده است؛ از جمله اینکه ۱- آیا بیماری قلبی او بهبود یافته و او که از عهده اداره میراث فرهنگی و گردشگری برنمی آمده می تواند حوزه پرمسئولیتی چون وزارت علوم را سرپرستی کند؟ ۲- آیا کسی که نتوانسته ظرف ۱۱ ماه در ۲ پست دولتی دوام بیاورد و استعفا داده- یا برکنار شده- قادر به مدیریت جدید می باشد؟ ۳- آیا زدن حکم سرپرستی وزارت برای کسی که از سوی مجلس فاقد صلاحیت وزارت تشخیص داده شده، ناقض این سخن درست رئیس جمهور مبنی بر اینکه به رأی مجلس درباره استیضاح احترام می گذاریم، نیست؟

«شکست های تجدیدنظرطلبان از یک استیضاح» هم عنوان یادداشت روزنامه ی «جوان» است که در آن می خوانیم: بعد از هشت روز عملیات گسترده روانی – رسانه ای علیه جریان اصولگرایی و مجلس نهم بالاخره جلسه استیضاح برگزار شد و منتخبان ملت به برکناری وزیر رأی مثبت دادند. اما فارغ از بسیاری از حواشی و موضوعات پیرامون موضوع استیضاح وزیر علوم باید به بیان نکاتی اساسی پرداخت که در صورت توجه به آن هم می توان «راهبرد استحاله» تجدیدنظرطلبان را ابتر گذاشت و هم زمینه رشد و پیشرفت علمی در دانشگاه ها را بهتر فراهم کرد.

جوان در خصوص این نکات افزود: برهمین اساس پیش بینی می شود پس از رأی منتخبان ملت به برکناری وزیر از امروز بخش قابل توجهی از مطالب روزنامه های وابسته به طیف دوم خرداد به « تخریب وجهه مجلس اصولگرا» و بیان « ضرورت شکل گیری مجلس همسو با سیاست های دولت» و همچنین « الزام عبور از مجلس کنونی » اختصاص یافته و قطعاً این روند تا اسفندماه سال ۹۴ ادامه خواهد داشت. تلاش برای «سیاسی نامیدن استیضاح» و تأکید بر اینکه علت تامه استیضاح « افشای اسامی بورسیه ها» است در طول یک هفته اخیر هم با همین هدف در دستور کار قرار گرفته است.

* بسته ضدرکودی دولت
با گذشت حدود یک ماه از ارایه ی بسته ی ضدرکودی دولت، این موضوع همچنان یکی از موضوع های مورد بحث در فضای رسانه هاست. روزنامه ی آرمان در یادداشتی به قلم «محمود جامساز» استاد دانشگاه و اقتصاددان با اشاره به بسته ی خروج از رکود تورمی دولت یازدهم نوشت: گرچه معمولا سیاست های مهار رکود که نوعی سیاست های انبساطی است بر میزان نرخ متغیر تورم می افزاید اما در این بسته سیاستی تاکید بر عدم افزایش تورم است که این مسئله قدری تردیدآمیز به نظر می رسد. اما باید توجه داشت که چنانچه در مسیر کاهش رکود اقتصادی، ما با افزایش کمی هم در تورم روبه رو شویم، مسلما باید کاهش رکود را به فال نیک بگیریم زیرا چنانچه رکود کاهش یابد به منزله افزایش سرمایه گذاری مولد و رشد اقتصادی و افزایش اشتغال و درآمد و محصول ملی است که این امر به منزله تقویت شدن یک اقتصاد درون زاست که به سبب افزایش درآمد، پس انداز نیز رشد می کند و این به معنای رونق اقتصادی است.

روزنامه ی «جهان صنعت» نیز در یادداشتی با عنوان «آیا بسته خروج غیرتورمی از رکود راه به جایی می برد» نوشت: اینک بسته پیشنهادی دولت راه چاره را در سیاست هایی جست وجو می کند که اجرای آن سیاست ها زمان نیاز دارد و در سال های ۱۳۹۴-۱۳۹۳ به نتیجه نخواهد رسید. سال ۱۳۹۳ وارد نیمه دوم می شود و طرح حتی اگر به تصویب مجلس برسد نیاز به دستورالعمل های اجرایی دارد و نوشتن آنها تا پایان سال طول خواهد کشید و اجرای آن همه سیاست ها طی سال ۱۳۹۴ عملیاتی نخواهد شد.در این فاصله فشار وزارت امور اقتصادی و دارایی بر بنگاه های اقتصادی بیشتر شده و دریافت ارزش افزوده که هر سه ماه یک بار باید پرداخت شود در حالی که مدت فروش و برگشت پول چهار الی شش ماه است بنگاه های اقتصادی را در تنگنا قرار می دهد و مطالبه مالیات متمم از ۱۳۸۶ به این طرف حتی اگر واقعی باشد بار سنگین بر دوش واحدها می گذارد بنابراین پای بنگاه های تولیدی و اقتصادی کج شده و شکسته و یارای راه رفتن و خروج از رکود را نخواهد داشت.

«ظرفیت ها + انضباط» هم عنوان سرمقاله ی روزنامه ی «رسالت» در همین ارتباط است که در آن آمده است: در یادداشت قبل، تصریح کردم که حتی منتقدان، کم و بیش از بسته سیاستی دولت برای رویارویی با رکود/تورم، حمایت می کنند، و دلیل آن ها برای این حمایت، این فکر است که اجرای یک بسته سیاستی، هر چند بیست درصد درست، بهتر از بی انضباطی سیاستی است، به ویژه در شرایط بحرانی جاری. به گمان من، این نحو تأیید از جهات مختلف برای دولت مردان مجری این بسته، شایسته توجه است. در شماره قبل گفتم که دانستن وجوه نقد منتقدان در عین تأکید اصلی بر ضرورت حرکت منضبط دولت، می تواند دولت مردان را نسبت به نقاط ضعف این بسته حساس کند.

روزنامه ی «دنیای اقتصاد» هم در مطلبی با عنوان «پیشنهاد دنیای اقتصاد پذیرفته شد/ تغییر نقطه هدف تورم» که در چارچوب بحث هایی تورمی قرار می گیرد، با اشاره به سخنان حسن روحانی رییس جمهوری در سفر استانی او به استان اردبیل نوشت: دولت پیش تر اعلام کرده بود که به دنبال موفقیت در کاهش تورم به زیر ۳۵ درصد در پایان سال ۹۲، نقطه تورمی سال ۹۳ را زیر ۲۵ درصد هدف گذاری کرده است؛ اما دیروز روحانی ضمن ابراز رضایت از روند مهار تورم اعلام کرد که دولت نقطه هدف تورمی را بازنگری و این بار زیر ۲۰ درصد تعیین کرده است. «دنیای اقتصاد» در سرمقاله روز چهارم تیرماه با عنوان «لزوم بازنگری در تورم هدف سال ۹۳» برای اولین بار این پیشنهاد را مطرح کرد.

* تاملی بر زندگی امام جعفر صادق (ع)
همزمان با سالروز وفات امام جعفر صادق بنیانگذار مکتب «جعفری»، روزنامه ها به تامل در زندگی این امام بزرگوار پرداختند و یادداشت هایی در این زمینه منتشر کردند. روزنامه ی جوان در یادداشتی با عنوان «استفاده از فرصت سیاسی برای انسجام مذهب» نوشت: دوران امام صادق(ع) در میان دیگر دوران های ائمه اطهار، دورانی منحصر به فرد بود و شرایط اجتماعی و فرهنگی عصر آن حضرت در زمان هیچ یک از امامان وجود نداشته است. کشمکش ها و مشکلات سبب شد که توجه بنی امیه و بنی عباس کمتر به امامان و فعالیتشان باشد، از این رو این دوران، دوران آرامش نسبی امام صادق (ع)و شیعیان و فرصت بسیار خوبی برای فعالیت علمی و فرهنگی آنان به شمار می رفت.

روزنامه ی «مردم سالاری» هم در مطلبی با عنوان «صادق آل محمد علیه السلام» نوشت: میراث فرهنگی امام چقدر شکوهمند است که در وصیتنامه الهی سیاسی، امام خمینی(ره) از افتخارات اسلام محمدی و انقلاب اسلامی وجود«مکتب و مذهب جعفری» معرفی شده است، امام می فرماید«ثلاثه ثورث المحبه: الدین والتواضع والبذل» سه سرمایه و خصلت محبت آور است که عبارتند از: دیندار بودن، تواضع داشتن و بخشش می باشد.

روزنامه ی فرهیختگان هم امروز در ستونی با نام «یاد» مطلبی را با عنوان «عالم تر از جعفر بن محمد(ع) ندیدم» منتشر کرد و با اشاره به حوادث مهم سیاسی در دوران زندگی امام صادق نوشت: آن حضرت در این حوادث مهم سیاسی، مورد توجه و نظر عده کثیری از مسلمانان بود و حتی بسیاری از مردم ایشان را برای خلافت مناسب تر و شایسته تر از سفاح و منصور می دانستند، اما او بینش سیاسی و دورنگری عمیقی از خود نشان داد و چون می دانست جریان و حوادث در مسیر دیگری و برخلاف مقاصد واقعی اسلام و اهل سنت در جریان است، خود را از فتنه و آشوب های زمانه دور نگاه داشت و به این وسیله مشعل فروزان امامت و علم را که محتاج الیه اهل آن عصر بود از خاموشی در امان داشت و به مسائل و ضروریات دینی پرداخت.

* خودکشی
در بررسی مطالب منتشر شده در روزنامه ها، مطلبی تامل برانگیز با عنوان «آرزوهایی که پشت به دیوارند!» در روزنامه مردمسالاری به نویسندگی «مهدی مال میر» به چشم می​خورد که در آن به بررسی چرایی پدیده غم انگیز و ناگوار خودکشی آن هم خودکشی میان نوجوانان به بهانه خودکشی نوجوانی شانزده ساله در یکی از شهربازی های تهران پرداخته شد.

در این یادداشت آمده است: ماجرای اندوه بار نوجوان شانزده ساله ای که در «شهربازی» تهران دست به خودکشی زد خبری بود که در چند روز گذشته در لا به لای حوادث ناگواری که این روزها از سراسر جهان به گوش می رسد،گم شد وچندان جلب نظر نکرد. شاید اگر این ماجرا در شهربازی رخ نداده بود، می شد ماجرا را در ردیف ماجراهای جانخراش دیگری که هر روز در این شهر رخ می دهند دانست وبا ابراز تاسفی از کنار آن گذشت اما انتخاب محل شهر بازی برای خودکشی که مکانی برای شادی وگردهم آیی نوجوانان وکودکان است نکته ایست که ماجرا را کمی پیچیده می کند!

امروزه کارشناسان و کاردانان در این نکته همداستانند که خودکشی نوعی واکنش به جریان زندگی وحامل پیامی برای زندگان است .حال اگر این نکته را اساس بگیریم خودکشی نوجوان شانزده ساله در شهربازی تهران واجد چه پیامی برای جامعه و مسوولان ماست؟ به راستی چه بر سر نوجوان شانزده ساله وبر زندگی او رفته بود که در شهر بازی ودر میان غریو شادی وشلیک خنده های هم سن وسالانش به خودکشی می اندیشید؟ مشکلات خانوادگی،فقر، بیکاری والدین، مشاهده هرروزه اختلاف طبقاتی جملگی مواردی است که این روزها بار روانی فراوانی بر خانواده ها وبه ویژه کودکان ونوجوانان وارد می سازد و رقم خوردن این حوادث را گریز ناپذیر می کند.

فرنگیان برای کنایه به فردی که در تنگنا افتاده است اصطلاحی دارند به این مضمون: «پُشتش به دیوار است» به عبارت دیگر این کلیشه کنایتی است به فردی که نه راه پس دارد ونه پیش وناگزیر به حمله وواکنش انتحاری است. با این وصف، یک پرسش بزرگ رخ می نماید و آن اینکه: به راستی در کشور ما چند نوجوان شانزده ساله بر این گمانند که پُشت آرزوها وخواسته هایشان به دیوار است؟ وپرسش بزرگ تر که در برابر مسوولان جامعه ماست این است که: آیا اساسا شانزده سالگی برای احساس درماندگی وناامیدی و ناکامی کمی زود نیست؟!