عـصــر جـنــوب| asrejonoob.ir: عضو هیات علمی گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری دانشگاه شهید چمران اهواز با اشاره به علل وقوع زمین لرزه در روزهای اخیر در خوزستان، گفت: زلزله‌های اخیر در استان خوزستان مشخصاً متاثر از لرزش گسل‌های فعال حوزه دزفول است و گستره جغرافیایی شهرستان دزفول با گسل شمالی – جنوبی محدود شده و این گسل بارها به صورت زمین لرزه خود را نشان داده است.

مصطفی محمدی ده‌چشمه در گفت‌وگو با ایسنا، در خصوص دلایل اخیر زمین لرزه‌های خوزستان، اظهار کرد: رشته‌کوه‌های زاگرس که بخشی از چین‌خوردگی عظیم آلپ – هیمالیا را تشکیل می‌دهد، در جبهه برخورد سپر یا صفحه عربستان با صفحه ایران قرار دارد و نتیجتاً فشار بیشتری نسبت به سایر مناطق کشور تحمل می‌کند. در محدوده تماس دو سپر عربستان و ایران که در منطقه خوزستان، خلیج‌فارس و دریای عمان قرار دارد، نیروها از نوع “فشاری” هستند.

وی افزود: از نظر زمین‌ساختی، زاگرس چین خورده در اثر حرکت رو به شمال صفحه عربی و برخورد آن با صفحه ایران و در راستای شمال خاوری ـ جنوب باختری فشرده می‌شود. به این دلیل در حال حاضر زاگرس تحت تأثیر دگر شکلی ناشی از فشارهای زمین‌ساختی با روند جنوب ـ جنوب غربی و شمال ـ شمال شرقی فرجام همگرایی و برخورد قاره‌ای است. عموم زلزله‌های زاگرس چین خورده، بزرگی‌ای کمتر از ۷ ریشتر دارند و به ندرت بزرگی آن‌ها از این حد بالاتر می‌رود.

زمین لرزه‌های زاگرس کم ژرفا هستند

عضو هیات علمی گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری دانشگاه شهید چمران اهواز با بیان اینکه زمین لرزه‌های زاگرس کم ژرفا هستند، تصریح کرد: هرچند که ژرفای برخی زلزله‌ها تا حدود ۶۰ کیلومتر است ولی بیشتر آن‌ها در ژرفای حدود ۳۰ کیلومتر متمرکز هستند.

محمدی ده‌چشمه با اشاره به مهم‌ترین گسل‌های فعال خوزستان، ادامه داد: گسل‌ها مهم‌ترین چشمه‌های لرزشی زمین هستند که در نتیجه فشار وارده بر پوسته زمین ایجاد می‌شوند. میزان لرزه‌خیزی زمین تا حدود زیادی از تعداد و میزان فعال بودن گسل‌ها تأثیر می‌پذیرد. ویژگی‌های زمین‌ساخت رشته‌کوه‌های زاگرس و دشت خوزستان سبب فعالیت تعداد زیادی گسل شده است که منشأ لرزش‌های زمین در این منطقه می‌شوند. فعال‌ترین گسل‌های منطقه خوزستان عبارتند از لهبری (۱۵۰ کیلومتر)، دزفول (۵۰ کیلومتر)، لالی (۳۲ کیلومتر)، شوشتر (۶۵ کیلومتر)، مسجدسلیمان (۳۰ کیلومتر)، شیرکان (۶۶ کیلومتر)، کوه دز (۱۵ کیلومتر)، راسوند (۸۰ کیلومتر)، اهواز (۱۰ کیلومتر)، رامهرمز (۱۰۰ کیلومتر)، سرخبود (۴۵ کیلومتر)، کیدی (۱۳ کیلومتر)، چال مراد (کیلومتر ۱۶)، میشداخ (۵۰ کیلومتر)، حمیدانیه (۱۵ کیلومتر)، مرده فل (۵۰ کیلومتر)، سوسن سرخاب (۱۸ کیلومتر)، شاه‌نشین (۲۷ کیلومتر)، باغملک (کیلومتر ۱۵)، رگ سفید (۱۰۰ کیلومتر)، آغاجاری (۱۵۰ کیلومتر)، باغ ملا (۲۰ کیلومتر)، گلستان (۲۶ کیلومتر) و ازرکان (۶۰ کیلومتر) است.

وقوع زلزله در خوزستان ناشی از وجود گسل‌های فعال متعدد

وی تاکید کرد: از این رو وقوع زلزله در سطح استان خوزستان مشخصا متاثر از وجود گسل‌های فعال متعدد در استان است. آمار زلزله‌های کشور نشان می‌دهد که از سال ۱۹۷۲ میلادی تا ۱۹۹۰، مجموعا ۱۲ رخداد زلزله قوی در استان خوزستان ثبت شده است که شدیدترین آن‌ها با بزرگی ۶.۳ ریشتر در سال ۱۹۷۹ در شهرستان‌های ایذه و مسجدسلیمان به وقوع پیوست که در جریان آن ۷۶ نفر کشته و تعداد زیادی مجروح شدند.

بزرگی زمین لرزه در شهرهایی که در دشت قرار دارند، کمتر است

عضو هیات علمی گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری دانشگاه شهید چمران اهواز در خصوص احتمال وقوع زمین لرزه‌ها، گفت: بر اساس بررسی‌های صورت گرفته در شهرهای شمال، شمال شرق، جنوب و جنوب شرق خوزستان شامل شهرستان‌های دزفول، اندیمشک، مسجدسلیمان، لالی، اندیکا، رامهرمز، باغملک، ایذه و بهبهان، احتمال زمین لرزه ۵ تا ۶ ریشتری وجود دارد اما در شهرهایی که در دشت قرار دارند بزرگی زمین لرزه کمتر است و احتمال دارد زلزله‌های کمتر از ۵ ریشتر به وقوع بپیوندد. نکته قابل ذکر این است که به نظر می‌رسد علت وقوع بیشتر زلزله‌های چند سال اخیر در منطقه زاگرس، آزادشدگی انرژی لرزشی گسل‌های فعال، نیمه فعال و پنهان در خوزستان، بعد از زمین لرزه در کرمانشاه است.

زلزله‌های اخیر در خوزستان متاثر از لرزش گسل‌های فعال حوزه دزفول

محمدی ده‌چشمه با اشاره به علل وقوع زمین لرزه در روزهای اخیر، در منطقه خوزستان بیان کرد: زلزله‌های اخیر در استان خوزستان نیز مشخصاً متاثر از لرزش گسل‌های فعال حوزه دزفول است. گستره جغرافیایی شهرستان دزفول با گسل شمالی – جنوبی محدود شده است و این گسل بارها به صورت زمین لرزه خود را نشان داده است. البته با فاصله محدودی از دزفول، گسل فعال لهبری قرار دارد. بر این اساس علت وقوع زمین‌لرزه‌های شوشتر مشخصا فعال شدن گسل‌های دزفول است.

فعالیت‌های انسانی، گسل‌های فعال را تحریک می‌کند

وی در پایان گفت: کارشناسان معتقد هستند که فعالیت‌های انسانی نظیر سدسازی و استخراج از سفره‌های آب زیرزمینی در مناطقی که گسل فعال دارند، می‌تواند موجب تحریک رخداد زمین‌لرزه شود. معمولا در همان منطقه فعالیت‌ خوشه‌ای زلزله‌های کوچک مشاهده می‌شود. در این باره افزایش لرزه خیزی سال‌های اخیر در منطقه دزفول، شوشتر و اندیمشک را می‌توان تا حدودی متاثر از این فعالیت‌ها دانست.