عصر جنوب/ asrejonoob.ir: هندیجان با تمدن دیرینه در تاریخ وجغرافیای ایران شهرت فروان دارد در حقیقت از گذشته های بسیار دورفلات خوزستان شاهد یکی از شکوفاترین تمدن های رودخانه ای دریایی در هندیجان بود.این تمدن دریایی رودخانه ای مدیون رودخانه معروف زهره یا همان هندیجان از یک سو وهمجواری هندیجان با خلیج فارس وارتباط آن با در یا از طریق این رودخانه است. کشاورزی شکوفای این منطقه دامداری پویایی را نیز به همراه داشت ومحصولات کشاورزی ودامداری سراسرسواحل رودخانه زهره علاوه بر تامین نیازهای داخلی به سرزمین های آن سوی خلیج فارس،بصره وهند نیز صادر می شد این مطلب را در گذشته های بسیار دور سفرنامه نویسانی مانند ابی دلف وابن وحوقل ومقدسی ودیگران گواهی داده اند. نوشته های مورخان بعدی نیزو مشاهدات افرادی که تا دو دهه پیش در این منطقه زندگی می کردند به این مطلب گواهی می دهد تا چند سال گذشته بود که مزارع هندیجان آباد وپررونق، دامداری پویا، صادرات وواردات به خارج در جنب وجوش ومردم درنتیجه اشتغال به امور فوق زندگی بی دردسروتوام باشور ونشاط داشتند.در دوران جنگ تحمیلی هندیجان به عنوان یکی از مراکز حساس پشت جبهه خدمات شایانی انجام داد اما با پایان جنگ وشروع دوران سازندگی وآغاز مطالعات عمرانی وآغاز نهضت مطالعه نشده سد سازی در ایران هندیجان زخم برداشته ازجنگ ازاین نغمت سد سازی بی نصیب نماند وبا طرح ریزی دوسد حجیم بر روی رودخانه هندیجان یکی معروف به کوثر در نزدیکی گچساران در استان کهگیلویه ودیگری معروف به آسک درنزدیکی امیدیه در استان خوزستان اندک اندک نشانه های پژمردگی وافول کشاورزی وایستایی دامداری در منطقه آشکار شد.زیرا که شریان حیاتی رونق تمدن هندیجان یعنی رودخانه زهره دچار چالش جدی شد سد کوثر با ویژگی های ذیل در سال ۱۳۸۴ به بهر برداری رسید.این سد در واقع بر شعبه آب شیرین رودخانه هندیجان معروف به خیرآباد بسته شد. عملیات اجرایی سد مخزنی کوثر درآذرماه ۱۳۷۳ به صورت طرح واجرای همزمان شروع و با تکمیل عملیات اجرایی در سال ۱۳۸۱ آبگیری و در اسفند ۱۳۸۲ توسط ریاست محترم جمهوری وقت افتتاح و در سال ۱۳۸۴ با تحویل آب شرب برای شهرهای حاشیۀ خلیج فارس وارد فازبهره برداری گردید.سد مخزنی کوثر در استان کهگیلویه وبویراحمد در فاصلۀ ۶۰ کیلومتری شمال غرب شهر گچساران درمحل تنگ دوک بر روی رودخانۀ خیرآباد احداث گردیده است، ارتفاع متوسط بارندگی ۶۳۸ میلیمتر در سال و میزان تبخیر سالیانه از سطح آزاد آب ۲۳۴۶ میلیمتر بر آورد گردیده است، متوسط دراز مدت جریان سالانه در محل سد ۵۴/۲۱ متر مکعب در ثانیه می باشد. این سد با اهداف۱ تأمین نیاز صنایع نفت وگاز گچساران به میزان ۵/۳۱ میلیون مترمکعب در سال.۲- تأمین آب کشاورزی دشت لیشتر در شهرستانا گ.چساران در سطح ۶۵۷۰ هکتار.۳- تأمین آب کشاورزی اراضی بنه باشت بهبهان در سطح ۴۵۰۰ هکتار.۴- تأمین آب کشاورزی دشت زیدون در سطح ۵۰۰۰ هکتار.۵- تأمین آب برای بهبود کنترل کیفیت آب رودخانه زهره به میزان ۷۰ میلیون مترمکعب در سال احداث شد. حجم آب برای کل مصارف فوق ۵۵۴ میلیون مترمکعب شامل(آب شرب وصنعت MCM182 در سال، آب کشاورزیMCM 272 ،سایر مصارف MCM100)می باشدکه توسط سدکوثروحوزه میانی رودخانه خیرآبادتأمین میگردد. پس از آن سد آسک با هدف تامین آب کشاورزی زمین های دور دست رودخانه در بخش های هندیجان وامیدیه احداث شد اشتباه محاسباتی یا ندانم کاری ویاهر دلیل دیگر سبب شد که در سال های کم باران ورودی آب مناسب با غلظتecحداکثر ۴ میلی موس بسیار کم شودبه گونه ای که طبق آمار سازمان آب خوزستان در پایین دست رودخانه در حال حاضر ecآب تا ۱۷میلی موس افزایش یافته که نهایتا باعث ازبین رفتن محصول گندم به عنوان اصلی ترین کشت مردم منطقه می شود اضافه برآن سبب شوری زمین نیز می شودکه تا دهها سال دیگر قابل جبران نیست این مسئله عوارض زیست محیطی غیر قابل جبرانی مانند ازبین رفتن پوشش گیاهی ،فرسایش خاک وافزایش ریزگردها را به دنبال خواهد داشت.نابودی کشاورزی وبه دنبال آن دامداری منطقه نتایج دیگر این وضع است که بدنبال آن بیکاری است وعواقب ناشی از افزایش بیکاری که عبارتند از اعتیاد، گرایش به قاچاق کالا وسوخت ،رشد شغل های کاذب م هجرت مردمی است که سالیان سال در سرزمین آبا واجدادی خود زندگی کرده وبه کار وتولید مشغول بوده اند به شهرها ومناطق دیگر ودهها اثر منفی اقتصادی،اجتماعی وامنیتی دیگر، که البته عواقب این مهاجرت برای شهرهای مقصد فاجعه وبرای منطقه مبدا مرگ یک تمدن دیرین است. متاسفانه بی توجهی ،بی برنامگی مسولان مربوطه وتوجه تک بعدی به پتانسیلهای منطقه سبب شده است که در چند سال گذشته فقط به بخش تجارت وبازرگانی توجه شود وحتی بعضی از مسئولین محترم محلی باتجربه مدیریت بندری با هدف فعال سازی تجارت وبازرگانی برای هندیجان انتخاب می شوند.نتیجه اینکه تا کنون تجارت وبازرگانی شکوفا نشد(والبته حتی در صورت شکوفایی توانایی جوابگویی وایجاد اشتغال برای همه مردم منطقه نخواهد داشت )واز سویی دیگر مسولان محلی به راه حل های مقطعی از قبیل تلاش برای باز کردن دریچه های سد کوثر یا آسک برای مدت زمان محدود آن هم بعد از داد وفریادهای کشاورزان منطقه روی آوردند. غافل ازاینکه استفاده از منابع طبیعی در مرحله اول از لحاظ عرفی شرعی وقانونی حق ساکنان اولیه و کسا نی است که از گذشته های بسیار دور در کنار رودخانه زندگی می کرده وبنای زندگی خود را براین اساس ایجاد کرده وبه تعمییر وآبادانی منطقه همت گماشته بودند. به نظر می آید برای درمان فاجعه درحال وقوع وقت آن رسیده است که مسولان محلی استانی ونمایندگان استان همانگونه که در مورد کارون حساسیت نشان دادند باید در مورد مرگ رودخانه زهره ونابودی تمدن دیرینه هندیجان نیز حساس شوند ومسولان کشوری را به اهمیت موضوع آگاه سازند که حیات بیش از پنجاه روستای منطقه در آستانه نابودی است دراین میان وظیفه نماینده منطقه مضاعف است.اضافه براین باتوجه به امکان پیش بینی خشک سالی می توان برنامه لازم برای تامین آب کشاورزی مناطق پایین دست رودخانه را فراهم آورد واز کشت ویاهدایت آب به مناطق دور دست که در نتیجه سدهای احداث شده به کشاورزی مشغول شده اند خودداری کرد زیرا که اولویت با ساکنان اولیه وقدیمی ساحل رودخانه از ابتدا تا انتهاست به عنوان مثال نباید در سال های کم باران اجازه هدایت آب به دشت بهبهان یا بوشهر ویا …را داد .تا حداقل آب لازم برای ساکنان اولیه سواحل این رودخانه تامین شود.قطعا ارزش آن را داردکه برای ایجاد حساسیت لازم استاندار محترم ،نماینده محترم منطقه ونمایندگان استان در یک جلسه اضطراری مورد را بررسی وبه اطلاع هیات دولت برسانند وبرپی گیری امر اصرار بورزند باشد تا از مرگ یک تمدن کهن با همه ویژگی هایش جلوگیری شود.