کمبود آب و به صدا درآمدن زنگ خطر تنش‌های منطقه‌ای و ملی
عصر جنوب: عضو کمیته علمی کنفرانس ملی رودخانه کارون گفت: در دوره‌های گذشته روند طبیعی رودخانه کارون پراکنش کانون‌های انسانی و فعالیت‌های آن را کنترل و تعادل رودخانه را در بلندمدت حفظ می‌کرد اما با حرکت در طول زمان این روند تغییر کرده و الگوی توسعه کانون‌های تمرکز فعالیت‌ها و منابع از مسیر اصلی کانال رودخانه فاصله گرفته است که علت آن توسعه تکنولوژی و استفاده از منابع جدید است.
جعفر مرشدی عنوان‌کرد: این مساله روند هزاران ساله الگوی تمدنی را به هم زده و مشکلات متعددی را به جامعه تحمیل کرده است که از آن جمله می‌توان به تغییر الگوهای نیازمندی جوامع، توزیع منابع آب و نهایتا کمبود آب اشاره کرد که زنگ خطر تنش‌های آینده منطقه‌ای و ملی را به صدا درآورده است.
وی افزود: رودخانه‌ها با توجه به فراهم ساختن شرایط مناسب از نظر آبیاری، عمران، حمل و نقل و ارتباطات همواره به عنوان محل ایجاد و تمرکز کانون‌های جمعیت، نقش حیاتی در ساختار تمدن‌های بشری دارند. در ایران به‌خصوص دشت خوزستان وجود شرایط زمین ساختی مناسب جهت ایجاد اشکال رودخانه‌ای سازگار با تمرکز فعالیت‌های تمدنی سبب شده است که شاهد رشد و تکامل مراکز تمدنی بزرگی در طول تاریخ حیات بشری باشیم که در این بین نقش رودخانه کارون، دز، کرخه و جراحی از سایر موارد بیشتر است.
مرشدی با اشاره به نقش رودخانه کارون در ایجاد الگوهای سکونتی و ساختارهای تمدنی دشت خوزستان، تصریح‌کرد: رودخانه کارون پرآب‌ترین و طویل‌ترین رود ایران است. طول رودخانه کارون ۹۵۰ کیلومتر و وسعت حوزه آبریز آن ۶۰ هزار کیلومتر مربع است. شاخه اصلی رودخانه از محل تنگ عقیلی و شاخه دز نیز از جنوب سد دز وارد دشت خوزستان می‌شوند. دبی و رسوب این رود سبب توسعه اشکال رودخانه‌ای مثل مخروط افکنه‌های شوشتر، دزفول و توسعه دشت سیلابی مسیر رودخانه شده است. ارتباط بین اشکال ناشی از فرایندهای رودخانه کارون نشان می‌دهد که کانون‌های سکونت و استقرار ساختارهای تمدنی گذشته در این محدوده تابعی از توزیع خاک‌های آبرفتی قابل کشت بوده است. پراکندگی مخروطه افکنه‌ها با توزیع الگوهای تاریخی تمدن رابطه مستقیمی دارد و در نهایت باعث توسعه نظام‌های آبیاری، الگوهای کشت، تکنیک‌های انتقال آب و شکل‌گیری نظام‌های اجتماعی، اداری و فرهنگی شده است.
این عضو هیات علمی دانشگاه آزاد واحد اهواز گفت: الگوی سکونتگاه‌ها در روی مخروط افکنه‌های شوشتر و دزفول به شکل پراکنده و توزیع پخش شده در الگوی بادبزنی است. در طول مسیر رودخانه از بند قیر تا دهانه اروند رود نیز روند استقرار به الگوی خطی تبدیل می‌شود که از تغییرات مسیر رود تبعیت می‌کند. بررسی فاصله سکونتگاه‌های این محدوده نشان می‌دهد که هرچه از کانال اصلی رودخانه‌ها فاصله گرفته می‌شود تعداد سکونتگاه‌ها و تاسیسات وابسته به انسان کاسته می‌شود، به نحوی که بیشترین تمرکز سکونتگاه‌ها تا فاصله ۱۰۰۰ متری از کانال رودخانه مشاهده می‌شود.
وی یادآورشد: از سوی دیگر هرچه رودخانه به سمت دهانه خلیج‌فارس امتداد می‌یابد از تمرکز و تعداد مراکز سکونتی کاسته می‌شود. ساختارهای زمین‌شناسی، اراضی طغیانی ناشی از سیلاب‌های دوره‌ای، اراضی تحت تاثیر جذر و مد، تپه‌های ماسه‌ای و زمین‌های کویری از محدوده‌های دافع سکونت و استقرار فعالیت‌های انسانی این محدوده است.
منیع: ایسنا